Ο (φερόμενος) υποκινητής απόστρατος συνταγματάρχης Μ. Κιοσέ και ο ρόλος του σκοτεινού ισλαμιστή Φετουλάχ Γκιουλέν!
Της Μυρτώς Μπούτση
Τους στόχους και τα κίνητρα της ομάδας των συνταγματαρχών υπό τον απόστρατο Μουχαρέμ Κιοσέ, που επιχείρησε την ανατροπή του Ερντογάν, εξετάζουν οι αναλυτές. Κάποιοι σχολιάζουν ότι θέλησαν να προλάβουν τη συνταγματική αναθεώρηση του «σουλτάνου», που θα μετατρέψει την Τουρκία σε προεδρική δημοκρατία με δικές του υπερεξουσίες. Επίσης, ότι εκπροσωπούν τη μερίδα εκείνη της κοινής γνώμης, η οποία υποστηρίζει το μοντέλο του κοσμικού κράτους του Κεμάλ Ατατούρκ και δεν επιθυμεί περαιτέρω κρατικό εξισλαμισμό.
Αναφέρουν άλλωστε ότι τα συνθήματά τους για ειρήνη στη χώρα και στον κόσμο ήταν κλασικά συνθήματα του Ατατούρκ. Για παράδειγμα, στο μήνυμά τους, που μετέδωσαν στο υπό κατάληψη κρατικό κανάλι TRT, εξηγούσαν ότι ανέλαβαν τη χώρα λόγω της αυταρχικής διακυβέρνησης και της τρομοκρατίας του Τούρκου προέδρου και ότι θα εγκαθίδρυαν ένα «Συμβούλιο Ειρήνης», για να εγγυηθεί την ελευθερία των πολιτών ανεξαρτήτως θρησκείας, εθνικότητας και γλώσσας.
Μένει να φανεί αν υπήρξαν κάποιοι άλλοι, πολιτικά πρόσωπα, πίσω από το κίνημα. Αναλυτές υποστηρίζουν ότι οι πραξικοπηματίες απέτυχαν τελικά να λάβουν πολιτική στήριξη, ενώ ο ίδιος ο Ερντογάν δείχνει το «παράλληλο κράτος» του ισλαμοκήρυκα και ορκισμένου εχθρού του Φετουλάχ Γκιουλέν. Ο τελευταίος ισχυρισμός προκύπτει από μία σειρά γεγονότων, που σχετίζονται με τον φερόμενο υποκινητή του πραξικοπήματος, απόστρατο συνταγματάρχη Μουχαρέμ Κιοσέ. Ο Κιοσέ, ο οποίος απομακρύνθηκε τελικά από τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων Χουλουσί Ακάρ για απόκρυψη στοιχείων σχετικά με την απόπειρα δολοφονίας του Μπουλέντ Αρίτς το 2009, είχε αναλάβει καθήκοντα στη Διεύθυνση Ειδικού Πολέμου του ΓΕΕΘΑ και ήταν στην αρμοδιότητά του το λεγόμενο «κοσμικό δωμάτιο», όπου φυλάσσονταν άκρως απόρρητα έγγραφα του τουρκικού στρατού.
Αυτά τα έγγραφα, στα πλαίσια δικαστικής εντολής, είχαν σταλεί για ανάλυση στο επιστημονικό ίδρυμα TUBITAK, για το οποίο όμως υπήρχαν υπόνοιες πως πρόσκειται στο τάγμα του Φετουλάχ Γκιουλέν. Πάντως, τόσο ο Γκιουλέν όσο και η κεμαλική αντιπολίτευση του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, αποκήρυξαν το πραξικόπημα. Μία τελευταία ερμηνεία, πάντως, συσχετίζει το πραξικόπημα με τις προγραμματισμένες κρίσεις στον στρατό, που θα γίνουν την 1η Αυγούστου, και τους φόβους των αξιωματικών ότι μπορεί να έχαναν τις θέσεις τους. Ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι τον ρόλο τους έπαιξαν και οι πρόσφατες εκκαθαρίσεις στο στράτευμα με την απομάκρυνση ανεπιθύμητων από τον Ερντογάν.
Οι απίστευτοι ερασιτεχνισμοί από τους «κινηματίες»
[Πολίτες προσπαθούν να αφοπλίσουν στρατιώτη]
Αν και η πολιτική ηρεμία στην Τουρκία κατά πώς φαίνεται θα αργήσει να επιστρέψει λόγω των γεγονότων των τελευταίων ωρών, πολλά είναι τα ερωτήματα που γεννά η... ερασιτεχνική διαχείριση της απόπειρας του πραξικοπήματος για την ανατροπή του Ερντογάν από τους στρατιωτικούς. «Είναι εντυπωσιακό το στοιχείο ότι ποτέ στην Ιστορία δεν έχει γίνει απόπειρα πραξικοπήματος τόσο νωρίς!» επισήμαιναν τα ξημερώματα του Σαββάτου αναλυτές, τονίζοντας πως «συνήθως τα πραξικοπήματα που καταφέρνουν να πετύχουν τους σκοπούς τους εκδηλώνονται -για ευνόητους λόγους- γύρω στις 03.00-04.00 το πρωί.
Οι λόγοι αυτοί βέβαια δεν είναι άλλοι από το γεγονός ότι στην καρδιά της νύχτας είναι ευκολότερο να πιαστεί στον ύπνο ο υπό ανατροπή κρατικός μηχανισμός, ενώ την ίδια στιγμή ελαχιστοποιούνται και οι πιθανότητες λαϊκής αντίδρασης, μια και εκείνη την ώρα ο περισσότερος κόσμος κοιμάται. Στην περίπτωση της Τουρκίας, λοιπόν, η πρώτη μεγάλη γκάφα των Τούρκων πραξικοπηματιών εντοπίζεται στο ότι εκδήλωσαν τις προθέσεις τους πολύ νωρίς το βράδυ -«σχεδόν απόγευμα» σχολίαζαν σκωπτικά ορισμένοι-, την ώρα που μία πόλη σαν την Κωνσταντινούπολη δεν κοιμάται, βέβαια, αλλά σφύζει από ζωή!
Στοιχείο-δείγμα του ερασιτεχνισμού που επέδειξαν οι αξιωματικοί ήταν ακόμη το γεγονός ότι ο αριθμός των στρατιωτών που χρησιμοποίησαν για να πετύχουν τον σκοπό τους, εκ του αποτελέσματος, κρίνεται ιδιαίτερα μικρός, ενώ αποκαλύφθηκε ότι δεν υπήρχε οργανωμένος σχεδιασμός για την έγκαιρη κατάληψη όλων των σημείων-κλειδιών του κρατικού μηχανισμού.
Αίσθηση προκαλεί, επίσης, το ότι οι συμμετέχοντες στο κίνημα ανατροπής του «σουλτάνου» ήταν κυρίως χαμηλόβαθμοι αξιωματικοί. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο ιθύνων νους, ο Μουχαρέμ Κιοσέ, ήταν συνταγματάρχης και μάλιστα απόστρατος, ενώ στο πλευρό του βρέθηκαν άλλοι πέντε συνταγματάρχες, πέντε αντισυνταγματάρχες, τρεις ταγματάρχες, δύο λοχαγοί, 14 υπολοχαγοί και επτά ανθυπολοχαγοί. Η έλλειψη κορυφαίων αξιωματικών στην ομάδα τους εξηγεί με έναν τρόπο, λοιπόν, και το γεγονός ότι το πραξικόπημα δεν βρήκε περαιτέρω στρατιωτική υποστήριξη και από την πρώτη στιγμή καταδικάστηκε τόσο από την ελίτ των ενόπλων δυνάμεων.
Τέλος, ακόμη ένα στοιχείο που αποκαλύπτει την προχειρότητα της απόπειρας ανατροπής του Ερντογάν είναι και το ότι κανείς πραξικοπηματίας δεν πρόβλεψε τον αντίκτυπο των social media, τα οποία έγιναν το μέσο για να βγει ο κόσμος στους δρόμους και ουσιαστικά να επιτρέψει στον Τούρκο πρόεδρο τα ξημερώματα να κάνει τη ρελάνς του.
Γ. Τραπεζιώτης
Η στήριξη της Αθήνας και οι περιπέτειες των Ελλήνων στην Πόλη
[Το Κοινοβούλιο της Τουρκίας βομβαρδισμένο]
«Η ελληνική κυβέρνηση στηρίζει τη συνταγματική και δημοκρατική νομιμότητα στην Τουρκία και τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση» είναι το μήνυμα που εξέπεμψε από την πρώτη στιγμή η Αθήνα προς την Αγκυρα, γεγονός που αξιολογήθηκε θετικά από την τουρκική ηγεσία, όπως ανέφερε σε κύριο άρθρο το τουρκικό πρακτορείο Anadolu. Στο πνεύμα αυτό, τόσο ο Πρ. Παυλόπουλος όσο και ο Αλέξης Τσίπρας ζήτησαν άμεσα να επικοινωνήσουν το πρωί του Σαββάτου με τον Ταγίπ Ερντογάν, που από τις πρώτες πρωινές ώρες βρισκόταν στο διεθνές αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης καθ' οδόν για Αγκυρα.
Ο Γιλντιρίμ
Ζήτησε επίσης να επικοινωνήσει και με τον ομόλογό του Μπινάλ Γιλντιρίμ, ενώ στο twitter έγραψε: «Παραμένουμε σταθερά στο πλευρό της δημοκρατίας και της συνταγματικής νομιμότητας». Σχετικές δηλώσεις έκανε και η Ολγα Γεροβασίλη: «Η ελληνική κυβέρνηση, σταθερά, στέλνει μήνυμα στήριξης της δημοκρατίας στην Τουρκία».
Επικοινωνία με τον Τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε και ο ΥΠΕΞ Ν. Κοτζιάς, ο οποίος σημείωσε ότι «η Ελλάδα καταδικάζει κάθε απόπειρα πραξικοπήματος, στηρίζοντας την πάλη του τουρκικού λαού για δημοκρατία». Η επικοινωνία πραγματοποιήθηκε ενώ ο Ν. Κοτζιάς βρισκόταν στο αεροδρόμιο της Μόσχας επιστρέφοντας στην Αθήνα από την πρωτεύουσα της Μογγολίας Ουλάν Μπατάρ, όπου συμμετείχε στο Ευρωασιατικό Φόρουμ.
Ο Ν. Κοτζιάς ζήτησε να πληροφορηθεί για τη συνολική κατάσταση στη γειτονική χώρα, στην οποία τη στιγμή εκδήλωσης του πραξικοπήματος βρίσκονταν αρκετοί Ελληνες (πάνω από 200 άτομα). Ανάμεσά τους ο περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης Γ. Παυλίδης, η δήμαρχος Καβάλας Δήμητρα Τσανάκα και υπηρεσιακοί παράγοντες του υπ. Πολιτισμού, που είχαν μεταβεί εκεί για την ανακήρυξη των Φιλίππων σε μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομίας από την UNESCO. Η «πολιτιστική αποστολή» είχε εγκλωβιστεί σε λεωφορείο στη γέφυρα του Βοσπόρου, καθ' οδόν προς το αεροδρόμιο της Πόλης. Νωρίς το πρωί με τη συμβολή του ΥΦΠΕΞ Γ. Αμανατίδη γινόταν προσπάθεια η αποστολή να επιστρέψει οδικώς στη Θεσσαλονίκη, μόλις άνοιγαν τα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Εβρο.
Παράλληλα, οι αναφορές από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στη Κωνσταντινούπολη ήταν καθησυχαστικές. Καμία ζημιά δεν αναφέρθηκε σε εγκαταστάσεις-προσκυνήματα, ενώ ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος βρισκόταν στη Σλοβενία. Αλλη μία ομάδα Ελλήνων μαθητών-αθλητών που συμμετείχε σε διεθνείς αγώνες στην Τραπεζούντα επρόκειτο να επιστρέψει με πτήση τσάρτερ ύστερα από ενέργειες του ΥΠΕΞ. Η Κεντρική Υπηρεσία του ΥΠΕΞ ανακοίνωσε τηλέφωνα των προξενικών Αρχών σε Κωνσταντινούπολη, Αδριανούπολη, Σμύρνη και Αγκυρα, προκειμένου Ελληνες τουρίστες που βρέθηκαν στην Τουρκία να ανακτήσουν επικοινωνία.
Τέλος, σύμφωνα με αναφορές, όλες οι εγκαταστάσεις των διπλωματικών Αρχών στην Τουρκία δεν υπέστησαν το παραμικρό, ειδικά η προξενική Αρχή της Κωνσταντινούπολης, που βρίσκεται κοντά στη «θερμή» πλατεία Ταξίμ.
Νικ. Σταυρουλάκης
«Το είχαμε αντιληφθεί», λέει ο Π. Καμμένος
Συναγερμός σήμανε στις Ενοπλες Δυνάμεις με την εκδήλωση του πραξικοπήματος στην Τουρκία. Ανακλήθηκαν άδειες και προσωπικό μπήκε εσπευσμένα τις πρώτες πρωινές ώρες του Σαββάτου στις μονάδες του Στρατού, του Ναυτικού και της Αεροπορίας, που τέθηκαν σε αυξημένη ετοιμότητα. Και αυτό γιατί κανείς δεν γνώριζε πώς μπορεί να εξελιχθεί η κατάσταση στη γειτονική χώρα, με υπαρκτό τον φόβο πρόκλησης ακόμη και τεχνητής κρίσης στα ελληνοτουρκικά σύνορα, είτε στον Εβρο είτε στο Αιγαίο.
Κάτι τέτοιο άλλωστε, πρόκληση δηλαδή ελληνοτουρκικής πολεμικής σύρραξης στο Αιγαίο ή στον Εβρο, προέβλεπε το σχέδιο «Βαριοπούλα» που είχαν εκπονήσει ανώτατοι στρατιωτικοί στην Τουρκία, με στόχο την ανατροπή του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν και το οποίο πρόσφατα, σύμφωνα με πληροφορίες, ανακινήθηκε από τους Τούρκους στρατιωτικούς. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι Ενοπλες Δυνάμεις παρακολουθούσαν με ιδιαίτερη προσοχή της κινήσεις του τουρκικού στρατού. «Οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις όχι μόνο είχαν αντιληφθεί την κινητικότητα των τουρκικών στρατευμάτων, αλλά είχαν τεθεί από το απόγευμα και σε επιφυλακή» εμφανίζεται να είπε ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Πάνος Καμμένος μετά το πραξικόπημα στην Τουρκία.
Η κινητικότητα των στρατευμάτων σε διαφορετικές περιοχές στην Τουρκία έγινε αντιληπτή από τα ελληνικά παρατηρητήρια, αλλά αυτή δεν αφορούσε, όπως ανέφεραν πηγές του ΓΕΕΘΑ, τα σύνορα με την Ελλάδα. Παρά ταύτα, στο Πεντάγωνο έσπευσε ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Πάνος Καμμένος τη νύχτα της Παρασκευής, που μαζί με τη στρατιωτική ηγεσία στο Κέντρο Επιχειρήσεων ανέλυσαν την κατάσταση και έλαβαν τα πρώτα μέτρα. Δόθηκε εντολή στις μονάδες του Στρατού στα νησιά στο Αιγαίο και στον Εβρο να τεθούν σε αυξημένη ετοιμότητα, στις Πολεμικές Μοίρες να μπουν σε επιφυλακή 2 λεπτών και στον Στόλο να είναι έτοιμα για απόπλου πολεμικά πλοία.
Η ετοιμότητα στις Ενοπλες Δυνάμεις θα συνεχίσει να είναι αυξημένη και τις επόμενες ημέρες, καθώς η κατάσταση στην Τουρκία παραμένει κρίσιμη, παρά την αποτυχία των πραξικοπηματιών να αναλάβουν την εξουσία από τον Ερντογάν. Στο Πεντάγωνο ανησυχούν ότι ίσως υπάρχουν θύλακες στην τουρκικό στρατό οι οποίοι μπορεί να προκαλέσει θερμό επεισόδιο.