Ένα ευρώ = μία δραχμή με μια σφραγίδα

Βασίλης Χιώτης, Μανόλης Γαλάνης

Με ιδέες απο το εμπόλεμο Ιράκ ο αρχικός σχεδιασμός Βαρουφάκη για το Grexit- Πως θα άλλαζαν νόμισμα σε μια νύχτα - Κι όμως θα έπαιρναν  τα 19 δισ ευρώ της ΕΚΤ απο το Νομισματοκοπείο- Πρωτοφανείς θεωρίες: «Τα κλεμμένα ευρώ είναι απλά χαρτιά»

Ενα ακόμη «όχι» σε Εξεταστική που ζητούν τα κόμματα της αντιπολίτευσης ετοιμάζεται να πει η κυβέρνηση, ανεβάζοντας ακόμη περισσότερο το θερμόμετρο της πολιτικής αντιπαράθεσης μέσα στον Ιούλιο.

Οπως ενημερώθηκαν την περασμένη εβδομάδα τα κόμματα, την Τρίτη 26 Ιουλίου θα συζητηθεί στην Ολομέλεια της Βουλής το αίτημα της Ν.Δ. για τη συγκρότηση εξεταστικής επιτροπής που θα διερευνήσει τυχόν ευθύνες του πρώην υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη αλλά και των συνεργατών του, που οδήγησαν τη χώρα στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015 και ταυτόχρονα στα capital controls.

Οι ευθύνες του πρώην υπουργού επανήλθαν στην επικαιρότητα, μετά τις αποκαλύψεις του πρώην συνεργάτη του Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ, ο οποίος στο τελευταίο του βιβλίο αναφέρει ότι ο Βαρουφάκης είχε εκπονήσει ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης που προέβλεπε την καθιέρωση παράλληλου νομίσματος, εθνικοποίηση των τραπεζών και διαχείριση των αντιδράσεων με τη βοήθεια των Ενόπλων Δυνάμεων! Οι αποκαλύψεις αυτές, σε συνδυασμό με τις πρόσφατες δηλώσεις κοινοτικών αξιωματούχων ότι η στρατηγική Βαρουφάκη στοίχισε στην Ελλάδα πρόσθετο κόστος περίπου 70 δισ. ευρώ, οδήγησαν τη Ν.Δ. στο να επαναφέρει το αίτημά της για τη συγκρότηση εξεταστικής επιτροπής, το οποίο είχε καταθέσει από τις 30 Μαρτίου, αλλά η κυβέρνηση και ο πρόεδρος της Βουλής το κρατούσαν αδρανές στα συρτάρια τους. Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση ενημέρωσε την περασμένη Παρασκευή τα κόμματα ότι η συζήτηση θα πραγματοποιηθεί στις 26 Ιουλίου, αλλά η ίδια δεν σκοπεύει να αποδεχθεί την Εξεταστική.

Ωστόσο, αυτό το «όχι» δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτό από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και ιδιαιτέρως από τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ, που ζητούν επιμόνως κοινοβουλευτική έρευνα για τις συνθήκες κατάρρευσης της οικονομίας.

Στελέχη της Ν.Δ. υπογραμμίζουν ότι ο αρχηγός του κόμματος Κυριάκος Μητσοτάκης θα παρέμβει στη συζήτηση της 26ης Ιουλίου για να προειδοποιήσει τον πρωθυπουργό ότι στην περίπτωση που η κυβέρνηση αρνηθεί την Εξεταστική, η έρευνα αυτή θα διεξαχθεί οπωσδήποτε την πρώτη μέρα της δικής του διακυβέρνησης, εφόσον κερδίσει τις εκλογές, είτε με εξεταστική είτε με προανακριτική επιτροπή. Καλά ενημερωμένες πηγές αναφέρουν μάλιστα ότι ο κ. Μητσοτάκης θα τονίσει ότι εφόσον ο κ. Αλέξης Τσίπρας αρνηθεί την Εξεταστική αυτό θα τον καταστήσει αυτόματα συνένοχο του Βαρουφάκη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το μέλλον. Στην ίδια περίπου γραμμή αναμένεται να κινηθεί και η Φώφη Γεννηματά, η οποία ζητά διερεύνηση των τυχόν ευθυνών όλων των κυβερνήσεων από το 2000 μέχρι σήμερα. Και τα δύο κόμματα, άλλωστε, υπενθυμίζουν ότι η αντιπολίτευση έχει δεχθεί κάθε κοινοβουλευτική έρευνα που έχει προτείνει η κυβέρνηση, με τελευταίο παράδειγμα τη συγκρότηση εξεταστικής επιτροπής για τη χορήγηση δανείων σε ΜΜΕ και κόμματα. Αντιθέτως, η κυβέρνηση, που κάποτε ήταν υπέρμαχος των εξεταστικών επιτροπών, δεν έχει δεχθεί ούτε μία από τότε που ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας. Από την άλλη, το «όχι» δεν θα είναι εύκολο και λόγω των διαφορετικών απόψεων που έχουν εκφραστεί στο εσωτερικό της κυβέρνησης.

Δύο απόψεις στην κυβέρνηση

Σειρά κορυφαίων στελεχών και συνεργατών του πρωθυπουργού υποστηρίζουν ότι είναι η ώρα να διαχωρίσει τη θέση της η ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ από τους χειρισμούς Βαρουφάκη, οι οποίοι, όπως λένε, δεν είχαν ποτέ την έγκριση του πρωθυπουργού και οδήγησαν στην αποπομπή του υπουργού από την κυβέρνηση την επομένη του δημοψηφίσματος. Στον αντίποδα, μια ομάδα άλλων κορυφαίων στελεχών και υπουργών υποστηρίζουν ότι αν συγκροτηθεί η εξεταστική επιτροπή θα επιχειρηθεί η πολιτική ταύτιση του Βαρουφάκη με τον Αλέξη Τσίπρα, με το επιχείρημα ότι δεν μπορεί να ενεργούσε επί έξι μήνες μόνος του ο υπουργός Οικονομικών χωρίς να ενημερώνει τον πρωθυπουργό για την πορεία των διαβουλεύσεών του, αλλά και για τις αποφάσεις του. Ασφυκτικές πιέσεις, κατά τη συζήτηση στη Βουλή, θα ασκηθούν από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και προς τον υπουργό Αμυνας Πάνο Καμμένο, επίσης υπέρμαχο των εξεταστικών επιτροπών. Οπως θα επισημάνουν τα κόμματα, από τη στιγμή που αποκαλύπτεται ότι υπήρχε σχέδιο έκτακτης ανάγκης με τη συμμετοχή και των Ενόπλων Δυνάμεων, θα πρέπει το ζήτημα να διερευνηθεί για να αποσαφηνιστεί αν υπήρχε συμμετοχή σε αυτό πολιτικών ή στελεχών του Στρατού.

Το άγνωστο παρασκήνιο μετά το ναυάγιο στη Ρίγα

Μπορεί να ήταν υπουργός για πέντε μήνες και κάτι μέρες, αλλά η πολιτική κυριαρχία του Γιάνη Βαρουφάκη διήρκεσε τρεις μήνες ακριβώς. Από τις 24 Ιανουαρίου 2015, που φαινόταν πια καθαρά ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θριαμβεύει στις εκλογές της επομένης μέρας και τον Βαρουφάκη τον περιμένει ο θρόνος του υπουργείου Οικονομικών, έως τις 24 Απριλίου, όταν ο Αλέξης Τσίπρας πληροφορήθηκε ότι τον υπουργό του τον πέταξαν με τις κλωτσιές έξω από τη συνεδρίαση του Eurogroup στη Ρίγα της Λετονίας, καθώς είχαν εξοργιστεί με τις θεωρίες του και ταυτόχρονα είχαν διαπιστώσει ότι τους ηχογραφούσε.  Στις επόμενες 70 μέρες της εσωτερικής αναταραχής που επικρατούσε στην κυβέρνηση βλέποντας το αδιέξοδο να πλησιάζει, οι θεωρίες Βαρουφάκη διαίρεσαν το επιτελείο του πρωθυπουργού σε τρεις ομάδες:

Στην πρώτη ομάδα, στην οποία συμμετείχαν ορισμένοι από τους στενότερους συνεργάτες του πρωθυπουργού, υποστήριζαν ότι ο Βαρουφάκης έχει δίκιο σε πολλά. Και πρότειναν ότι χωρίς η χώρα να αποχωρήσει από την Ευρώπη θα πρέπει να τολμήσει τη ρήξη με το διευθυντήριό της και να προχωρήσει σε ένα έκτακτο σχέδιο διάσωσης της ελληνικής οικονομίας.

Στη δεύτερη ομάδα, όπου συμμετείχαν οι πιο μετριοπαθείς με επικεφαλής τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη και τον τότε γραμματέα του Υπουργικού Συμβουλίου Σπύρο Σαγιά, υποστήριζαν ότι η στρατηγική Βαρουφάκη είναι καταστροφική και θα οδηγήσει αναπόφευκτα τη χώρα εκτός Ευρωζώνης και μεσοπρόθεσμα εκτός Ευρώπης.

Στην τρίτη ομάδα ανήκαν οι «θιασώτες της δραχμής» με επικεφαλής τον Παναγιώτη Λαφαζάνη και τη Ζωή Κωνσταντοπούλου και όσους τους ακολούθησαν στη Λαϊκή Ενότητα, οι οποίοι υποστήριζαν ότι ο Βαρουφάκης είναι «δούρειος ίππος του κατεστημένου της Ευρώπης» που θα καταλήξει να συνθηκολογήσει μαζί τους.

Αγριοι καβγάδες

Ο Αλέξης Τσίπρας απέφευγε να φέρνει τις τρεις ομάδες σε επαφή επειδή κουβέντα στην κουβέντα τα αίματα άναβαν και μερικές φορές ανταλλάσσονταν βαριές εκφράσεις. Λίγο είχε λείψει μάλιστα να έχουμε και φαινόμενα χειροδικίας... Συμμετέχοντες σε αυτές τις συναντήσεις υποστηρίζουν ότι κάποια φορά στέλεχος από τη μετριοπαθή πτέρυγα επιτέθηκε κατά του Βαρουφάκη μέσα στο Μέγαρο Μαξίμου, κατηγορώντας τον ότι θα βγάλει την Ελλάδα από την Ευρωζώνη. Τότε λοιπόν ένας εκ των συνεργατών του πρωθυπουργού γνωστός για το οξύθυμο ύφος του τού επιτέθηκε λέγοντας: «Εσύ δεν είσαι ΣΥΡΙΖΑ. Να φύγεις από τον ΣΥΡΙΖΑ και να πας σε άλλο κόμμα»!  Αντιστοίχως, σε μία από τις συνεδριάσεις της επιτροπής διαπραγμάτευσης που είχε συγκροτηθεί μετά το ναυάγιο στη Ρίγα, τα αίματα άναψαν και πάλι όταν ο Βαρουφάκης επέμεινε στις απόψεις του και αποκάλυψε επιπλέον ότι έχει έτοιμο σχέδιο (το περίφημο σχέδιο Χ) που περιελάμβανε εθνικοποίηση της Τραπέζης της Ελλάδος, έκδοση υποσχετικών ως παράλληλο νόμισμα για την πληρωμή μισθών και συντάξεων και κήρυξη της χώρας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης με τη συμμετοχή των Ενόπλων Δυνάμεων. «Είσαι τρελός; Αυτό θα είναι καταστροφή. Θα μας πετάξουν εκτός ευρώ την ίδια μέρα», του είπε μέλος της ομάδας διαπραγμάτευσης.

«Δεν είμαι εγώ τρελός. Εσύ είσαι γερμανόδουλος και υποτελής», του απάντησε ο Βαρουφάκης. «Μπορεί να είμαι εγώ γερμανόδουλος, αλλά εσύ είσαι αλήτης», του ανταπάντησε ο συνομιλητής του, ενώ στη συνέχεια παρενέβησαν οι υπόλοιποι παρευρισκόμενοι και ζήτησαν να λήξει το επεισόδιο. Επί 70 μέρες ο πρωθυπουργός και οι επιτελείς του προσπαθούσαν να συμβιβάσουν τις αντίρροπες τάσεις, με τη χώρα να βαδίζει σε τεντωμένο σχοινί και, όπως αποδείχθηκε αργότερα, χωρίς να έχουν καταλήξει σε κεντρική στρατηγική απέναντι στους θεσμούς που ολοένα αγρίευαν...

Το συμβούλιο των αρχηγών και το τηλεφώνημα στον Πούτιν

Το πόσο κοντά έφτασε η χώρα στην έξοδο από την Ευρωζώνη αποκαλύπτεται από τα παρασκήνια του Συμβουλίου των Πολιτικών Αρχηγών που συγκλήθηκε υπό τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο.

Οπως είχε διαρρεύσει τότε και επιβεβαιώθηκε από σημείωμα του αρχηγού του Ποταμιού Σταύρου Θεοδωράκη την περασμένη εβδομάδα, με αφορμή τη συμπλήρωση ενός έτους από το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου, το συμβούλιο συνήλθε κατ’ απαίτηση του προέδρου της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος λειτούργησε τότε ως δίαυλος επικοινωνίας με την Ανγκελα Μέρκελ και τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ.

Επειδή η συζήτηση των πολιτικών αρχηγών οδηγούσε σε αδιέξοδο, με πρόταση του Σταύρου Θεοδωράκη, την οποία αποδέχθηκαν οι υπόλοιποι αρχηγοί, απομακρύνθηκαν οι πρακτικογράφοι και έγινε μια ανοιχτή συζήτηση που ακόμη δεν έχει γίνει γνωστή στο σύνολό της. Η ώρα όμως περνούσε και η χρονική προθεσμία που είχε θέση ο Ολάντ για την έκδοση κοινού ανακοινωθέντος με το οποίο ο πολιτικός κόσμος της χώρας θα δήλωνε ρητά ότι επιθυμούσε να παραμείνει στην Ευρώπη εξέπνεε.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των παρόντων, η πλάστιγγα έγειρε, όταν ο πρωθυπουργός μίλησε τηλεφωνικά με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, από τον οποίο προφανώς ανέμενε κάποια στήριξη. Το συμβούλιο διακόπηκε και στο Προεδρικό Μέγαρο κλήθηκε και ο Παναγιώτης Λαφαζάνης. Η επίσημη δικαιολογία ήταν ότι ο τότε υπουργός έπρεπε να φέρει στον πρωθυπουργό ορισμένα στοιχεία που θα του ήταν χρήσιμα στη συνομιλία με τον Πούτιν, επειδή ένα από τα θέματα συζήτησης θα ήταν και αυτό του αγωγού.

Οταν η τηλεφωνική επικοινωνία ολοκληρώθηκε, ο Αλέξης Τσίπρας επέστρεψε στην αίθουσα όπου βρίσκονταν οι πολιτικοί αρχηγοί εμφανώς απογοητευμένος.

«Ο πρόεδρος Πούτιν δεν μπορεί να βοηθήσει», είπε στους άλλους πολιτικούς αρχηγούς που τον άκουγαν έκπληκτοι για τη μέχρι τότε αισιοδοξία του. «Μου υποσχέθηκε όμως ότι θα μιλήσει στη Μέρκελ», συνέχισε. Μετά το τηλεφώνημα του Πούτιν, ο Αλέξης Τσίπρας και ο Πάνος Καμμένος, που μέχρι τότε ζητούσε «να μπούμε όλοι σε ένα αεροπλάνο και να πάμε στις Βρυξέλλες» χαμήλωσαν τους τόνους και έγιναν πιο συγκαταβατικοί.

Επειτα από μία ώρα λοιπόν εξεδόθη το περίφημο ανακοινωθέν των 356 λέξεων που κράτησε την Ελλάδα στην Ευρώπη...

Και ο Κορεάτης Κιμ στην ομάδα του Grexit

Ποιοι ανήκαν στον κλειστό κύκλο Βαρουφάκη που επικοινωνούσε με κρυπτογραφημένα email

Είτε συγκροτηθεί η εξεταστική επιτροπή μετά τη συνεδρίαση της Βουλής στις 26 Ιουλίου, είτε όχι, τα κόμματα της αντιπολίτευσης δηλώνουν αποφασισμένα να εξαντλήσουν όλα τα κοινοβουλευτικά αλλά και νομικά μέσα διά της προσφυγής στη Δικαιοσύνη για να αποσαφηνιστεί ποιοι ήταν οι πρωταγωνιστές του περίφημου Σχεδίου Χ, που προετοίμαζε τη χώρα για μια πρωτόγνωρη οικονομική κατάσταση.

«Ηταν ένας κλειστός κύκλος ανθρώπων που αντάλλασσε πληροφορίες με κρυπτογραφημένα email, πραγματοποιούσε συναντήσεις σε απομακρυσμένα μέρη και δεν μιλούσε σε άτομα εκτός του κύκλου για όσα επεξεργάζονταν εκεί», ανέφερε ο Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ σε συνέντευξη που παραχώρησε προ μηνών σε ξένο περιοδικό.
Το ερώτημα που δεν έχει ποτέ απαντηθεί είναι ποιοι συμμετείχαν σε αυτή την κλειστή ομάδα, η οποία επικοινωνούσε με κρυπτογραφημένα email και με laptop που άνοιγαν μόνο με ισχυρούς κωδικούς.

Από τις μαρτυρίες στελεχών της κυβέρνησης, αλλά και από τα γεγονότα αυτής της εποχής προκύπτει ότι κυρίαρχη θέση στην κλειστή ομάδα Βαρουφάκη είχαν:
- Ο Γκλεν Κιμ, κορεατικής καταγωγής, που επελέγη από τον υπουργό ως βασικός σύμβουλος επί των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές. Ο ρόλος του ποτέ δεν αποσαφηνίστηκε, όπως και η αμοιβή που εισέπραξε, η οποία παραμένει μυστική - το ίδιο συμβαίνει και με την αμοιβή και των υπόλοιπων μελών της κλειστής ομάδας. Αγνωστο είναι βεβαίως και το ποιος τελικώς κατέβαλλε αυτές τις αμοιβές...
- Η Ελενα Παναρίτη, πρώην βουλευτής του ΠΑΣΟΚ και συνεργάτης του Γιώργου Παπανδρέου, η οποία κατ’ απαίτηση Βαρουφάκη προτάθηκε να αναλάβει εκπρόσωπος της Ελλάδας στο ΔΝΤ, αλλά δεν ανέλαβε ποτέ τελικά και για ένα διάστημα ήταν επικεφαλής της ομάδας διαπραγμάτευσης.
- Ο Νίκος Θεοχαράκης, αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Ιστορίας της Οικονομικής Σκέψης στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο ίδιος ήταν γενικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών επί υπουργίας Βαρουφάκη και μετά την αποχώρησή του από το υπουργείο διορίστηκε διευθυντής του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) και στη συνέχεια πρόεδρος του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.
- Ο Μιχάλης Χατζηθεοδώρου, ως γενικός γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων, που κατηγορήθηκε -αλλά ο ίδιος το διέψευσε κατηγορηματικά- ότι συμμετείχε στην απόπειρα χακαρίσματος του TAXIS για την απόκτηση σε μια τράπεζα δεδομένων όλων των ΑΦΜ των Ελλήνων φορολογουμένων, η οποία θα χρησιμοποιούνταν στην περίπτωση εφαρμογής παράλληλου νομίσματος.
- Η Φωτεινή Μπακαδήμα, ιδιαιτέρα γραμματέας του Βαρουφάκη και εξ απορρήτων συνεργάτις του, η οποία ήταν υποψήφια βουλευτής με την Κοινωνική Συμφωνία της Λούκας Κατσέλη.
- Ο Γιώργος Κουτσούκος, διευθυντής του Πολιτικού του Γραφείου.
- Ο Γιάννης Μπράχος, που υπηρετεί σήμερα στη μόνιμη αντιπροσωπία της χώρας μας στην Ε.Ε,. στις Βρυξέλλες.
- Ο Αμερικανός οικονομολόγος Τζέφρι Ζακς.
Επίσης, ο Γιάνης Βαρουφάκης συμβουλευόταν συχνά στο τηλέφωνο τον οικονομολόγο Τζόζεφ Στίγκλιτς και σπανιότερα τον Λάρι Σάμερς, καθηγητή του Χάρβαρντ και πρώην υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ επί προεδρίας Μπιλ Κλίντον.

Διαβάστε εδώ τα πιο σημαντικά αποσπάσματα του βιβλίου Γκαλμπρέϊθ

Με μία σφραγίδα ένα ευρώ = μία δραχμή

Θα σφράγιζαν όλα τα χαρτονομίσματα του ευρώ και θα τα ονόμαζαν δραχμές - Οντως θα έπαιρναν τα 19 δισ. ευρώ της Ε.Ε. από το Νομισματοκοπείο - Αρχισαν από το σχέδιο που είχε δοκιμαστεί στο Ιράκ μετά τον Σαντάμ

Το σχέδιο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ και τη μετάβαση στη νέα δραχμή, γνωστό και ως Σχέδιο Χ, περιγράφει βήμα προς βήμα στις σελίδες του βιβλίου του με τον τίτλο «Καλώς όρισες στη μαρτυρική αρένα» ο στενότερος συνεργάτης του πρώην υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, Αμερικανός οικονομολόγος Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ. Μέσα από εμπιστευτικά του σημειώματα προς τον Ελληνα υπουργό Οικονομικών, τα οποία αποκαλύπτει στο βιβλίο που είναι αφιερωμένο στο ζεύγος Βαρουφάκη, ο Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ αναπτύσσει λεπτομερώς το σχέδιο επιστροφής σε εθνικό νόμισμα.

Η αποστολή αυτή του ανατέθηκε υπό άκρα μυστικότητα και την έφερε τελικώς εις πέρας τον Μάιο του 2015, την πιο κρίσιμη περίοδο των διαπραγματεύσεων με τους εταίρους μας, με τη μορφή σχετικού υπομνήματος προς την Αθήνα, στο οποίο χαρακτήριζε την απόφαση εξόδου από το κοινό νόμισμα «άλμα στο άγνωστο». Γκάλμπρεϊθ και Βαρουφάκης επεξεργάζονταν το σχέδιο δημιουργίας εθνικού νομίσματος που εφαρμόστηκε στο Ιράκ στη μετά Σαντάμ εποχή, με τον Αμερικανό οικονομολόγο να προτάσσει τελικώς τη λύση της δέσμευσης των 19 δισ. ευρώ της Τραπέζης της Ελλάδος και της σφράγισής τους με σφραγιδομηχανή ώστε να μετατραπούν αυτομάτως σε νέες δραχμές!

Σφραγισμένα χαρτονομίσματα ευρώ

Ο Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ σε εμπιστευτικό μήνυμά του στον Γιάνη Βαρουφάκη αναπτύσσει την ιδέα να μη δημιουργηθεί στην Ελλάδα νέο νόμισμα, όπως έγινε στο Ιράκ, αλλά να σφραγιστούν τα χαρτονομίσματα του ευρώ.

«Τα μετρητά στην Ελλάδα προέρχονται από τα ΑΤΜ και από τα γκισέ των τραπεζών. Αντίθετα με το Ιράκ, υπάρχουν ασφαλείς και ταχείς δίαυλοι διανομής. Το μόνο πρόβλημα, που ουδέποτε επιλύσαμε πρακτικά, είναι να βρεθεί χαρτί που θα λειτουργήσει γρήγορα στα ΑΤΜ, που θα παραχαράσσεται δύσκολα και που θα γίνει εύκολα αποδεκτό ως χρήμα από τον πληθυσμό. Αλλά η λύση ήταν ολοφάνερη μπροστά μας όλο αυτό το διάστημα: σφραγισμένα χαρτονομίσματα ευρώ. Το μόνο που χρειάζεσαι είναι μία σφραγιδομηχανή. Θα μπορούσε να γίνει με το χέρι, η σφραγίδα δεν χρειάζεται να είναι περίτεχνη. Κανείς δεν θα πλαστογραφούσε μία νέα δραχμή σφραγίζοντας ένα γνήσιο χαρτονόμισμα ευρώ» (σελ. 218).

H έφοδος στο Νομισματοκοπείο

Το σχέδιο για την έφοδο στο Νομισματοκοπείο, που χρεώθηκε στον Παναγιώτη Λαφαζάνη, είχε εμπνευστή τον Αμερικανό οικονομολόγο.

«Οπότε πού θα βρεθούν τα χαρτονομίσματα ευρώ; Στο προηγούμενο μήνυμά μου πρότεινα ότι θα μπορούσε να τα προμηθεύσει η ΕΚΤ, κάτι που θα μπορούσε να κάνει σαν υποστηρικτική χειρονομία. Αλλά αν υποθέσουμε ότι δεν θέλει; Τότε λοιπόν υπάρχουν, όπως μαθαίνω τώρα, 19 δισ. ευρώ σε χαρτονομίσματα στην Τράπεζα της Ελλάδος. Αντέδρασες λέγοντας πως αν τα παίρναμε, αυτό θα ισοδυναμούσε με ληστεία της ΕΚΤ. Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Εφόσον αυτά τα χαρτονομίσματα βρίσκονται στην Τράπεζα της Ελλάδας, δεν αξίζουν 19 δισ. Δεν αποτελούν χρήμα παρά μόνο αν εισρεύσουν στο τραπεζικό σύστημα. Τι είναι τότε; Απλώς κάποια φανταχτερά χαρτιά. Το μόνο που αξίζουν είναι η τιμή του χαρτιού και της εκτύπωσης. Η νέα δραχμή, με σφραγίδα πάνω στα χαρτονομίσματα ευρώ, μπορεί να τροφοδοτήσει αμέσως τα ΑΤΜ και να τα ανεφοδιάζει τη νύχτα ή ίσως το Σαββατοκύριακο. Το αρχικό πρόβλημα της τροφοδοσίας λύθηκε. Και σκέψου ότι με τα τραπεζικά ευρώ ακόμη στις τράπεζες αλλά με το χαρτονόμισμα της νέας δραχμής να είναι ο μόνος τρόπος να μειωθούν αυτά τα υπόλοιπα, ο κόσμος δεν θα έχει πλέον κανένα κίνητρο να αποσύρει τα χρήματά του από τις τράπεζες. Ετσι τα 19 δισ. θα επαρκούσαν για αρκετό διάστημα, ώσπου να μπορέσει να εκτελεστεί η εντολή εκτύπωσης κανονικών χαρτονομισμάτων» (σελ. 218-219).



Μάιος του 2014, ευρωεκλογές: ο Γιάνης Βαρουφάκης και ο Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ βγαίνουν από τα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ όπου είχαν παρακολουθήσει μαζί με τον Αλέξη Τσίπρα τα αποτελέσματα



Με «άλμα στο άγνωστο» παρομοιάζει την έξοδο από το ευρώ ο Γκάλμπρεϊθ στο τελικό υπόμνημα που υπέβαλε στην κυβέρνηση

«Αλμα στο άγνωστο»

Η έξοδος από το ευρώ χαρακτηρίστηκε τελικά από τον Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ «άλμα στο άγνωστο», στο λέξη προς λέξη απόσπασμα από την κατάληξη του Σχεδίου Χ, που υπέβαλε στην ελληνική κυβέρνηση και παραθέτει στο βιβλίο του.

«Η απόφαση εξόδου από το κοινό νόμισμα θα είναι άλμα στο άγνωστο. Θα είναι η διεκδίκηση της ανεξαρτησίας αλλά και ευθύνη. Διακυβεύονται ζωές ανθρώπων, καθώς και η επιβίωση της εκλεγμένης κυβέρνησης. Ο λόγος για να επιχειρηθεί μπορεί να είναι μόνο ότι δεν υπάρχει λογική εναλλακτική λύση συμβατή προς τη διατήρηση της δημοκρατικής κυβέρνησης στην Ελλάδα. Το βήμα μπορεί να αποφασιστεί μόνο όταν φτάσουν τα πράγματα σε αυτό το σημείο. Ωστόσο, δεν υπάρχει, τελικά, λόγος να μην καταφέρει η Ελλάδα με εθνικό νόμισμα, ελεύθερη από τους δογματισμούς της Ευρωζώνης και έχοντας προσαρμόσει την πολιτική της στις εθνικές ανάγκες και συνθήκες, να ανακάμψει οικονομικά και τελικά να γνωρίσει μεγαλύτερη ευημερία από σήμερα. Υπάρχει ένα καλό προηγούμενο που μας κάνει να πιστεύουμε ότι με ικανή διαχείριση και υποτίμηση η έξοδος θα απελευθερώσει ξένες και εγχώριες επενδύσεις και θα επιτρέψει την εφαρμογή μιας στρατηγικής για την αποκατάσταση της ανάπτυξης. Η πρόκληση είναι να φτάσουμε σε αυτό το σημείο. Η τελική επιτυχία ή αποτυχία της μετάβασης θα εξαρτηθεί από την αντίδραση του ελληνικού λαού, από την ικανότητα να κατασταλεί η εναντίωση από αντιτιθέμενες, ακροδεξιές, εξωτερικές και ενδεχομένως βίαιες πηγές, συμπεριλαμβανομένων προβοκατόρων, ώστε να αποφευχθεί ή να κατασταλεί η βία, και ειδικά από την ικανότητα της κυβέρνησης να διατηρήσει την τάξη, να διασφαλίσει τη λειτουργία βασικών υπηρεσιών και τη ροή προμηθειών και να καθιερώσει και να σταθεροποιήσει το νέο νόμισμα μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα. Θα εξαρτηθεί από την επίδραση που θα έχει στους ευάλωτους και το εγχείρημα θα κριθεί, στο τέλος, από το κατά πόσο τηρήθηκε η ηθική δέσμευση προς τον ελληνικό λαό» (σελ. 291).

Το ήξερε ο Τσίπρας

Το Σχέδιο Χ περιήλθε σε γνώση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, κατά τον Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ.

«Η πρόγνωσή μας περί εχθρικής εξόδου δεν ήταν ποτέ αισιόδοξη και όσο καταγράφαμε ζητήματα και προκλήσεις γινόταν όλο και λιγότερο - σε βαθμό που, όπως πιστεύω σήμερα, μεγαλοποιούσε τις δυσκολίες και παρέβλεπε ορισμένες ευοίωνες προοπτικές. Τελικά αυτό δεν είχε καμιά σημασία. Αν και πραγματοποιήθηκε (όπως πληροφορήθηκα αργότερα) μια συνάντηση υψηλού επιπέδου για το ζήτημα, ο πρωθυπουργός δεν ζήτησε ενημέρωση από εμάς και η εργασία επί του θέματος τερματίστηκε για πρακτικούς λόγους με την υποβολή ενός εκτενούς υπομνήματος στις αρχές Μαΐου» (σελ. 37-38).

Το «πολεμικό συμβούλιο»

Το επονομαζόμενο από τον ίδιο «πολεμικό συμβούλιο» του Γιάνη Βαρουφάκη, υπό τον Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ, ανέλαβε την επεξεργασία και την εκπόνηση του Σχεδίου Χ χρησιμοποιώντας μεθόδους επικοινωνίας που παρέπεμπαν σε μυστικές υπηρεσίες.

«Το “πολεμικό συμβούλιο” δημιουργήθηκε γύρω στα μέσα Μαρτίου, λίγο πολύ σε μια συνάντηση στο Λονδίνο. Δεν το αποκαλέσαμε ποτέ έτσι. Ονομάζαμε την ομάδα μας ομάδα “Σχεδίου Β”(ή “Σχεδίου Χ”). Εξακολουθήσαμε να δουλεύουμε μέχρι τις αρχές Μαΐου, οπότε παρουσιάσαμε μια εκτενή περίληψη με τη μορφή υπομνήματος στον υπουργό Οικονομικών. Το υπόμνημα περιέγραφε τα κυριότερα βήματα, τις νομικές αρχές και τα νομικά ζητήματα, καθώς και τα επιχειρησιακά προβλήματα που ενδεχομένως συνδέονταν με την αποχώρηση από την Ευρωζώνη - διαδικασία για την οποία δεν υπάρχει σαφής διαδρομή ή παραπλήσιο προηγούμενο. Εργαζόμασταν με πλήρη μυστικότητα, χρησιμοποιώντας ασφαλείς επικοινωνίες και συχνά δρώντας εκτός υπουργείου ή και εκτός χώρας. Σε μία περίπτωση, όταν ενημερώναμε τον υπουργό (στο Παρίσι), είχαμε βάλει τα κινητά τηλέφωνα σε ένα ψυγείο του ξενοδοχείου. Ακόμη και η ύπαρξή μας μπορούσε, αν γινόταν γνωστή, να εκθέσει τον Γιάνη Βαρουφάκη σε ακόμη δριμύτερες δημόσιες επιθέσεις (ήδη δεχόταν πολλές), που μπορεί να του στοίχιζαν τη θέση του και θα κατέστρεφαν τις διαπραγματεύσεις στις Βρυξέλλες» (σελ. 229-230).

Νέα δραχμή και πληρωμή με υποσχετικές

Το βασικό σενάριο του Σχεδίου Χ περιελάμβανε 9 συγκεκριμένα βήματα με νέα δραχμή και πληρωμή μισθών και συντάξεων με υποσχετικές.

«Υποθέσαμε ότι το βασικό σενάριο προς την έξοδο ήταν το εξής: 1) αποτυχία των διαπραγματεύσεων, που σήμαινε αναπόφευκτη χρεοκοπία, 2) απόφαση της ΕΚΤ να ορίσει ανώτατο όριο ή να διακόψει την έκτακτη ενίσχυση σε ρευστότητα (ELA), 3) κλείσιμο των τραπεζών και κατάσχεση των καταθέσεων που είχαν απομείνει. Καθώς το ελληνικό ταμείο εγγύησης καταθέσεων μπορούσε να καλύψει μόνο μικρό τμήμα της αξίας των υφιστάμενων λογαριασμών σε ευρώ, θα έπρεπε είτε να διακοπεί η λειτουργία ολόκληρου του συστήματος πληρωμών, είτε να μετατραπούν αυτοί οι λογαριασμοί στο νέο νόμισμα όσον το δυνατόν ταχύτερα. Συγκεκριμένες δράσεις για την έξοδο θα απαιτούνταν ευθύς μόλις η ΕΚΤ καταργούσε τον ELA: (α) κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης, β) άμεση εθνικοποίηση της Τραπέζης της Ελλάδος ή εναλλακτικά κήρυξη χρεοκοπίας, δημιουργία νέου φορέα και διορισμός επιτρόπου ως διοικητή, γ) εθνικοποίηση των εμπορικών τραπεζών και επιβολή τραπεζικής αργίας, δ) επαναπροσδιορισμός όλων των καταθέσεων και των δανείων που διέπονταν από την ελληνική νομοθεσία σε νέα δραχμή με αρχική συναλλαγματική ισοτιμία 1:1, ε) εκτύπωση υποσχετικών (scrip) για να πληρωθούν μισθοί, συντάξεις και προμηθευτές ώστε να ακολουθήσουν τα χαρτονομίσματα το ταχύτερο δυνατόν, στ) επιβολή ελέγχων κεφαλαίων και ορίων στις αναλήψεις, ζ) ισχυρά, κατάλληλα και εμφανή μέτρα που θα εγγυώνται τη δημόσια τάξη, την ασφάλεια και τις στοιχειώδεις προμήθειες και υπηρεσίες, η) επικοινωνία με την ελληνική και την παγκόσμια κοινή γνώμη και τον τουριστικό τομέα για να καθησυχαστούν όλοι ότι η αναστάτωση θα είναι ελεγχόμενη και προσωρινή, θ) πλήρες χρονοδιάγραμμα των όρων για την αναδιάρθρωση του εξωτερικού χρέους» (σελ. 276-277).

Προς αποτροπή λεηλασιών

Η νέα δραχμή και το στοίχημα να διατηρηθεί η δημόσια τάξη και να αποτραπούν οι λεηλασίες στη χώρα.

«Δεδομένης της αρχής του νόμου του Γκρέσαμ ότι το κακό χρήμα εξοβελίζει το καλό, φαινόταν πιθανό να κυκλοφορεί η νέα δραχμή, ενώ το ευρώ θα φυλασσόταν ως απόθεμα. Προκειμένου να επιτευχθεί μια σχετικά σταθερή αποτίμηση της νέας δραχμής σε αυτές τις συνθήκες, θα απαιτηθεί ισχυρή δημοσιονομική και συναλλακτική πειθαρχία, ειδικά αν οι μεγάλες ξένες κεντρικές τράπεζες αρνηθούν να βοηθήσουν. Γι’ αυτό τον λόγο θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα ασφαλείας, με χρήση όλων των διαθέσιμων δυνάμεων προκειμένου να διατηρηθεί η δημόσια τάξη, να προστατευτούν τα κυβερνητικά κτίρια και η ιδιοκτησία, να παρέχεται βοήθεια σε έκτακτες περιπτώσεις και να αποτραπεί η λεηλασία καταστημάτων. Οι πιθανότητες απόκρυψης προϊόντων, ελλείψεων και αισχροκέρδειας στην κατάσταση αυτή ήταν τρομακτικές. Επιπλέον, οι τουρίστες θα πρέπει να διαβεβαιωθούν ότι θα μπορούν να έρχονται με ασφάλεια και χωρίς να κινδυνεύουν να ταλαιπωρηθούν. Θα πρέπει να εξασφαλιστεί πλήρως η προμήθεια καυσίμων για τα αεροσκάφη που προσγειώνονται στην Ελλάδα και για τα πλοία επειδή έτσι θα διατηρηθούν τα έσοδα από τον τουρισμό. Θα πρέπει να υπενθυμίζεται στον πληθυσμό ότι η επιτυχία της μετάβασης εξαρτάται από ένα ήρεμο και φιλόξενο περιβάλλον για τους τουρίστες και ότι θα πρέπει να παρέχεται βοήθεια στους διερχόμενους άπορους πληθυσμούς, όπως οι μετανάστες. Ισως χρειαστεί να δημιουργηθούν χώροι υποδοχής και σταθμοί σίτισης» (σελ. 286-287).

Και ο Στρατός

Οι έκτακτες συνθήκες που θα προέκυπταν κατά τη διαδικασία μετάβασης σε εθνικό νόμισμα θα αντιμετωπίζονταν, κατά τον Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ, από τις Ενοπλες Δυνάμεις.

«Λάβαμε πολύ σοβαρά υπόψη μας τα προβλήματα διαχείρισης της κατάστασης έκτακτης ανάγκης και της δημόσιας τάξης. Κατά τη διαδικασία της μετάβασης γι’ αυτά θα ήταν υπεύθυνοι οι υπουργοί Αμυνας και Εσωτερικών. Επιπλέον, θα ήταν αναγκαίο να υπάρχει έλεγχος και εξοικονόμηση στις προμήθειες καυσίμων, ειδικά στις δημόσιες και θαλάσσιες μεταφορές και να καταβληθεί προσπάθεια να εξασφαλιστεί η ανεμπόδιστη προμήθεια βασικών φαρμάκων και τροφίμων. Γενικά πιστεύαμε ότι αυτά τα προβλήματα θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν, με κάποιες δυσκολίες, ειδικά το καλοκαίρι οπότε οι προμήθειες τροφίμων και το πετρέλαιο θέρμανσης δεν συνιστούσαν σημαντικά προβλήματα» (σελ. 280).

Επιστράτευση

Οι δημόσιοι υπάλληλοι θα πρέπει να επιστρατευτούν και η Δικαιοσύνη να είναι σε εγρήγορση για την πάταξη της διαφθοράς.

«Ο πληθυσμός θα πρέπει να προειδοποιηθεί ώστε να λαμβάνει μέτρα προφύλαξης από μικροεγκληματίες, καθώς τα νομίσματα σε ευρώ θα είναι δυσεύρετα και πολύτιμα. Ενα ταμείο έκτακτης ανάγκης για τους αλλοδαπούς ταξιδιώτες και άλλα εγκλωβισμένα άτομα θα βοηθούσε. Θα μπορούσαν να το διαχειρίζονται οι πρεσβείες και τα προξενεία. Οι εργαζόμενοι που στελεχώνουν σημαντικούς δημόσιους οργανισμούς, όπως σχολεία, νοσοκομεία και την Αστυνομία, θα πρέπει να κληθούν σε υπηρεσία όπως σε καθεστώς επιστράτευσης. Η επιτυχία μετάβασης εξαρτάται από την προθυμία τους να εκτελούν την εργασία τους. Η κυβέρνηση θα πρέπει να προειδοποιήσει τη δημόσια διοίκηση ότι διαφθορά οποιουδήποτε είδους, ειδικά η δωροδοκία με ευρώ, δεν θα γίνει ανεκτή. Το δικαστικό προσωπικό θα πρέπει να είναι σε εγρήγορση προκειμένου να εξετάζει άμεσα αναφορές καταχρήσεων και να ασκεί δίωξη με ευρεία δημοσιότητα. Θα πρέπει να δημιουργηθεί κόκκινη γραμμή επαρκώς στελεχωμένη για καταγγελίες. Υποστηρίξαμε ότι θα έπρεπε να αυξηθεί η φορολόγηση ειδών πολυτελείας (αυτοκινήτων, σκαφών, συσκευών κ.λπ.) και μάλιστα διαρκών αγαθών παντός τύπου, σε επίπεδο ικανό να αποθαρρύνει αυτές τις αγορές προς το παρόν και να σταθεροποιήσει το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών» (σελ. 287-288).

Η εκτύπωση της νέας δραχμής

Υπήρξε προβληματισμός για το αν θα τυπωνόταν η νέα δραχμή στην Ελλάδα ή στα τυπογραφεία φιλικών χωρών.

«Θα πρέπει να δοθεί εντολή για εκτύπωση χαρτονομισμάτων νέας δραχμής αμέσως μετά το διάγγελμα. Θα απαιτηθούν μερικοί μήνες ώσπου να έχουμε ένα πλήρες απόθεμα χαρτονομισμάτων σε νέες δραχμές, ανάλογα με τον αριθμό των τυπογραφείων στα οποία θα ανατεθεί το έργο ή το κατά πόσο μπορεί να εξασφαλιστεί η συνεργασία φιλικών ξένων χωρών. Εξετάσαμε και το ζήτημα κατά πόσο κάποια μεγάλη φιλική χώρα θα μπορούσε να δανείσει τα τυπογραφεία της για να τεθούν γρήγορα σε κυκλοφορία τα νέα χαρτονομίσματα. Η πρόταση φαινόταν λογική κατ’ αρχήν. Τα κέρματα, πιστεύαμε, θα μπορούσαν να αναβληθούν για αργότερα» (σελ. 285).

Το κλείσιμο των τραπεζών

Ειλημμένη απόφαση από τον Γιάνη Βαρουφάκη αποκαλύπτεται ότι ήταν το κλείσιμο των τραπεζών, ήδη από την ανάληψη των καθηκόντων του στο υπουργείο Οικονομικών. «Εφτασα στις 8 Φεβρουαρίου, την ώρα που ο Γιάνης είχε ολοκληρώσει την πρώτη (και διάσημη) περιοδεία του σε Παρίσι, Λονδίνο και Βερολίνο, εντυπωσιάζοντας τον Τύπο όταν εμφανίστηκε στην Ντάουνινγκ Στριτ με δερμάτινο σακάκι. Ηταν το βράδυ που θα άνοιγε η Βουλή με την ομιλία του πρωθυπουργού - το ελληνικό αντίστοιχο του λόγου της βασίλισσας ή της ετήσιας ομιλίας του Αμερικανού προέδρου ενώπιον του Κογκρέσου. Μπήκα στο υπουργείο Οικονομικών από την άθλια είσοδο και ανέβηκα με τον σαραβαλιασμένο ανελκυστήρα στον έκτο όροφο, στο γραφείο του υπουργού... Τα πρώτα λόγια που μου απηύθυνε ο φίλος μου ήταν: “Καλώς όρισες στη μαρτυρική αρένα”. Εκείνο το βράδυ διασχίσαμε μαζί την πλατεία για να παρακολουθήσουμε την ομιλία του Αλέξη. Ο Γιάνης είχε απορρίψει το ενδεχόμενο να τον συνοδεύει ασφάλεια -αργότερα θα συναινούσε σε συνοδεία με πολιτικά- και έδιωξε τη βαριά γερμανική λιμουζίνα την οποία χρησιμοποιούσαν οι προκάτοχοί του, επιλέγοντας να πηγαινοέρχεται στην εργασία του (και να κυκλοφορεί στην Αθήνα) με τη Yamaha του. Εγινε αμέσως αντιληπτό ότι η ασφάλεια ήταν περιττή. Ο άνθρωπος διέθετε 11 εκατομμύρια σωματοφύλακες. Οδηγοί κόρναραν ή σταματούσαν για να του σφίξουν το χέρι. Μια παρέα μαθήτριες έτρεξαν και τον περικύκλωσαν. Ενας οδηγός λεωφορείου σταμάτησε, άνοιξε το παράθυρό του και τον χαιρέτησε. Παντού μας ακολουθούσε πλήθος που φωτογράφιζε με κινητά τηλέφωνα. Εν μέσω αυτής της αναταραχής, ο Γιάνης αναρωτήθηκε: «Θα εξακολουθήσουν να είναι μαζί μας όταν κλείσουν οι τράπεζες;» (σελ. 24-25).

Τα πάντα για την εξουσία

Ετοιμους να κάνουν τα πάντα για την εξουσία χαρακτηρίζει τους Ανεξάρτητους Ελληνες ο συγγραφέας.

«Στις 25 Ιανουαρίου οι εκλογές έφεραν τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία: επρόκειτο για μια κοσμογονική πολιτική αλλαγή που η Δυτική Ευρώπη είχε να βιώσει περίπου πέντε δεκαετίες. Η κυβέρνηση σχηματίστηκε αμέσως με συμμαχία με ένα μικρό δεξιό κόμμα, τους Ανεξάρτητους Ελληνες, ένα ξενοφοβικό, ομοφοβικό κομματίδιο με το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε κανένα κοινό σημείο πέρα από την εναντίωση στη λιτότητα, αλλά από τη στιγμή που οι ΑΝ.ΕΛ. ήταν πρόθυμοι να αγνοήσουν οποιαδήποτε θέση τους προκειμένου να διατηρηθεί η εξουσία, ήταν ο ιδεώδης εταίρος» 

ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ