Αν το Brexit είναι απώλεια για τη Δύση λογικά θα πρέπει να είναι κέρδος για τη Ρωσία. Φυσικά ο ρωσικός μηχανισμός προπαγάνδας προώθησε το Brexit. Όμως αμέσως μετά την ψηφοφορία ο πρόεδρος Πούτιν προχώρησε σε μια δήλωση γνωρίζοντας πως το αποτέλεσμα του Brexit είναι αμφιλεγόμενο για τη Ρωσία.
Του Thomas E. Graham*, “Brexit Is a Mixed Bag for Russia”
ΠΗΓΗ: The National Interest
Η δήλωσή του εστιάσθηκε στις προκλήσεις, οικονομικές και γεωπολιτικές που η Ρωσία αντιμετωπίζει. Οικονομικά το Brexit δεν θα μπορούσε να έχει έρθει σε χειρότερο χρόνο. Βυθισμένη στην ύφεση η Ρωσία μόλις τώρα αρχίζει να παρουσιάζει σημάδια σταθεροποίησης.
Το Κρεμλίνο ήταν μετριοπαθώς αισιόδοξο πως η ανάπτυξη στη Ρωσία θα επανέλθει στα τέλη του έτους. Τώρα το σχέδιο αυτό εξαϋλώνεται από την εμβάθυνση της κρίσης στην Ευρώπη η οποία, παρά την στροφή Πούτιν προς την Ασία, αποτελεί τον βασικότερο οικονομικό εταίρο της Ρωσίας. Το 2015 η ΕΕ κατείχε μερίδιο 45% στις ρωσικές εμπορικές συναλλαγές.
Η πίεση στις τιμές του πετρελαίου και κατά συνέπεια και στο ρούβλι δεν αποτελεί καλό οιωνό για μια χώρα που η οικονομία της εξαρτάται από το πετρέλαιο για να γεμίσει τα κρατικά ταμεία και να συγκρατήσει τον πληθωρισμό. Η βραχυπρόθεσμη μεταβλητότητα της αγοράς κάνει τα πράγματα χειρότερα.
Ίσως η Ρωσία να ήλπιζε ότι με το Brexit θα χαλάρωναν οι εναντίον της κυρώσεις. Όμως μετά την ψηφοφορία η ΕΕ αποφάσισε την επέκτασή τους για έξι ακόμα μήνες. Ακόμα και αν οι κυρώσεις χαλαρώσουν ή αρθούν στα τέλη του έτους και πάλι η ρωσική οικονομία δύσκολα θα ανακάμψει. Με ή χωρίς κυρώσεις τα ευρωπαϊκά οικονομικά συμφέροντα στη Ρωσία έχουν αμβλυνθεί και ουδείς δεν μπορεί να δει τη Ρωσία ως οικονομικό παράδεισο σε μια εποχή οικονομικής αστάθειας.
Γεωπολιτικά η κατάσταση για τη Ρωσία εμφανίζεται πιο “φωτεινή”, αλλά όχι χωρίς παγίδες. Το Κρεμλίνο δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για την ευρωπαϊκή ενοποίηση η οποία αν επισυμβεί θα υποβιβάσει τη Ρωσία. Μέχρι στιγμής η Μόσχα έχει αξιοποιήσει τις ρωγμές στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Ανοικτά έχει υποστηρίξει όλες τις αντιευρωπαϊκές δυνάμεις της Δεξιάς και της Αριστεράς, όπως τη Λε Πεν στη Γαλλία.
Άρα, το Brexit προσδίδει στην πολιτική αυτή της Μόσχας νέες δυνατότητες, χαλαρώνοντας τη ρωσική απομόνωση και περιορίζοντας την ένταση κατά μήκος των ρωσικών συνόρων, ενώ αποσπά την προσοχή του ΝΑΤΟ από την ουκρανική κρίση. Η σύνοδος του ΝΑΤΟ που πραγματοποιείται στη Βαρσοβία θα εστιαστεί [σ.σ. πραγματοποιήθηκε] σε μεγάλο βαθμό στην απειλή στην συνοχή της συμμαχίας από το Brexit και στην στρατηγική αντιμετώπισης της Ρωσίας.
Οι φωνές για την υπεράσπιση των ρωσικών συμφερόντων στην Ουκρανία θα αυξηθούν και η ΕΕ πιθανόν θα εγκαταλείψει το Κίεβο για να ασχοληθεί με τα δικά της πιεστικά προβλήματα. Όμως το Κρεμλίνο πρέπει να κινηθεί προσεκτικά καθώς δεν θέλει διάλυση της ΕΕ αλλά λιγότερη ΕΕ ώστε να έχει μεγαλύτερα περιθώρια ελιγμών.
Άρα το Brexit είναι επικίνδυνο. Η Μόσχα θέλει μια λιγότερο ενοποιημένη Ευρώπη που θα της επιτρέψει να ενισχύσει τους δεσμούς τους με χώρες κλειδιά, όπως η Γερμανία, αντί να συνομιλεί με τις Βρυξέλλες. Με τον τρόπο αυτό η φωνή της Ρωσίας στην Ευρώπη ενισχύεται.
Μια τέτοια Ευρώπη είναι πιθανότερο να αποδεχθεί σιωπηρά έστω τη ρωσική ζώνη επιρροής εντός των ορίων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Λίγες ευρωπαϊκές χώρες θα έχουν χρόνο να ασχοληθούν με την Ουκρανία, τη Γεωργία, τη Μολδαβία ή άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες.
Όμως η Ρωσία θέλει παράλληλα την Ευρώπη ισχυρή και ενωμένη ώστε να λειτουργεί ως εμπορικό και γεωπολιτικό αντίβαρο έναντι της Κίνας στην Ευρασία, αλλά και κυρίως των ΗΠΑ σε παγκόσμιο επίπεδο. Άρα η Ρωσία δεν πρέπει να το παρατραβήξει. Τέλος, ενόψει και τον κοινοβουλευτικών εκλογών του Σεπτεμβρίου, το Κρεμλίνο αντιμετωπίζει με δυσαρέσκεια μια επιτυχή «λαϊκή επανάσταση» κατά της κυβερνούσας ελίτ.
Παρά τα φαινόμενα, το Κρεμλίνο κάθε άλλο παρά πεπεισμένο είναι για τη νομιμοφροσύνη του λαού ειδικά σε μια περίοδο σοβαρής οικονομικής δυσπραγίας και πάντα αντιμετωπίζει με δυσπιστία μια εκλογική διαδικασία. Προτιμά τη λαϊκή απάθεια όμως. Για λόγους νομιμοποίησής του, επιβάλλεται οι φίλα προσκείμενοι στο Κρεμλίνο υποψήφιοι να πάνε καλά στις εκλογές.
Εν κατακλείδι το Brexit δεν χαροποίησε τον Πούτιν. Όπως και άλλοι ηγέτες, ο Ρώσος πρόεδρος αναμφίβολα αντιλαμβάνεται πως με το Brexit o κόσμος έχει γίνει πιο περίπλοκος και απρόβλεπτος.
*Ο Thomas Graham είναι διευθυντικό στέλεχος των «Kissinger Associates», πρώην διευθυντής για θέματα Ρωσίας στο αμερικανικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας την περίοδο 2004-07.