Οι ηλιακές καταιγίδες μπορούν όντως να επηρεάσουν τη Γη, και στη
σημερινή, «ψηφιακή» εποχή μας μπορούν να προκαλέσουν τεράστια
προβλήματα, αχρηστεύοντας δορυφόρους τηλεπικοινωνιών κ.α. Ωστόσο, το
1967, στην «καρδιά» του Ψυχρού Πολέμου μια ηλιακή καταιγίδα έφερε τον
κόσμο κυριολεκτικά στο χείλος της καταστροφής, καθώς δημιούργησε στις
αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις την εντύπωση πως ήταν σε εξέλιξη σοβιετική
επίθεση.
Ειδικότερα, όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Phys Org,
στις 23 Μαΐου 1967, η αμερικανική πολεμική αεροπορία ετοίμασε αεροσκάφη
της για πολεμικές επιχειρήσεις, καθώς θεώρησε ότι οι παρεμβολές
(jamming) που δέχονταν τα αμερικανικά ραντάρ στις πολικές ζώνες ήταν το
προοίμιο μιας επίθεσης από τη Σοβιετική Ένωση. Ωστόσο, η «παρεξήγηση»
λύθηκε όταν στρατιωτικοί ειδικοί σε θέματα διαστημικού καιρού ενημέρωσαν
πως η ηλιακή καταιγίδα η οποία ήταν σε εξέλιξη μπορούσε να προκαλέσει
προβλήματα σε ραντάρ και τηλεπικοινωνίες. Οπότε, τα αεροσκάφη τελικά δεν
απογειώθηκαν, και οι ΗΠΑ απέφυγαν μια πυρηνική αναμέτρηση με τη
Σοβιετική Ένωση, όπως δείχνει νέα έρευνα (σημειώνεται ότι, λόγω
πολύπλοκων πρωτοκόλλων, είναι ιδιαίτερα δύσκολη, μετά την απογείωσή
τους, η ανάκληση στρατηγικών βομβαρδιστικών με πυρηνικά όπλα που
κατευθύνονται προς τους στόχους τους).
Συνταξιούχοι
αξιωματικοί της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας που είχαν εμπλακεί
στη μελέτη της καταιγίδας περιέγραψαν το συμβάν για πρώτη φορά δημοσίως,
σε paper που έγινε δεκτό προς δημοσίευση στο Space Weather, της
Αμερικανικής Ένωσης Γεωφυσικών.
Οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις
άρχισαν την παρακολούθηση της ηλιακής δραστηριότητας και του διαστημικού
καιρού- τις διαταραχές στο μαγνητικό πεδίο της Γης και τα υψηλότερα
στρώματα της ατμόσφαιρας- στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Στη δεκαετία
του 1960, ένας νέος κλάδος της μετεωρολογικής υπηρεσίας της πολεμικής
αεροπορίας (AWS) παρακολουθούσε συστηματικά τον Ήλιο για ηλιακές
εκλάμψεις- σύντομες, έντονες εκπομπές ακτινοβολίας από την ατμόσφαιρα
του Ήλιου. Οι ηλιακές εκλάμψεις συχνά οδηγούν σε ηλεκτρομαγνητικού
χαρακτήρα διαταραχές στη Γη, γνωστές ως γεωμαγνητικές καταιγίδες, που
μπορούν να προκαλέσουν με τη σειρά τους προβλήματα στις τηλεπικοινωνίες
και αλλού.
Στις 18 Μαΐου 1967 εμφανίστηκε μία ασυνήθιστα μεγάλη
ομάδα ηλιακών κηλίδων με ισχυρά μαγνητικά πεδία σε ένα σημείο του Ήλιου.
Στις 23 Μαΐου οι ειδικοί είχαν αντιληφθεί ότι ο Ήλιος ήταν
«δραστήριος», και ήταν πιθανό να «παράξει» μια μεγάλη έκλαμψη.
Αστεροσκοπεία στο Νέο Μεξικό και το Κολοράντο είδαν μια έκλαμψη η οποία
ήταν ορατή και με γυμνό μάτι, ενώ ένα ηλιακό ραδιοτηλεσκόπιο στη
Μασαχουσέτη ανέφερε πως ο Ήλιος εξέπεμπε άνευ προηγουμένου επίπεδα
ραδιοκυμάτων.
Μια
μεγάλη, παγκόσμιας εμβέλειας, γεωμαγνητική καταιγίδα ήταν να λάβει χώρα
μέσα σε 36-48 ώρες, σύμφωνα με ενημέρωση του Κέντρου Ηλιακών Προγνώσεων
της NORAD, στο Κολοράντο Σπρινγκς στις 23 Μαΐου. Όταν έγινε η έκλαμψη,
εκείνη την ημέρα, τα ραντάρ και στα τρία κέντρα έγκαιρης προειδοποίησης
για επίθεση με βαλλιστικούς πυραύλους (BMEWS- Ballistic Missile Early
Warning System) στο άπω βόρειο ημισφαίριο παρουσίασαν προβλήματα. Τα
ραντάρ αυτά ήταν ειδικά σχεδιασμένα για τον εντοπισμό σοβιετικών
πυραύλων, και φαινόταν σαν να δέχονται παρεμβολές. Οποιαδήποτε επίθεση
εναντίον τους- περιλαμβανομένων των παρεμβολών- θεωρούνταν πράξη
πολέμου.
Ο σμήναρχος εν αποστρατεία Άρνολντ Σνάιντερ, ένας από τους ειδικούς του Κέντρου Ηλιακών Προγνώσεων, είχε υπηρεσία εκείνη την ημέρα- και κάποια στιγμή ενημερώθηκε πως η διοίκηση της NORAD είχε ρωτήσει σχετικά με πιθανή ηλιακή δραστηριότητα. «Θυμάμαι συγκεκριμένα να απαντώ ενθουσιωδώς, “ναι, τινάχτηκε ο μισός Ήλιος” και μετά να περιγράφω πιο ήρεμα και επαγγελματικά τις λεπτομέρειες του γεγονότος» αναφέρει σχετικά.
Αξιοποιώντας τις πληροφορίες από το Κέντρο, η NORAD
αντιλήφθηκε ότι τα τρία BMEWS «έβλεπε» ο Ήλιος, και δέχονταν τις
εκπομπές του. Αυτό σήμαινε ότι οι παρεμβολές στα ραντάρ προκαλούνταν από
τον Ήλιο, όχι τους Σοβιετικούς. Καθώς μειώνονταν οι εκπομπές,
μειώνονταν και οι παρεμβολές.
Στο
μεταξύ, κατά το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του 1960, η αμερικανική
αεροπορία πραγματοποιούσε συνεχείς πτήσεις αεροσκαφών φορτωμένων με
πυρηνικά όπλα- ωστόσο κάποιοι διοικητές, θεωρώντας ότι τα ραντάρ
δέχονται παρεμβολές από τους Σοβιετικούς, και χωρίς να ξέρουν ότι ήταν
σε εξέλιξη ηλιακή καταιγίδα, έθεσαν επιπλέον δυνάμεις σε κατάσταση
ετοιμότητας, σύμφωνα με τη μελέτη.
Εν τέλει δεν απογειώθηκαν
επιπλέον αεροσκάφη, και οι συντελεστές της έρευνες πιστεύουν πως οι
πληροφορίες του Κέντρου έφτασαν έγκαιρα στους διοικητές, αλλά και στα
ανώτατα κλιμάκια της κυβέρνησης, πιθανότατα και στον πρόεδρο Λίντον
Τζόνσον.
Όσον αφορά στη γεωμαγνητική καταιγίδα, που άρχισε 40
ώρες μετά την ηλιακή έκλαμψη και τις εκπομπές ραδιοκυμάτων, προκάλεσε
προβλήματα στις τηλεπικοινωνίες των ΗΠΑ για μία εβδομάδα, σύμφωνα με τη
μελέτη. Για την ακρίβεια, ήταν τόσο ισχυρή που το Βόρειο Σέλας ήταν
ορατό μέχρι το Νέο Μεξικό.
huffingtonpost.gr