Της Μανταλένας Πίου
Νέα δεδομένα στο γεωπολιτικό παιχνίδι των αγωγών φυσικού αερίου φέρνει το σχέδιο για σύνδεση του ρωσικών συμφερόντων αγωγού Turkish Stream με τον αγωγό TANAP στην Τουρκία, ο οποίος θα μεταφέρει αέριο από το Αζερμπαiτζάν. Η Ε.Ε. και η Ουάσινγκτον δεν έχουν λάβει ακόμα θέση για την πρόταση αυτή, που κατέθεσε η Αγκυρα.
Nέες διαστάσεις στο σκηνικό των διεθνών αγωγών αερίου φέρνει η πρόταση για τη διασύνδεση δύο ανταγωνιστικών πρότζεκτ, του Turkish Stream, που αναβίωσε μετά την πρόσφατη συνάντηση Πούτιν - Ερντογάν και του ΤΑΝΑΡ, Trans-Anatolian Pipeline, του επί τουρκικού εδάφους αγωγού που θα μεταφέρει το αζέρικο αέριο ως τα σύνορα με την Ελλάδα, όπου θα συνδέεται με τον αγωγό ΤΑΡ, Transadriatic Pipeline.
Aν η πρόταση αυτή υλοποιηθεί, τότε θα σημάνει μία σημαντική ανατροπή στους μέχρι σήμερα σχεδιασμούς, καθώς η Ε.Ε. και η Ουάσιγκτον στήριζαν τον «Νότιο Διάδρομο Αερίου», προκειμένου το αέριο του Αζερμπαϊτζάν να φθάσει στην Ευρώπη, δημιουργώντας το «αντίπαλο δέος» για το ρωσικό αέριο, το οποίο θα περιορίσει την εξάρτηση από τη Gazprom.
O «Νότιος Διάδρομος» περιλαμβάνει μία σειρά από έργα, από την ανάπτυξη του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ ΙΙ στη Κασπία Θάλασσα ως τον αγωγό που θα μεταφέρει το αέριο και θα διασχίζει τη Γεωργία (SCP), τον ΤΑΝΑΡ και τον, ελληνικού ενδιαφέροντος, ΤΑΡ, ο οποίος ξεκινά στους Κήπους 'Εβρου και καταλήγει στην Ιταλία, μέσω Αλβανίας.
Τουρκία
Η σύνδεση στο τουρκικό έδαφος του ΤΑΝΑΡ με τον Turkish Stream, o οποίος θα μεταφέρει αέριο από τη Ρωσία στα ευρωπαϊκά παράλια της Τουρκίας, σημαίνει ότι ο ΤΑΡ θα μπορεί να τροφοδοτείται με αέριο και από τους δύο προμηθευτές και ότι ενδεχομένως η Gazprom αποκτά λόγο στη λεγόμενη, εναλλακτική διαδρομή.
Επίσημη αντίδραση των Αζέρων και της Ε.Ε. στο νέο σχέδιο της σύνδεσης, που ανακοίνωσε την Πέμπτη ως μία πρόταση της Αγκυρας, ο υπουργός Εξωτερικών Μ. Τσαβούσογλου δεν έχει γίνει γνωστή μέχρι στιγμής. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν διεθνή μέσα, λίγες ημέρες πριν από τη συνάντηση Πούτιν - Ερντογάν στην Αγία Πετρούπολη, ο Ρώσος πρόεδρος είχε επισκεφθεί το Μπακού, όπου συναντήθηκε με τους ομολόγους του από το Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν για να συζητήσουν νέους τρόπους συνεργασίας των τριών χωρών στην παραγωγή και την εξαγωγή αερίου.
Οι αλλαγές αυτές συμβαίνουν σε μία περίοδο που στο παιχνίδι μπαίνουν για πρώτη φορά ενεργά ως προμηθευτές αερίου οι Αμερικανοί. Το πρότζεκτ του ελληνο-βουλγαρικού αγωγού αερίου (IGB) με τον τερματικό σταθμό υγροποιημένου αερίου (LNG) στην Αλεξανδρούπολη έχει την έντονη στήριξη της Ουάσιγκτον, γιατί, μεταξύ άλλων, το τερματικό θα μπορεί να εφοδιάζεται με αμερικανικό LNG, το οποίο στη συνέχεια θα διοχετεύεται στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία μέσω του IGB.
Oρισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι ο συνδυασμός του Turkish Stream με τον ΤΑΝΑΡ θα μπορούσε να δημιουργήσει μία νέα ευκαιρία για τις αμερικανικές εξαγωγές LNG στην Ευρώπη, στο πλαίσιο της διασφάλισης της ενεργειακής διαφοροποίησης.
Η αμερικανική εταιρεία Cheniere, η πρώτη που πραγματοποίησε εξαγωγές αμερικανικού LNG, επιδιώκει τον εφοδιασμό της κεντρικής και ΝΑ Ευρώπης μέσω δύο σημείων, του πλωτού σταθμού στην Αλεξανδρούπολη και ενός ακόμα πλωτού τερματικού στο νησί Krk της Κροατίας.
Η Cheniere εκτιμά ότι το 2020 οι ΗΠΑ θα γίνουν ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας LNG παγκοσμίως με δυναμικό παραγωγής 60 εκατ. μετρικούς τόνους τον χρόνο. Η ίδια εταιρεία εμπλέκεται ενεργά στο πρότζεκτ για το πλωτό τερματικό της Αλεξανδρούπολης, έργο που προωθούν η Gastrade του ομίλου Κοπελούζου και η ΔΕΠΑ. Η εκτιμώμενη ετήσια δυναμικότητα του πλωτού τέρμιναλ φθάνει στα 6,1 δισ. κ.μ.
Αναλυτές του Bloomberg New Energy Finance θεωρούν ότι το αμερικανικό LNG μπορεί να αποκτήσει ρόλο-κλειδί στη διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας της Ευρώπης, ακόμα και αν προχωρήσουν τα σχέδια για τον Turkish Stream. Η ανταγωνιστική τιμολόγηση του αμερικανικού αερίου μπορεί να ασκήσει πίεση στη Gazporm και να γίνει ο μπαλαντέρ στην προμήθεια της ευρωπαϊκής αγοράς.
Ο αρχικός σχεδιασμός του Turkish Stream, του αγωγού που προωθούν οι Ρώσοι για την παράκαμψη της Ουκρανίας και σε αντικατάσταση του South Stream- προέβλεπε την κατασκευή 4 γραμμών με δυναμικό μεταφοράς 15,75 δισ. μέτρα αερίου ο καθένας, 63 δισ. κ.μ. συνολικά. Τα πρώτα 600 χλμ του αγωγού ακολουθούν την παλιά διαδρομή του South Stream στη Μαύρη Θάλασσα και τα υπόλοιπα 250 χλμ μία νέα χάραξη προς τα ευρωπαϊκα παράλια της Τουρκίας.
Ο υπουργός Ενέργειας της Ρωσίας Αλεξάντρ Νόβακ, την επομένη της συνάντησης Πούτιν - Ερντογάν, ανακοίνωσε ότι αν δεν υπάρξουν οι κατάλληλες εγγυήσεις από την Ευρώπη για το έργο, τότε θα κατασκευαστεί μόνον η μία γραμμή, των περιπου 16 δισ. κ.μ., που από το αρχικό σχέδιο είχε προορισμό αποκλειστικά την Τουρκία.
Το συνολικό δυναμικό του αγωγού εξάλλου είχε αναθεωθηθεί προς τα κάτω, στα 32-33 δισ. κ.μ., από την πρώτη φάση των συζητήσεων για το έργο, προ του παγώματος των σχέσεων Μόσχας - Άγκυρας εξ αιτίας της κατάρριψης του ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους.
Στο παιχνίδι για τον νέο ρωσικό αγωγό έχει εμπλακεί και η Ιταλία, όπου θα μπορεί να μεταφέρεται το αέριο μέσω Ελλάδος με την αναβίωση του παλαιού πρότζεκτ, του ελληνο-ιταλικού αγωγού (ITGI).
Βαλκάνια
O ρόλος της Ελλάδας είναι κομβικός και για τον εφοδιασμό των Βαλκανίων, καθώς το αρχικό σχέδιο προέβλεπε τη διαδρομή του σε ελληνικό έδαφος ως τα σύνορα με την πΓΔΜ και από εκεί στη Σερβία και άλλες βαλκανικές χώρες, με τελικό προορισμό την Αυστρία.
Σε περίπτωση σύνδεσης του ΤΑΝΑΡ με τον TurkishPipeline, και συγχώνευσης των διαφόρων επιμέρους πρότζκεκτ, τότε το ρωσικό αέριο θα μπορούσε να διοχευτεί προς Ιταλία μέσω του ΤΑΡ και προς Βουλγαρία μέσω του IGB
Η αρχική μεταφορική ικανότητα του ΤΑΡ είναι τα 10 δισ. κ.μ. αερίου ετησίως με δυνατότητα αναβάθμισης στα 20 δισ. κ.μ. και του IGB τα 3 δισ. κ.μ. ετησίως με δυνατότητα αναβάθμισης στα 5 δισ. κ.μ. ετησίως.
Χθες, η Ρωσία ανακοίνωσε ότι θα αναθεωρήει τη διαδρομή που θα ακολουθήσει ο Turkish Stream, ενώ εξετάζεται η χρηματοδότηση της κατασκευής της πρώτης γραμμής σε σχήμα 50-50 Gazprom και τουρκικές εταιρείες.