Η δημιουργία ενός κουρδικού κράτους στη Συρία- για να μην αναφέρουμε το Ιράκ, την Τουρκία και το Ιράν- είναι ένας ελπιδοφόρος στόχος, αλλά η πραγματική ανεξαρτησία βρίσκεται πολύ μακριά.
Στα τέλη Ιουνίου, μετά από μια πολύ μακρά συζήτηση εγκρίθηκε ένα σύνταγμα για μελλοντικό ομοσπονδιακό σύστημα στη βόρεια Συρία, από τους Κούρδους της Συρίας και των συμμάχων τους, κηρύττοντας την πόλη Καμισλί ως πρωτεύουσά τους.
Ακόμη και αν, σημασιολογικά, τουλάχιστον, ο φεντεραλισμός είναι μια διαφορετική ιδέα από την κρατική υπόσταση, το γεγονός ότι το σύνταγμα περιλαμβάνει την έννοια της σημαίας, των διπλωματικών σχέσεων με ξένες χώρες και της υποχρεωτικής θητείας, δεν πρέπει να αφήνει καμία αμφιβολία για το βαθμό της ανεξαρτησίας του συστήματος όπως οραματίσθηκε.
Ωστόσο, παρά την de facto αυτονομία που καθιέρωσαν οι Κούρδοι στην βόρεια Συρία τα τελευταία χρόνια, η πραγματική ανεξαρτησία παραμένει ένα ουτοπικό όνειρο.
Και αυτό ισχύει όχι μόνο για την Ροτζάβα (όρος που χρησιμοποιούν οι Κούρδοι για τα καντόνια τους στη Συρία), αλλά και το ιρακινό Κουρδιστάν, για να μην αναφέρουμε τους κουρδικούς οικισμούς στην Τουρκία και στο Ιράν.
Οι λόγοι είναι οι εξής:
Α. Ιδεολογικές συγκρούσεις
Οι κυρίαρχες κουρδικές πολιτικές οργανώσεις ακολουθούν τις ιδεολογίες του Μαρξισμού, του Εθνικισμού και του Ισλαμισμού.
Το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK) ακολουθεί ένα επαναστατικό μοντέλο παραμελώντας τον εθνικισμό και ακολουθεί την ιδέα της δημιουργίας μια δημοκρατικής συνομοσπονδίας ώστε να συμβιβάσει όλους τους Κούρδους στο πλαίσιο μια «Ομάδας των Κοινοτήτων του Κουρδιστάν», μια οργάνωση που ιδρύθηκε από το PKK στις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Σε αντίθεση, οι Κούρδοι εθνικιστές, που έχουν ισχυρή δύναμη στο βόρειο Ιράκ, στοχεύουν στην οικοδόμηση του έθνους. Η περιφερειακή κυβέρνηση του ιρακινού Κουρδιστάν, η οποία κυριαρχείται από το Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (KRG) και της Πατριωτικής Ένωσης του Κουρδιστάν (PUK), έχουν προσπαθήσει να επεκτείνουν την ανεξαρτησία τους από τη Βαγδάτη, αν και η πρόσφατη οικονομική κρίση- που προκλήθηκε από τη μείωση των εσόδων από τις πωλήσεις του πετρελαίου- περιορίζει τις προσπάθειες αυτές.
Τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, είναι το κουρδικό ισλαμικό κίνημα, που δεν είναι τόσο ισχυρό όσο το ΡΚΚ και το KDP και τα συγγενή τους, εντούτοις αποκτά έδρες στο κοινοβούλιο του ιρακινού Κουρδιστάν.
Αυτή η σύγκρουση των ιδεολογιών των διαφόρων κουρδικών ομάδων έχει εκδηλωθεί πολιτικά και μέχρι στιγμής εμποδίζει την αναγκαία ενότητα.
Β. Τα πολιτικά εμπόδια
Οι Κούρδοι είναι εξαπλωμένοι σε εδάφη που ανήκουν στο Ιράν, το Ιράκ, τη Συρία και την Τουρκία. Οι Κούρδοι πολίτες είναι βαθιά επηρεασμένοι από τα αντίστοιχα εθνικά κράτη. Η κουρδική πολιτική αναπτύσσεται ως συνέχεια μια μόνιμης κατάστασης για αγώνα, όχι μόνο μεταξύ των Κούρδων, αλλά όσο αφορά και την γενικότερη γεωλογική στρατηγική για εξουσία στην περιοχή.
Οι ιρακινός κουρδικός αστικός πόλεμος από το 1994 έως το 1997, μεταξύ του KDP και του PUK, είναι ένα τέλειο παράδειγμα: ενώ το KDP συμμάχησε με τον Σαντάμ Χουσεΐν, το PUK έκανε συμμαχία με το Ιράν. Τα πράγματα άρχισαν να περιπλέκονται όταν η Τουρκία είδε τη δυνατότητα να συντρίψει το PUK (σύμμαχο με το PKK) καθώς ασχολούνταν με τον πόλεμο κατά του KDP.
Οι ιδιαιτερότητες αυτές χαρακτηρίζονται από την πολιτική επιρροή που υπόκεινται οι κουρδικοί πληθυσμοί σε κάθε εθνικό κράτος και αυτές επεκτείνονται στις ένοπλες ομάδες.
Οι προκλήσεις αυτές φαίνονται με ευκρίνεια στη βόρεια Συρία. Η de facto αυτόνομη περιοχή, που ονομάζεται Ροτζάβα, κυριαρχείται ολοκληρωτικά από την Ένωση του Δημοκρατικού Κόμματος (PYD) που θεωρείται παράρτημα του PKK. Η ένοπλη ομάδα του, οι Μονάδες Λαϊκής Προστασίας (YPG), ενεργεί ως καταπιεστικός μοχλός κατά των αντιπάλων του.
Αν και διάφορες χώρες έχουν αναπτύξει σχέσεις με κουρδικά κόμματα, όπως το PYD που έχει ανοίξει αντιπροσωπευτικό γραφείο στη Μόσχα, κανείς δεν φαίνεται να υποστηρίζει την ιδέα μια αληθινής κουρδικής αυτονομίας ή ακόμη και ανεξαρτησίας, με τη μορφή ενός κράτους.
Γ. Η περιφερειακή επιβολή εξουσίας
Στο πρόσωπο του αγώνα για κυριαρχία στην περιοχή, μαίνονται οι πόλεμοι στη Συρία και το Ιράκ, και οι Κούρδοι βρίσκονται μεταξύ των μετώπων και πάλι.
Από τα τέλη του 2014, οι Αμερικανοί άρχισαν να μετατοπίζουν την υποστήριξή τους από την σουνιτική αντιπολίτευση στη Συρία προς τους Κούρδους, δηλαδή το YPG.
Με την στρατιωτική και πολιτική στήριξη του YPG- δηλαδή του PYD, η πολιτική αυτή ομάδα κατάφερε να αυξήσει τη δύναμή της και να επιτύχει τη διεθνή φήμη του αξιόπιστου συνεργάτη για την καταπολέμηση του ‘ισλαμικού κράτους’.
Με τη δημιουργία των Δημοκρατικών Δυνάμεων της Συρίας (SDF), που είναι μια συμμαχία μεταξύ των Κούρδων και των αραβικών ομάδων της Συρίας, άρχισε και η υποστήριξη από τον διεθνή συνασπισμό που βρίσκεται υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, με αεροπορικές επιδρομές. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αφαιρεθεί η ‘ετικέτα’ των Κούρδων στη βόρεια Συρία και να καθιερωθεί το πολυεθνικό κίνημα.
Ωστόσο, η τουρκική κυβέρνηση έχει θορυβηθεί πολύ από τη δύναμη των Κούρδων και προσπαθεί να ματαιώσει οποιαδήποτε κίνηση προς την ανεξαρτησία.
Η Τουρκία βλέπει στο πρόσωπο του PYD, το παράνομο στη χώρα PKK, αφού οι κουρδικές ομάδες στην Τουρκία μπορούν να έχουν βάσεις στη βόρεια Συρία, ως ένα ασφαλές καταφύγιο.
Την ίδια στιγμή, το Ιράκ δεν πρόκειται να διαλυθεί σύντομα ως κράτος έθνος, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το ιρακινό Κουρδιστάν πιθανότατα θα παραμείνει ημιαυτόνομο εξαρτώμενο από το πορτοφόλι της Βαγδάτης.
Άρθρο του Lars Hauch στο ‘middleeasteye.net’
echedoros-a.gr