Του Δρ. Χρήστου Α. Μπαξεβάνη
Εντείνεται εκ νέου η προσφυγική πίεση προς τη χώρα μας, καθώς με εξαίρεση τους πρώτους μήνες από την εφαρμογή της συμφωνίας μεταξύ Τουρκίας και Ε.Ε. όπου υπήρξε μια σχετική καθημερινή μείωση των ροών, νέο κύμα προσφύγων και μεταναστών καταγράφεται στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Η κατάσταση προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη ανησυχία αν αναλογιστεί κανείς τις απειλητικές δηλώσεις της τελευταίας περιόδου από τον πρόεδρο Ερντογάν αλλά και αξιωματούχους της γειτονικής μας χώρας, ότι η συμφωνία για το μεταναστευτικό μπορεί να καταρρεύσει, αν η ΕΕ δεν τηρήσει το δικό της μέρος της συμφωνίας που αφορά την κατάργηση της βίζας.
Ο Τούρκος πρόεδρος απειλεί πλέον ευθέως και σαφώς την Ε.Ε. να ανοίξει τη «στρόφιγγα» των μεταναστών. Ήδη, αμέσως μετά το πραξικόπημα στην Τουρκία και τις προειδοποιήσεις της Ε.Ε. πως η επαναφορά της θανατικής ποινής σημαίνει και το τέλος των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία, ο αριθμός προσφύγων και μεταναστών που πέρασαν στα ελληνικά νησιά αυξήθηκε σημαντικά. Τρεις ημέρες μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, η ομάδα των τούρκων αξιωματούχων που είχε επιφορτιστεί με τον έλεγχο της εφαρμογής της συμφωνίας για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες στην Ελλάδα ανακλήθηκε στην Τουρκία και δεν αντικαταστάθηκε.
Σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες από τις απέναντι τουρκικές ακτές που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, η τουρκική Ακτοφυλακή δεν πραγματοποιεί ελέγχους, γεγονός που οφείλεται στην επικράτηση μιας διαλυτικής κατάστασης λόγω σύλληψης πολλών στρατιωτικών και στελεχών διωκτικών αρχών στην περιοχή βόρεια της Σμύρνης, και στη μετακίνηση όσων δυνάμεων υπολείπονται στην περιοχή της Μαρμαρίδας στη νοτιοδυτική Τουρκία. Έτσι, έχει δημιουργηθεί πλέον ένα ασφαλές περιβάλλον για τα κυκλώματα των μεταφορέων ώστε να επιχειρούν χωρίς προβλήματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός των ροών προς τη Λέσβο ξεπερνά πλέον κατά πολύ τον αριθμό των ροών σε όλο το βόρειο Αιγαίο από τις αρχές Ιουνίου και μέχρι τη μέρα που εκδηλώθηκε το πραξικόπημα.
Ενώ οι ροές είχαν σχεδόν μηδενιστεί, την τελευταία εβδομάδα πέρασαν στα νησιά 645 πρόσφυγες και μετανάστες. Οι αριθμοί πλέον είναι αμείλικτοι. Ξεπέρασαν τις 10.000 οι πρόσφυγες και μετανάστες που παραμένουν εγκλωβισμένοι στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, καθώς, σύμφωνα με την τελευταία καταμέτρηση που έδωσε στη δημοσιότητα το κυβερνητικό Συντονιστικό Όργανο Διαχείρισης της Προσφυγικής Κρίσης, ο αριθμός των προσφύγων είχε διαμορφωθεί σε 10.042 άτομα. Συγκεκριμένα, 4.129 βρίσκονται στη Λέσβο (με χωρητικότητα δομών 3.500 άτομα), 2.930 στη Χίο (με μόλις 1.100 άτομα να μπορούν να υποδεχθούν οι δομές), 1.351 στη Σάμο (850 θέσεις), 623 στη Λέρο (1.000), 927 στην Κω (1.000), 23 στην Κάλυμνο και 9 στη Μεγίστη (στα δύο τελευταία νησιά, δεν λειτουργούν σήμερα οργανωμένες δομές).
Συνολικά, λοιπόν, για τους 10.042 πρόσφυγες και μετανάστες που βρίσκονται στα ελληνικά νησιά, υπάρχουν μόνο 7.450 θέσεις, με την πιο μεγάλη απόκλιση να υπάρχει (εδώ και πολύ καιρό) στη Χίο, όπου οι πρόσφυγες είναι σχεδόν τριπλάσιοι από τις υπάρχουσες θέσεις στα νησιά. Ο συνολικός αριθμός προσφύγων στη χώρα ανέρχεται σε 57.098, εκ των οποίων οι 21.777 βρίσκονται σε 27 χώρους σε Μακεδονία και Ήπειρο. Στην Αττική φιλοξενούνται σε διάφορες δομές 9.881 πρόσφυγες (στους οποίους πρέπει να προστεθούν 2.750 πρόσφυγες, που βρίσκονται στο Ελληνικό), στην Κεντρική Ελλάδα 2.456 και στη νότια 242. Επίσης, 7.638 πρόσφυγες φιλοξενούνται από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες σε ενοικιαζόμενους χώρους (διαμερίσματα, ξενοδοχεία), σε οικογένειες και στο στρατόπεδο στα Λαγκαδίκια (852 άτομα). Επιπλέον, εκτός δομών εκτιμάται πως βρίσκονται 2.300 άνθρωποι.
Ήδη, την έντονη ανησυχία τους ως προς τη διατήρηση της ευρωτουρκικής συμφωνίας στο προσφυγικό εξέφρασαν ευρωπαίοι αξιωματούχοι, μεταξύ των οποίων, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ο αντικαγκελάριος της Αυστρίας και αρχηγός του συγκυβερνώντος, με τους Σοσιαλδημοκράτες, συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος, Ράινχολντ Μιτερλένερ, καθώς και ο ομοσπονδιακός καγκελάριος της Αυστρίας και αρχηγός των Σοσιαλδημοκρατών, Κρίστιαν Κερν, με τον αρμόδιο Επίτροπο της Ένωσης να σημειώνει ότι εναλλακτική για την ανάσχεση των ροών στη συμφωνία Ε.Ε - Τουρκίας δεν υπάρχει.
Αν και η Ελλάδα δεν κάνει λόγο επίσημα για υπαναχώρηση στην εφαρμογή της συμφωνίας, ωστόσο υπάρχει αγωνία για το κατά πόσο θα συνεχίσει να εφαρμόζεται. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι ότι η Ελληνική Αστυνομία έχει υποβάλει προς τις τουρκικές αρχές αρκετά αιτήματα για επανεισδοχή με το καθεστώς που ίσχυε πριν από τη συμφωνία, για τα οποία όμως δεν έχει λάβει απάντηση. Την ίδια στιγμή, ο δήμαρχος της Κω αλλά και η περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου έχουν στείλει επιστολές σε πρωθυπουργό, αρμόδιους υπουργούς και αρχηγούς πολιτικών κομμάτων, επισημαίνοντας πως τα νησιά δεν αντέχουν πλέον και δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν σε ένα νέα κύμα άφιξης προσφύγων.
Τα δεδομένα, πλέον, έχουν ως εξής: 1) κλειστός ο δρόμος προς τα Σκόπια, 2) κλειστός ο δρόμος προς τη Σόφια (μετά την απόφαση της Βουλγαρικής Κυβέρνησης να υψώσει φράκτη - και – στα σύνορα με την Τουρκία), 3) ανενεργή η συμφωνία μετεγκατάστασης, 4) στα όρια οι υποδομές φιλοξενίας, 5) απειλές για ακύρωση της συμφωνίας ΕΕ και Άγκυρας, 6) κίνδυνος να εγκλωβιστούν ακόμα περισσότεροι πρόσφυγες και μετανάστες. Δυστυχώς, όμως, απέναντι στην τόσο σοβαρή κατάσταση, η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται ότι ακολουθεί και πάλι την στρατηγική του «βλέποντας και κάνοντας».
Η Ελλάδα, ωστόσο, θα πρέπει άμεσα να αναλάβει πρωτοβουλίες και να θέσει το ζήτημα αυτό στους εταίρους της και στους αρμόδιους θεσμούς της ΕΕ, με έμφαση στους κινδύνους που προκύπτουν από την εκβιαστική αυτή στάση της Άγκυρας. Η Ελλάδα κρατά στα χέρια της μια βραδυφλεγή βόμβα έχοντας, δυστυχώς, στη διάθεσή της ερασιτέχνες πυροτεχνουργούς.