Μέρες... ελληνικού PSI θυμίζουν οι αντιδράσεις των αγορών και οι ανησυχίες για την κατάσταση των πορτογαλικών τραπεζών. Διότι μπορεί οι τράπεζες της Ιταλίας να είναι αυτές που πρωταγωνιστούν τους τελευταίους μήνες στα διεθνή πρωτοσέλιδα και στις έκτακτες αναλύσεις των επενδυτικών οίκων, κυρίως εξαιτίας του τεράστιου όγκου «κόκκινων» δανείων, που ξεπερνούν τα 330 δισ. ευρώ, όμως και οι πορτογαλικές τράπεζες προκαλούν αναταράξεις λόγω των στενών δεσμών με το Δημόσιο.
Η σύγκριση των ιταλικών τραπεζών με τις πορτογαλικές δείχνει ότι στην Ιταλία οι δεσμοί μεταξύ δημοσίου και τραπεζικού τομέα είναι στενότεροι. Αν και οι δύο χώρες τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν στηρίξει σε μεγάλο βαθμό στις τράπεζες τον δανεισμό του Δημοσίου, έκθεση των ιταλικών τραπεζών στο δημόσιο χρέος της χώρας διαμορφώνεται στο 15%, ενώ των πορτογαλικών στο 10%.
Την ίδια ώρα, οι φόβοι ότι η πορτογαλική οικονομία ξεφεύγει από... τις ράγες που θεωρητικά είχε μπει μετά την πανηγυρική έξοδο από το μνημόνιο χτυπούν έντονα τις τράπεζες της χώρας. Και αυτό γιατί η έκθεση των πορτογαλικών τραπεζών στο δημόσιο χρέος της Πορτογαλίας έχει εκτιναχθεί την τελευταία πενταετία, από το 5% του 2011 και το 8% του 2014, στο σημερινό 10%.
Το επίπεδο αυτό είναι ανάλογο της έκθεσης των ισπανικών τραπεζών στο ισπανικό δημόσιο χρέος. Είναι επίσης ανάλογο της έκθεσης που είχαν οι ελληνικές τράπεζες ακριβώς πριν το 2012, όταν εφαρμόστηκε το «κούρεμα» των κρατικών ομολόγων με τις γνωστές συνέπειες για τον κλάδο.
Στα χνάρια των Αθηνών
Αναλυτές προειδοποιούν ότι η Πορτογαλία δεν αποκλείεται να ακολουθήσει τον δρόμο της Ελλάδας στην περίπτωση που η πορεία της οικονομίας της συνεχίσει να εμφανίζει τις απογοητευτικές επιδόσεις των τελευταίων μηνών. Αποτέλεσμα είναι οι τράπεζες να δέχονται όλο το βάρος των πιέσεων και να προκαλούν έναν ακόμη σημαντικό πονοκέφαλο τόσο στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όσο και στην Κομισιόν.
Οι ίδιοι επισημαίνουν ότι στην ουσία το πρόβλημα δεν είναι οι ιταλικές, ούτε οι πορτογαλικές τράπεζες, αλλά η γενικότερη πορεία του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου. Χαμηλά επιτόκια, υψηλά «κόκκινα» δάνεια, οικονομική στασιμότητα και πολιτική αβεβαιότητα είναι μερικά από τα θανάσιμα χαρακτηριστικά που ταλαιπωρούν σήμερα ολόκληρη την Ευρώπη.
Η Πορτογαλία πλησιάζει με μεγάλη ταχύτητα την Ιταλία, ή μήπως όλος ο ευρωπαϊκός Νότος οδεύει… χωρίς φρένα προς μία κατάσταση που πρώτη απ’ όλους βίωσε η Ελλάδα, κατά την οποία οι τράπεζες έχουν υπέρογκα ποσά «κόκκινων» δανείων και την ίδια ώρα έχουν μεγάλη έκθεση στο δημόσιο χρέος μίας οικονομίας που παραπαίει;
Moody's: Από τις χειρότερες σε κεφαλαιακή επάρκεια οι πορτογαλικές τράπεζες
Τα προβλήματα δεν σταματούν, όμως, εκεί. Οι γενικότερες ανησυχίες για την κερδοφορία του τραπεζικού κλάδου είναι ιδιαίτερα εμφανείς στην Πορτογαλία, ενώ τα «κόκκινα» δάνεια, αν και δεν διεκδικούν την πρωτιά στην Ευρώπη, ακολουθούν έντονα ανοδική πορεία. Ακόμη πιο σημαντική είναι η κρίση του οίκου Moody’s, σύμφωνα με την οποία οι πορτογαλικές τράπεζες εμφανίζουν από τις χειρότερες επιδόσεις σε επίπεδο κεφαλαιακής επάρκειας. Και όλοι πλέον γνωρίζουν τι σημαίνει αυτό σε μία Ευρώπη που δείχνει να βρίσκεται στα πρόθυρα… τραπεζικού σοκ, καθώς οι επενδυτές αποφεύγουν τον τραπεζικό κλάδο.
Επιπλέον, ο οίκος εκτιμά ότι το πρόβλημα των πορτογαλικών τραπεζών όχι μόνο απειλεί την πορεία της υπερχρεωμένης πορτογαλικής οικονομίας, αλλά περιορίζει και τις όποιες πιθανότητες άμεσης επιστροφής σε βιώσιμη ανάπτυξη.
Όπως και να’ χει, η ασθένεια των πορτογαλικών –πόσω μάλλον των ιταλικών– τραπεζών δύσκολα μπορεί να ιανθεί με τα «φάρμακα» που χορηγεί αυτήν τη στιγμή η ευρωπαϊκή ηγεσία. Χαρακτηριστικά παραδείγματα οι κεφαλαιακές απαιτήσεις της κρατικής Caixa Geral de Depositos και η δύσκολη πώληση της «καλής» τράπεζας που προέκυψε από την κατάρρευση της Banco Espirito Santo. Σημειώνεται ότι από το 2011, όταν η Πορτογαλία έλαβε βοήθεια 78 δισ. ευρώ και μπήκε σε μνημόνιο, δύο τράπεζες κατέρρευσαν και οι ρυθμιστικές αρχές της χώρας έκαναν λόγο για κακές πρακτικές στον τομέα των χορηγήσεων.