Η αναφορά σε αθώα θύματα πολεμικών συρράξεων είναι πολύ συχνές, άλλοτε αφορά παιδιά, άλλοτε αρρώστους και ηλικιωμένους και άλλοτε γυναίκες. Οι αναφορές αυτές είναι ιδιαίτερα συχνές στην πρόσφατη παγκόσμια ιστορία από τον Α’ ΠΠ και μετά. Ειδικά όταν σκοτώνονται παιδιά, επαγγελματίες «κλαψιάρηδες» των Ηνωμένων Εθνών, ανθρωπιστικών οργανώσεων, ΜΚΟ κ.λπ., ξεσαλώνουν.
Γράφει ο… ΑΙΡΕΤΙΚΟΣ
Είναι αλήθεια ότι οι πλειοψηφία των ανθρώπων – και ορθώς αν εξετάσει κανείς το ζήτημα από την οπτική γωνία της ηθικής – δύσκολα ανέχεται εικόνες από τραυματισμένα η σκοτωμένα παιδιά σε πολεμικές συγκρούσεις. Σχεδόν το ίδιο συγκινούν σκηνές γερόντων και γυναικών με κατεστραμμένα σπίτια και με την απελπισία χαραγμένη στο πρόσωπο τους.
Ο πόλεμος είναι μια πολύ άσχημη ιστορία και έχει πάντα πολλά θύματα μεταξύ των αμάχων. Πολύ φοβάμαι ότι ο πόλεμος είναι τόσο ισχυρό στοιχείο του ανθρώπινου DNA, που δεν θα εξαλειφθεί ποτέ. Εν πάση περιπτώσει, είναι σημαντικό να απαντηθεί το ερώτημα αν οι άμαχοι είναι «αθώα θύματα» σε έναν πόλεμο ή όχι.
Αν ξεφύγουμε από τις απλουστεύσεις και τους ανέξοδους συναισθηματισμούς η απάντηση που προβάλει ως η πιο λογική σε αρκετές περιπτώσεις είναι αρνητική, γιατί και ο άμαχος που δεν πολεμάει στο πεδίο της μάχης μπορεί να είναι στρατευμένος στην πολεμική προσπάθεια της χώρας του, άμεσα ή έμμεσα.
Πρέπει λοιπόν να διαχωρίσουμε την έννοια του αμάχου από την έννοια του αθώου. Αθώος είναι αυτός που είναι άσχετος με την πολεμική σύρραξη και κατά τύχη βρίσκεται στο λάθος μέρος την λάθος στιγμή και σκοτώνεται ή τραυματίζεται. Ο άμαχος μπορεί να έχει άμεση ή έμμεση εμπλοκή στην πολεμική σύρραξη της πατρίδας του, χωρίς να λαμβάνει μέρος στις εχθροπραξίες στο πεδίο της μάχης, άρα σε αυτή την περίπτωση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί αθώο θύμα.
Το διεθνές νομικό πλαίσιο που διέπει τα του πολέμου, κάνει σαφή διαχωρισμό ανάμεσα στο ποιος θεωρείται άμαχος και ποιος αθώο θύμα. Ας πάρουμε μερικά παραδείγματα από πράγματα που όλοι λίγο πολύ γνωρίζουμε.
Στους απελευθερωτικούς πολέμους της Ελλάδας αλλά ακόμη και κατά τον Β’ΠΠ, οι γυναίκες Ελληνίδες είχαν μία πολύ έντονη εμπλοκή στην πολεμική προσπάθεια της Ελλάδας. Αυτό που τις κατατάσσει; Στα εν δυνάμει «αθώα θύματα» του πολέμου ή στους «αμάχους»;
Στην Αμερική κατά τον Β’ ΠΠ η αμυντική βιομηχανία και η γραμμή τροφοδοσίας του αμερικανικού Στρατού, λειτούργησε άψογα λόγω της εμπλοκής του γυναικείου πληθυσμού. Το ίδιο έγινε στην Γερμανία και στις περισσότερες χώρες που ενεπλάκησαν στον πόλεμο. Το ερώτημα όμως παραμένει το ίδιο: Οι γυναίκες σε ποια κατηγορία κατατάσσονται;
Ας πιάσουμε τους γέρους, πέραν της φυσικής αδυναμίας λόγω ηλικίας, σχεδόν όλοι θα ήθελαν να λάβουν μέρος στις μάχες, ή έστω να συνεισφέρουν στον αγώνα με όποιο τρόπο μπορούν. Σε τέτοιες περιπτώσεις πού κατατάσσονται;
Οι Έλληνες σύμφωνα με τον Όμηρο κατά τον Τρωικό πόλεμο και αφού κατέλαβαν την Τροία, σκότωσαν όλους τους αρσενικούς, παιδιά, νέους και γέρους και πήραν τις γυναίκες και τα κορίτσια αιχμάλωτες, κατέστρεψαν την Τροία και έσπειραν τη γη με αλάτι (το πυρηνικό όπλο της εποχής) ώστε να μην μπορεί να ξαναφυτρώσει τίποτε για πολλά χρόνια.
Γιατί το έκαναν αυτό; Ο φόνος των αρσενικών είχε σαν συνέπεια τον αφανισμό της φυλής του εχθρού, το ίδιο και η αρπαγή των γυναικών που με το ζευγάρωμα με Έλληνες θα εξαφάνιζε κάθε ίχνος της φυλής. Η σπορά αλατιού θα εμπόδιζε το εκ νέου χτίσιμο της Τροίας στο στρατηγικό αυτό σημείο μια και η γη δεν θα καρποφορούσε, άρα αδυναμία συντήρησης πληθυσμού για πολλά χρόνια.
Ο στόχος όλων αυτών ήταν να μην υπάρξει ξανά μία νέα Τροία, κάτι που επετεύχθη απόλυτα. Ήταν αυτό έγκλημα πολέμου ή έγκλημα κατά της ανθρωπότητας; Την εποχή εκείνη ήταν κοινή πρακτική, η Ρωμαίοι έκαναν τα ίδια στην Καρχηδόνα.
Οι Αμερικανοί με τους μαζικούς νυχτερινούς βομβαρδισμούς της Γερμανίας κατά τον Β’ ΠΠ κατέστρεψαν ολοσχερώς πολλές γερμανικές πόλεις (που δεν είχαν στρατηγική αξία) για ψυχολογικούς και μόνο λόγους και σκότωσαν πολλές εκατοντάδες χιλιάδες αμάχων, κυρίως γυναικόπαιδα. Οι Γερμανοί και οι Γιαπωνέζοι βεβαίως έκαναν τα ίδια και χειρότερα.
Ήταν λοιπόν αθώα θύματα ή απλά άμαχοι τα θύματα των βομβαρδισμών; Το ίδιο έκαναν στην Ιαπωνία, με συμβατικούς βομβαρδισμούς του Τόκιο στην αρχή και με τις δύο ατομικές βόμβες εν συνεχεία στο Ναγκασάκι και τη Χιροσίμα.
Διέπραξαν εγκλήματα οι Αμερικανοί; Χρειάζεται να ζητήσουν συγγνώμη όπως πολλοί υποστηρίζουν; Δεν υπάρχουν καλοί και κακοί πόλεμοι, ο πόλεμος είναι άσχημος από τη φύση του, γιατί ο πυρήνας και η φύση του πολέμου είναι η καταστροφή, είτε πρόκειται περί επιθετικού είτε περί αμυντικού πολέμου.
Ο σκοπός του πολέμου είναι η νίκη, γιατί από τη νίκη ενός πολέμου πολλές φορές εξαρτάται η ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων ή η επιβίωση χωρών, επομένως όλοι θα κάνουν τα πάντα για να κερδίσουν τον πόλεμο και δεν θα διστάσουν μπροστά σε τίποτε για να το πετύχουν.
Επομένως, η προσπάθεια να επιβληθούν κανόνες στον πόλεμο λες και πρόκειται για αγώνα πυγμαχίας, είναι μάλλον γελοίος και ανόητος. Οι δήθεν κανόνες εφαρμόζονται στον ηττημένο και ποτέ στον νικητή. Την Ιστορία την γράφουν οι Νικητές. Τα πιο πάνω ισχύουν και για τα θύματα του πολέμου στη Συρία, Ιράκ, Αφγανιστάν και Λιβύη, που ως πρόσφυγες κατακλύζουν την Ευρώπη. Αμφιβάλει κανείς;
Σίγουρα είναι θύματα ενός πολύ άσχημου πολέμου, είναι όμως αθώοι; Ο όρος «αθώοι» και του ποιος δικαιούται να χαρακτηρίζεται ως «αθώος», σηκώνει πολύ συζήτηση, αν θέλουμε να μην προσβάλουμε τη λογική, πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα από τη φυσική αντίδραση κάθε νορμάλ ανθρώπου στη θέα βιαιοτήτων και του αίματος.
Ξέρω ότι θα ενοχλήσω τους απανταχού επαγγελματίες ειρηνιστές και τους συμπάσχοντες με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, αλλά κάποιος δεν πρέπει να πει τα πράγματα με το όνομα τους και να απενοχοποιηθεί επιτέλους η μεθοδική σκέψη και ο σαφής καθορισμών εννοιών και όρων; Υπογραμμίζω, κανείς δεν έχει το μονοπώλιο στην ευαισθησία και τον ανθρωπισμό, δεν προσφέρουμε όμως καλές υπηρεσίες [σε αυτά] όταν σκεπτόμαστε χωρίς τη λογική, όσο κυνική κι αν καταντά ενίοτε.
Δεν υπάρχουν αθώοι στους πολέμους, όπως δεν υπάρχουν καλοί και κακοί πόλεμοι, ή ωραίοι και άσχημοι. Το καλό το παλικάρι που σκοτώνει τους κακούς και παίρνει την όμορφη κοπέλα στο τέλος, υπάρχει μόνο στις ταινίες, στην πραγματική ζωή το «Happy End» σπανίζει.