Η Ρωσία φαίνεται να είναι ο μεγάλος κερδισμένος του πραξικοπήματος στην Τουρκία. Η Μόσχα ξεκάθαρα είδε τη στρατηγική ευκαιρία που της δόθηκε δεδομένων και των αντιαμερικανικών και αντιευρωπαϊκών αισθημάτων που κυριαρχούν στην Τουρκία, τα οποία υποδαυλίζει ο Ερντογάν.
Του Semih Idiz
ΠΗΓΗ: http://www.al-monitor.com/
Τόσο οι οπαδοί του Ερντογάν, όσο και πολλοί άλλοι Τούρκοι, βλέπουν αμερικανικό δάκτυλο πίσω από το πραξικόπημα. Το γεγονός ότι ο κατηγορούμενους ως εγκέφαλος Γκιουλέν ζει στις ΗΠΑ, οι οποίες αρνούνται να τον εκδώσουν έχει ξεσηκώσει το αντιαμερικανικό μένος.
Παράλληλα, αυξάνονται οι φωνές που θέλουν την Τουρκία να αναζητά μια στρατηγική εταιρική σχέση με τη Ρωσία, αντί των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Οι φωνές αυτές παρακολουθούνται στενά από τη Μόσχα και θα κριθούν πολλά κατά την συνάντηση Πούτιν-Ερντογάν στις 9 Αυγούστου.
Το κλίμα μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας είναι θετικό για εμβάθυνση των σχέσεων, ύστερα από έξι μήνες έντασης μετά την κατάρριψη του ρωσικού Su-24. Ο ένας εκ των χειριστών του αεροσκάφους είχε δολοφονηθεί από αντάρτες που υποστηρίζονταν από την Τουρκία, γεγονός που είχε τότε αυξήσει την ένταση.
Όμως ο Ερντογάν ζήτησε συγνώμη χαρακτηρίζοντας σε επιστολή του τη Ρωσία «φίλη χώρα και στρατηγικό εταίρο». Ο Ερντογάν υποχρεώθηκε να προχωρήσει έτσι λόγω των ρωσικών οικονομικών αντιποίνων της Μόσχας και των καταστροφικών για την Άγκυρα εξελίξεων στην Συρία.
Το αποτυχημένο πραξικόπημα επίσης αύξηση την σημασία της Ρωσίας για την Τουρκία. Οι φωνές από κύκλους του Ερντογάν για μια στρατηγική σχέση Ρωσίας-Τουρκίας και την ανάπτυξη της ευρασιατικής προοπτικής, που κάνουν λόγο για «αντικατάσταση» ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ, προφανώς ευχαριστούν τη Μόσχα.
Βλέποντας πιο ξεκάθαρα στρατηγικά σε σχέση με τις ΗΠΑ, η Ρωσία έπαιξε σωστά τα χαρτιά της την ώρα που το πραξικόπημα ήταν σε εξέλιξη και ήταν η πρώτη χώρα που άμεσα το καταδίκασε χωρίς περισπασμούς. «Ευχαριστούμε τις ρωσικές αρχές και ειδικά τον πρόεδρο Πούτιν. Λάβαμε την άνευ όρων στήριξη της Ρωσίας αντίθετα με άλλες χώρες», είπε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Τσαβούσογλου.
Η Τουρκία είναι εξοργισμένη και με την τακτική αναμονής που κράτησε η ΕΕ κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά το πραξικόπημα. Η γενική άποψη στην Τουρκία είναι πως η ΕΕ δεν συμπαθεί τον Ερντογάν και για αυτό η Ένωση δεν στήριξε τη νόμιμα εκλεγμένη τουρκική κυβέρνηση. Η ευρωπαϊκή κριτική έναντι των μαζικών διώξεων που ενεργεί ο Ερντογάν και η πιθανή επαναφορά της θανατικής ποινής για τους πραξικοπηματίες προκαλεί ακόμα ισχυρότερα αντιευρωπαϊκά αισθήματα στην Τουρκία.
Αναφορές του ιρανικού πρακτορείο Fars κάνουν λόγο για αυξημένη αποδοχή του Πούτιν από τους οπαδούς του Ερντογάν. Επικαλούμενο διάφορες αραβικές πηγές το ιρανικό πρακτορείο ανέφερε πως η Μόσχα ειδοποίησε τον Ερντογάν ώρες πριν το πραξικόπημα, σώζοντάς τον κυριολεκτικά.
Στο μεταξύ η Άγκυρα κατηγορεί τώρα για την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους τον μετέπειτα πραξικοπηματία πιλότο, γεγονός ενδεικτικό για την ταχύτητα με την οποία αποκαθίστανται οι διμερείς σχέσεις. Η αναφορά του Ερντογάν στην σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία να αποτραπεί η μετατροπή της Μαύρης Θάλασσας σε «ρωσική λίμνη» φαντάζει ήδη μακρινή.
Υπάρχουν όμως σημάδια πως αν και η Μόσχα πιστεύει πως έχει πλέον το πάνω χέρι έναντι της Άγκυρας και θα προσπαθήσει να κερδίσει το μέγιστο δυνατό για τον εαυτό της, θα πρέπει ακόμα να προσπαθήσει σκληρά. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ ήδη έδωσε το στίγμα λέγοντας πως το μέλλον των ρωσοτουρκικών σχέσεων θα εξαρτηθεί από την τουρκική στάση στην Συρία.
«Πολλά θα εξαρτηθούν στο πως θα συνεργαστούμε στην επίλυση της συριακής κρίσης», είπε ο Λαβρόφ στο ΤΑSS. «Κατά τη διάρκεια των συνομιλιών για την συριακή κρίση δώσαμε πολλές αποδείξεις που αποδεικνύουν πως το τουρκικό έδαφος χρησιμοποιήθηκε για παροχή υποστήριξης στους τρομοκράτες και αυτά τα δεδομένα παραμένουν στο τραπέζι», κατάληξε.
Ωστόσο, δεδομένης της ρωσικής σύγκρουσης με τη Δύση, με τη Μόσχα να βλέπει μια προσπάθεια των Δυτικών να την κυκλώσουν στρατηγικά, ο Πούτιν δύσκολα θα αφήσει την ευκαιρία να αποτραβήξει την Τουρκία από τη Δύση.
Η ρωσική Pravda σε πρόσφατο κύριο άρθρο της έγραφε: «Η Ρωσία δεν πρέπει να εμπιστευτεί τον Ερντογάν, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο Τούρκος πρόεδρος προσπαθεί να βελτιώσει τις σχέσεις του με τη Μόσχα. Το γεγονός αυτό καθιστά την Τουρκία σύμμαχο της Ρωσίας στην επιχείρηση διάσπασης της Δύσης».
Ο Τούρκος ανταποκριτής στη Μόσχα Χακάν Ακσάι, θεωρεί πως η Ρωσία είναι η πιο σημαντική χώρα στη οποία μπορεί να στραφεί η Άγκυρα αν αποφασίσει να περιορίσει τους δεσμούς της με τη Δύση. «Αν η Άγκυρα μπορέσει να στρέψει την συριακή της πολιτική πιο κοντά σε αυτή της Μόσχας, τα άλλα εμπόδια δεν είναι τόσο σημαντικά», ανέφερε.
Ο ίδιος αναφέρει πως το Κρεμλίνο είναι έτοιμο να αποσύρει τις κατηγορίες πως η Τουρκία υποστήριξε το ΙΚ, αλλά και να μεταβάλει την κουρδική της πολιτική προς όφελος της Άγκυρας. Ωστόσο, όλες αυτές οι προσδοκίες πρέπει να λάβουν υπόψη τους τις διαφορές των δύο χωρών και σε άλλα ζητήματα, στην Ουκρανία, την Κριμαία, τη Μέση Ανατολή και την Κύπρο.
Για να ξεπεραστούν αυτές οι διαφορές η Τουρκία που βρίσκεται σε θέση αδυναμίας αυτή τη στιγμή θα πρέπει να μεταβάλει προσανατολισμό στην εξωτερική της πολιτική με τρόπο που θα αποτελεί ανάθεμα για τους ισλαμιστές υποστηρικτές του Ερντογάν και τους Τούρκους εθνικιστές.
Ο Τούρκος πρώην πρέσβης Ουνάλ Τσεβικόζ πιστεύει πως το πραξικόπημα τραυμάτισε σοβαρά την Τουρκία και τώρα προσπαθεί να στείλει μηνύματα στη Δύση ότι παίζει με την ιδέα της στροφής προς τη Ρωσία.
«Κινούμενη προς αυτή την κατεύθυνση η Τουρκία δεν θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντά της σε βάθος χρόνου. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν πρέπει να έχουμε καλές σχέσεις με τη Ρωσία. Αντίθετα οι σχέσεις μας πρέπει να βελτιωθούν και να εμβαθύνουν. Πιστεύω πως το σημαντικότερο ζήτημα που θα τεθεί στην συνάντηση Πούτιν-Ερντογάν είναι αυτό της ενέργειας», είπε.