Τρεις ημέρες μετά από την προθεσμία που έθεσε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρυ στον πρόεδρο Μπασάρ Αλ Ασάντ για να ξεκινήσει την πολιτική μετάβαση στη Συρία, οι μάχες μαίνονται στο Χαλέπι, το τελευταίο προπύργιο των επεναστατών κατά του καθεστώτος. Οι ΗΠΑ, ωστόσο, δεν έρχονται για να τους σώσουν, καθώς το λάθος είδος επαναστατών εμπλέκεται στη μάχη. Σε όρους βοήθειας για να δοθεί τέλος στον πόλεμο, η απραξία των ΗΠΑ μπορεί να είναι χειρότερη από το σενάριο του Ντόναλντ Τραμπ – συμμαχία με τη Ρωσία για να νικηθεί το Ισλαμικό Κράτος – αλλά είναι περισσότερο πολιτικά αποδεκτή.
Η ομάδα που ήταν ως τώρα γνωστή ως Jabhat al-Nusra επιχείρησε να μετονομαστεί σε Fatah al-Sham στα τέλη του Ιουλίου, φαινομενικά παίρνοντας απόσταση από τη μητρική της οργάνωση, την Αλ Κάιντα. Τώρα φαίνεται να είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από την επαναστατικής προσπάθειας διάσπασης της πολιορκίας από τον συριακό στρατό. Η απελπισμένη επίθεση – οι προμήθειες εξαντλούνται στο Χαλέπι – δείχνει να έχει αποτύχει: με τη ρωσική εναέρια βοήθεια, οι καθεστωτικές δυνάμεις και οι ιρανοί και λιβανέζοι σύμμαχοί τους κρατούν την άμυνα και διατηρούν την πολιορκία, η οποία αποκλείει τους επαναστάτες από την Τουρκία.
Σε κάθε περίπτωση, ύστερα από το αποτυχημένο πραξικόμημα, η Τουρκία δείχνει να συντάσσεται περισσότερο με τη Ρωσία παρά με τους επαναστάτες. Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει αυξήσει την αντιαμερικανική του ρητορική, κατηγορώντας τις ΗΠΑ για συμμετοχή στη συνωμοσία του πραξικοπήματος.
Από την πλευρά τους, οι ΗΠΑ δεν έχουν καταπιεί τον επαναπροσδιορισμό της al-Nusra και συνεχίζουν να τη θεωρούν τρομοκρατική ομάδα. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να την υπερασπιστούν. Τον Μάιο, ο Κέρι απαίτησε να ξεκινήσει μια πολιτική μετάβαση από το καθεστώς του Ασάντ από την 1η Αυγούστου.
«Είτε κάτι θα συμβεί σε αυτούς τους επόμενους μήνες, είτε χρειάζονται μια πολύ διαφορετική γραμμή» είχε πει ο Κέρι. Όμως η «γραμμή» δείχνει να είναι ακριβώς η ίδια με πριν: ο Κέρι πρότεινε η Ρωσία «να συγκρατήσει τον εαυτό της και το καθεστώς του Ασάντ από τη διεξαγωγή επιθετικών επιχειρήσεων, όπως είναι ευθύνη να πείσουμε την αντίσταση να συγκρατηθεί από τη διεξαγωγή τέτοιων επιχειρήσεων» - μια συμβουλή που και οι δύο πλευρές αγνοούν. Απουσία στήριξης, η λεγόμενη μετριοπαθής αντίσταση στηρίζεται όλο και περισσότερο στους τζιχαντιστές για βοήθεια.
Αυτή είναι μια κακή κατάσταση για τις ΗΠΑ, όπως επισήμανε ο Μάικλ Ο’ Χάνλον της Brookings Foundation:
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν σημαντικούς συμμάχους στο έδαφος, εκτός των κούρδων, με πραγματική στρατιωτική προοπτική. Και παρ’ όλα αυτά ελπίζουν ακόμη να νικήσουν ταυτόχρονα την ISIS, να νικήσουν την al-Nusra και να αντικαταστήσουν τον Ασάντ. Αυτή η προσέγγιση δεν έχει λογική.»
Οι ΗΠΑ, ωστόσο, δεν έχουν όπισθεν: ο Κέρι δεν μπορεί να πει στον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν πως η κυβέρνηση Ομπάμα δε θέλει πλέον να ξεφορτωθεί τον Ασάντ. Ο Πούτιν βρίσκεται σε παρόμοιο αδιέξοδο στην ανατολική Ουκρανία: παρ’ ότι η ενίσχυση των αυτονομιστικών «λαϊκών δημοκρατιών» στην περιοχή είναι μια κοστοβόρα, μάταιη άσκηση, δεν μπορεί να τις εγκαταλείψει χωρίς να δείξει ότι υποχωρεί στις δυτικές απαιτήσεις.
Στη Συρία, ο Πούτιν έχει ισχυρότερη θέση. Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, στηρίζει μια ικανή δύναμη που – με τη βοήθεια της Ρωσίας και του Ιράν – θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τους στασιαστές. Η αντίσταση έχει πιθανότατα χάσει την καλύτερη ευκαιρία της να διαπραγματευτεί μια πολιτική μετάβαση: από τη στιγμή που οι ΗΠΑ μένουν πίσω, και το ίδιο και η Τουρκία, ο Ασάντ, ο Πούτιν, η Χεζμπολάχ και οι ιρανικές δυνάμεις θα τους κατατροπώσουν.
Ο Πούτιν επέμεινε από την αρχή πως η σύγκρουση στη Συρία είναι δυαδική – ένας πόλεμος μεταξύ της νόμιμης κυβέρνησης και μιας συλλογής τρομοκρατικών ομάδων. Τώρα ετοιμάζεται να στρέψει την πραγματικότητα υπέρ αυτής της ανακριβούς περιγραφής: εάν οι δυνάμεις του Ασάντ καταλάβουν το Χαλέπι, ο πόλεμος θα είναι στην ουσία δυαδικός – μεταξύ της συμμαχίας του Ασάντ και του Ισλαμικού Κράτους. Για τον Πούτιν, αυτό είναι προτιμότερο από μια διαπραγματεύσιμη λύση: η ήττα των στασιαστικών ομάδων στο Χαλέπι θα έκανε την διστακτικότητα των ΗΠΑ για την παραμονή του Ασάντ στην εξουσία ανούσια. Δε θα υπήρχε εναλλακτική.
Την ίδια στιγμή, δεν υπάρχουν πολλά κίνητρα για τις ΗΠΑ για να υιοθετήσουν μια «διαφορετική γραμμή». Κανείς δε θα κέρδιζε από την αυξημένη αμερικανική στήριξη στην πιεσμένη αντίσταση – ούτε οι ίδιες οι ΗΠΑ, ούτε οι ευρωπαίοι σύμμαχοί τους που βρίσκονται σε συνεχή κίνδυνο νέων κυμάτων προσφύγων: μια εντατικοποίηση των μαχών θα ανάγκαζε περισσότερους ανθρώπους να φύγουν. Επιπλέον, η στήριξη των ΗΠΑ στις δυνάμεις κατά των Ασάντ και τους κούρδους μαχητές επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τις σχέσεις της Αμερικής με την Τουρκία.
Οι ΗΠΑ δείχνουν να επιτρέπουν στον Ασάντ, τον Πούτιν και τους ιρανούς στρατηγούς να πραγματοποιήσουν το σχέδιό τους. Εάν πετύχουν στην κατάληψη του Χαλεπίου, θα αντιμετωπίσουν το Ισλαμικό Κράτος χωρίς τη στήριξη των ΗΠΑ. Πιθανώς να μπορέσουν να νικήσουν την τρομοκρατική ομάδα, εάν δεν αναγκαστούν να πολεμήσουν σε πολλαπλά μέτωπα.
Θα έπαιρνε πολύ λιγότερο χρόνο εάν οι ΗΠΑ εγκατέλειπαν τις εναλλακτικές για τον Ασάντ και συμμετείχαν στη συμμαχία. Από τη στιγμή που αυτό είναι πολιτικά αδύνατον, εκτός κι αν κερδίσει ο Τραμπ στις προεδρικές εκλογές, ο πόλεμος θα συνεχιστεί και θα πάρει περισσότερες ζωές – όμως είναι δύσκολο να φανταστούμε το Ισλαμικό Κράτος να αντιστέκεται σε μια επίθεση από τη Ρωσία και το Ιράν για μεγάλο διάστημα.
Εάν οι ΗΠΑ επιτρέψουν να ξεδιπλωθεί αυτό το σενάριο, η αξιοπιστία τους ως διεθνής κριτής αναμφίβολα θα υποφέρει. Εν τέλει, μπορεί να αναγκαστούν να παρακολουθήσουν αμέτοχες καθώς ο Ασάντ και ο Ερντογάν θα χτυπούν τους κούρδους μαχητές που έχουν λάβει την ανοιχτή στήριξη της Αμερικής. Μπορεί να αναγκαστούν να παρακολουθήσουν παθητικά καθώς ο νικητής Ασάντ θα ξεκινήσει αντίποινα. Σίγουρα θα αντιμετωπίσουν έναν αυτάρεσκο, ενισχυμένο Πούτιν.
Ωστόσο, η απραξία μπορεί να είναι η λιγότερο κοστοβόρα επιλογή – μεταξύ άλλων, δε θα χρειαζόταν καμία δημόσια αναστροφή, και κάποιος άλλος θα επωμιζόταν το βάρος της μάχης.
Οι ΗΠΑ μπορούν μόνο να ελπίζουν πως οι καθεστωτικές δυνάμεις θα ηττηθούν με κάποιον τρόπο στο Χαλέπι. Αυτή, κρίνοντας από τα γεγονότα στο έδαφος, είναι μια ελπίδα με ελάχιστες πιθανότητες.