Με ιδιαίτερη προσοχή τόσο η ρωσική κυβέρνηση όσο και το Πατριαρχείο Μόσχας και Πασών των Ρωσιών, που έχουν άμεσο ενδιαφέρον για τη Μονή Αγίου Παντελεήμονα, παρακολουθούν τις εξελίξεις που δρομολογεί ο θάνατος στις 4 Αυγούστου του ηλικίας 101 χρόνων ηγουμένου, Ιερεμία
Με ιδιαίτερη προσοχή τόσο η ρωσική κυβέρνηση όσο και το Πατριαρχείο Μόσχας και Πασών των Ρωσιών, που έχουν άμεσο ενδιαφέρον για τη Μονή Αγίου Παντελεήμονα, παρακολουθούν τις εξελίξεις που δρομολογε
Τη θέση του ηγουμένου διεκδικεί και ένας 53χρονος Ρώσος μοναχός, που αυτοπροβάλλει τη ρωσική του καταγωγή, με ελάχιστες όμως πιθανότητες επιτυχίας.
Ο θάνατος στις 4 Αυγούστου του ηλικίας 101 χρόνων ηγούμενου, Ιερεμία, πυροδοτεί εξελίξεις, τις οποίες παρακολουθούν με ιδιαίτερη προσοχή τόσο η ρωσική κυβέρνηση όσο και το Πατριαρχείο Μόσχας και Πασών των Ρωσιών, που έχουν άμεσο ενδιαφέρον για τη Μονή Αγίου Παντελεήμονα.
Ο ρόλος των 110 μοναχών
Σήμερα στην τελευταία εγκαταβιούν περίπου 110 μοναχοί, αλλά η σύνθεσή τους έχει αλλάξει σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες υπέρ των Ουκρανών. Η συντριπτική πλειοψηφία είναι πλέον Ουκρανοί και εκφράζονται φόβοι μήπως η διαμάχη Ρωσίας-Ουκρανίας μεταφερθεί και στο μοναστήρι, με ό,τι και αν αυτό σημάνει για την εκλογή του νέου ηγουμένου.
Το όλο θέμα παρακολουθεί και το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, στο οποίο υπάγεται το Αγιον Ορος, σε μια περίοδο που οι σχέσεις του Φαναρίου με το Πατριαρχείο της Μόσχας δεν είναι και οι καλύτερες, μετά τα όσα έγιναν στην Αγία και Μεγάλη Ιερά Σύνοδο των Ορθόδοξων Εκκλησιών, η οποία πραγματοποιήθηκε στα μέσα Ιουνίου στην Κρήτη, με εμφατική απουσία του Πατριαρχείου της Μόσχας.
Είχε προηγηθεί το περασμένο καλοκαίρι η απόφαση του τελευταίου να τοποθετήσει αυθαίρετα μια αδελφότητα Ρώσων μοναχών, περίπου 20 άτομα, από τη μονή Εικονοσπάσκι, στο μετόχι του Αγίου Νικολάου της Αγιορείτικης Μονής Ιβήρων, στην είσοδο της Κόκκινης Πλατείας.
Τη θέση του ηγουμένου διεκδικεί και ένας 53χρονος Ρώσος μοναχός, που αυτοπροβάλλει τη ρωσική του καταγωγή, με ελάχιστες όμως πιθανότητες επιτυχίας.
Ο θάνατος στις 4 Αυγούστου του ηλικίας 101 χρόνων ηγούμενου, Ιερεμία, πυροδοτεί εξελίξεις, τις οποίες παρακολουθούν με ιδιαίτερη προσοχή τόσο η ρωσική κυβέρνηση όσο και το Πατριαρχείο Μόσχας και Πασών των Ρωσιών, που έχουν άμεσο ενδιαφέρον για τη Μονή Αγίου Παντελεήμονα.
Ο ρόλος των 110 μοναχών
Σήμερα στην τελευταία εγκαταβιούν περίπου 110 μοναχοί, αλλά η σύνθεσή τους έχει αλλάξει σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες υπέρ των Ουκρανών. Η συντριπτική πλειοψηφία είναι πλέον Ουκρανοί και εκφράζονται φόβοι μήπως η διαμάχη Ρωσίας-Ουκρανίας μεταφερθεί και στο μοναστήρι, με ό,τι και αν αυτό σημάνει για την εκλογή του νέου ηγουμένου.
Το όλο θέμα παρακολουθεί και το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, στο οποίο υπάγεται το Αγιον Ορος, σε μια περίοδο που οι σχέσεις του Φαναρίου με το Πατριαρχείο της Μόσχας δεν είναι και οι καλύτερες, μετά τα όσα έγιναν στην Αγία και Μεγάλη Ιερά Σύνοδο των Ορθόδοξων Εκκλησιών, η οποία πραγματοποιήθηκε στα μέσα Ιουνίου στην Κρήτη, με εμφατική απουσία του Πατριαρχείου της Μόσχας.
Είχε προηγηθεί το περασμένο καλοκαίρι η απόφαση του τελευταίου να τοποθετήσει αυθαίρετα μια αδελφότητα Ρώσων μοναχών, περίπου 20 άτομα, από τη μονή Εικονοσπάσκι, στο μετόχι του Αγίου Νικολάου της Αγιορείτικης Μονής Ιβήρων, στην είσοδο της Κόκκινης Πλατείας.
O αρχιμανδρίτης Μακάριος με τον Πούτιν κατά την επίσκεψη του Ρώσου προέδρου τον Μάιο του 2016.
Ακολούθησε η απουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου από τις εκδηλώσεις για τα 1.000 χρόνια παρουσίας Ρώσων μοναχών στον Αθω, που έγιναν τον περασμένο Μάιο στη Μονή του Αγιου Παντελεήμονα παρουσία του προέδρου της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν και του Ρώσου Πατριάρχη κ. Κύριλλου.
Ο νέος ηγούμενος, Ρώσος ή Ουκρανός, καλείται να αναλάβει τα καθήκοντά του μέσα στο ταραγμένο τοπίο που περιγράψαμε, ενώ η ενθρόνισή του -σύμφωνα με το τυπικό- πρέπει να γίνει από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης.
Στον Aγιο Παντελεήμονα οι μέρες κυλούν μέσα στο πένθος και οι μοναχοί τηρούν με ευλάβεια το 40ήμερο για την εκδημία του γέροντα Ιερεμία. Παράλληλα, έστω και παρασκηνιακά, ετοιμάζονται για την εκλογή του νέου ηγουμένου, που αναμένεται να γίνει σύμφωνα με το καταστατικό της μονής στα μέσα Σεπτεμβρίου.
Το «δεξί χέρι» του Ιερεμία
Ακολούθησε η απουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου από τις εκδηλώσεις για τα 1.000 χρόνια παρουσίας Ρώσων μοναχών στον Αθω, που έγιναν τον περασμένο Μάιο στη Μονή του Αγιου Παντελεήμονα παρουσία του προέδρου της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν και του Ρώσου Πατριάρχη κ. Κύριλλου.
Ο νέος ηγούμενος, Ρώσος ή Ουκρανός, καλείται να αναλάβει τα καθήκοντά του μέσα στο ταραγμένο τοπίο που περιγράψαμε, ενώ η ενθρόνισή του -σύμφωνα με το τυπικό- πρέπει να γίνει από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης.
Στον Aγιο Παντελεήμονα οι μέρες κυλούν μέσα στο πένθος και οι μοναχοί τηρούν με ευλάβεια το 40ήμερο για την εκδημία του γέροντα Ιερεμία. Παράλληλα, έστω και παρασκηνιακά, ετοιμάζονται για την εκλογή του νέου ηγουμένου, που αναμένεται να γίνει σύμφωνα με το καταστατικό της μονής στα μέσα Σεπτεμβρίου.
Το «δεξί χέρι» του Ιερεμία
Ο αρχιμανδρίτης Μακάριος έχει θεωρητική μόρφωση, μιλάει πλέον πολύ καλά ελληνικά -σε αντίθεση με τον γέροντα Ιερεμία που δεν έμαθε ποτέ ελληνικά- και διατηρεί στενές σχέσεις τόσο με τον Βλαντιμίρ Πούτιν όσο και με τον Πατριάρχη κ. Κύριλλο. Ηταν αυτός που υποδέχθηκε στη Μονή τον Ρώσο πρόεδρο κατά την πρόσφατη επίσκεψή του, τον περασμένο Μάιο και τον ξενάγησε στη βιβλιοθήκη, η οποία περιλαμβάνει 1.320 ελληνικά χειρόγραφα, 600 σλαβικούς χειρόγραφους κώδικες και πάνω από 20.000 ελληνικά και ρωσικά βιβλία.
Μία μέρα νωρίτερα, την Παρασκευή 27 Μαΐου, ο αρχιμανδρίτης Μακάριος υποδέχτηκε και τον πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών κ. Κύριλλο στο νεόδμητο μουσείο της μονής, ένα τριώροφο κτίριο 2.000 τ.μ., δίπλα στο καθολικό, όπου εκτίθενται μερικές από τις πρώτες τυπογραφικές και φωτογραφικές μηχανές που χρησιμοποιήθηκαν στο Αγιον Ορος, σπάνια θρησκευτικά κειμήλια, καθώς και αντικείμενα από τα παλαιά εργαστήρια αγιογραφίας, ξυλουργείου και σιδηρουργείου της Μονής.
«Εφερε πολλά χρήματα στη Μονή και όλες οι κινήσεις ήταν δικές του πρωτοβουλίες. Ο Ιερεμίας έβαζε μόνο την υπογραφή του. Του είχε τυφλή εμπιστοσύνη», λένε άνθρωποι που γνωρίζουν τι γινόταν πίσω από τις βαριές πόρτες του ιστορικού μοναστηριού.
Η αλήθεια είναι πως τα τελευταία χρόνια έπεσαν πολλά χρήματα στον Αγιο Παντελεήμονα, χρήματα που έδωσε αφειδώς και η ρωσική κυβέρνηση και το Πατριαρχείο Μόσχας, αλλά και αρκετοί Ρώσοι επιχειρηματίες και απλοί πολίτες, που θεωρούν τη μονή «φάρο της Ορθοδοξίας» και την επισκέπτονται κάθε χρόνο κατά χιλιάδες.
Μονή «πέντε αστέρων»
Το «ρωσικό μοναστήρι» είναι πλήρως ανακαινισμένο, έχει εξοπλιστεί τεχνολογικά και έχει ανέβει σε «κατηγορία πέντε αστέρων», όπως σχολιάζουν κάποιοι στο Αγιον Ορος.
Ο Μακάριος έχει άριστη συνεργασία με τα μέλη της Ιεράς Επιστασίας και την πολιτική διοίκηση του Αγίου Ορους και ουδέποτε δημιούργησε προβλήματα ή προσκόμματα.
«Η Μονή του Αγίου Παντελεήμονα έχει μια ιδιαιτερότητα. Είναι λίγο κλειστή, οι μοναχοί πολύ προσεχτικοί και οι κινήσεις τους μετρημένες. Ο πατέρας Μακάριος αποτελεί την καλύτερη επιλογή για όλους», μας λέει αγιορείτης μοναχός, που διευκρινίζει ωστόσο ότι κανείς δεν παρεμβαίνει στη διαδικασία και η εκλογή του νέου ηγουμένου είναι «εσωτερική τους υπόθεση».
Το αουτσάιντερ
Στην κούρσα της διαδοχής ένας σκληρός ...Φιλόσοφος
Απέναντι στην υποψηφιότητα του αρχιμανδρίτη Μακαρίου εμφανίσθηκε τις τελευταίες ημέρες ένας... φιλόσοφος. Πρόκειται για τον ρωσικής καταγωγής π. Φιλόσοφο, 53 χρόνων, που φέρεται να προβάλλει ως προσόν τη «ρωσική καταγωγή του». Ατομα του περιβάλλοντός του υποστηρίζουν ότι έχει ερείσματα στη Μόσχα -χωρίς πάντως να διευκρινίζουν αν εννοούν τη ρωσική κυβέρνηση ή το Πατριαρχείο Μόσχας-, ο ίδιος ωστόσο διατηρεί χαμηλούς τόνους, γιατί ξέρει ότι είναι πολύ δύσκολο να συγκεντρώσει τον απαραίτητο αριθμό των ψήφων.
Μοναχοί που γνωρίζουν πρόσωπα και παρασκήνια έλεγαν πως «αν ο Φιλόσοφος εκλεγεί ως ηγούμενος, η πρώτη του κίνηση θα είναι να απομακρύνει τον π. Μακάριο από τη Μονή. Είναι άνθρωπος σκληρός, δεν φημίζεται για τη διαπραγματευτική του ικανότητα και δεν είναι τόσο διαλλακτικός».
Αναβρασμός
Αν και το ενδεχόμενο να εκλεγεί ο πατέρας Φιλόσοφος είναι μικρό, στο «ρωσικό μοναστήρι» επικρατεί αναβρασμός εν όψει της διαδικασίας, αν και οι περισσότεροι εκτιμούν ότι θα κυλήσει ομαλά και χωρίς εκπλήξεις.
Δικαίωμα να ψηφίσουν έχουν μοναχοί που συμπλήρωσαν κάποιο συγκεκριμένο αριθμό χρόνων στο μοναστήρι -ο αριθμός αυτός ποικίλλει ανάλογα με τη μονή- και ο αρχιμανδρίτης Μακάριος έχει την εύνοια του μεγαλύτερου αριθμού όσων εγκαταβιούν σήμερα εκεί - σίγουρα και της Ρωσίας, ενώ όλοι ξέρουν ότι έχει πάρει από χρόνια το χρίσμα και από τον εκλιπόντα.
Ο ηγούμενος Ιερεμίας, κατά κόσμον Γιάκοφ Φιλίπποβιτς Αλιόχιν, γεννήθηκε στις 22 Οκτωβρίου του 1915 στο Ροστόφ. Ηταν ένας ήπιων τόνων ηγούμενος, καθόλου συγκεντρωτικός, που του άρεσε να μιλά με νέους και να τους μυεί στην ιστορία του Αγίου Ορους και στον πνευματικό τρόπο ζωής.
«Να ζεις σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, να προσεύχεσαι και να βοηθάς τους ανθρώπους, να μην τους ξεχωρίζεις σε ''δικούς μας'' και ''δικούς σας''», συνήθιζε να λέει ως το τέλος.
Στο συλλυπητήριο τηλεγράφημά του ο Βλ. Πούτιν σημείωσε πως ο Ιερεμίας ήταν χαρακτηριστικό παράδειγμα της ανιδιοτελούς υπηρεσίας προς τον Θεό και τους ανθρώπους και πρόσθεσε ότι «ο πατέρας Ιερεμίας δικαίως είναι σεβαστός από Ορθόδοξους Χριστιανούς, αλλά και οπαδούς των άλλων θρησκειών, το επίσημο κράτος και τα δημόσια πρόσωπα».
Ηταν ο γηραιότερος μοναχός του Αγίου Ορους και ηγούμενος της μονής σχεδόν 40 χρόνια, καθώς εκλέχθηκε το 1978 και η ενθρόνισή του έγινε από τον τότε Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως κ. Δημήτριο, στις 9 Ιουνίου του 1979.
ΧΡ. ΤΕΛΙΔΗΣ - Μ. ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ
Μία μέρα νωρίτερα, την Παρασκευή 27 Μαΐου, ο αρχιμανδρίτης Μακάριος υποδέχτηκε και τον πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών κ. Κύριλλο στο νεόδμητο μουσείο της μονής, ένα τριώροφο κτίριο 2.000 τ.μ., δίπλα στο καθολικό, όπου εκτίθενται μερικές από τις πρώτες τυπογραφικές και φωτογραφικές μηχανές που χρησιμοποιήθηκαν στο Αγιον Ορος, σπάνια θρησκευτικά κειμήλια, καθώς και αντικείμενα από τα παλαιά εργαστήρια αγιογραφίας, ξυλουργείου και σιδηρουργείου της Μονής.
«Εφερε πολλά χρήματα στη Μονή και όλες οι κινήσεις ήταν δικές του πρωτοβουλίες. Ο Ιερεμίας έβαζε μόνο την υπογραφή του. Του είχε τυφλή εμπιστοσύνη», λένε άνθρωποι που γνωρίζουν τι γινόταν πίσω από τις βαριές πόρτες του ιστορικού μοναστηριού.
Η αλήθεια είναι πως τα τελευταία χρόνια έπεσαν πολλά χρήματα στον Αγιο Παντελεήμονα, χρήματα που έδωσε αφειδώς και η ρωσική κυβέρνηση και το Πατριαρχείο Μόσχας, αλλά και αρκετοί Ρώσοι επιχειρηματίες και απλοί πολίτες, που θεωρούν τη μονή «φάρο της Ορθοδοξίας» και την επισκέπτονται κάθε χρόνο κατά χιλιάδες.
Μονή «πέντε αστέρων»
Το «ρωσικό μοναστήρι» είναι πλήρως ανακαινισμένο, έχει εξοπλιστεί τεχνολογικά και έχει ανέβει σε «κατηγορία πέντε αστέρων», όπως σχολιάζουν κάποιοι στο Αγιον Ορος.
Ο Μακάριος έχει άριστη συνεργασία με τα μέλη της Ιεράς Επιστασίας και την πολιτική διοίκηση του Αγίου Ορους και ουδέποτε δημιούργησε προβλήματα ή προσκόμματα.
«Η Μονή του Αγίου Παντελεήμονα έχει μια ιδιαιτερότητα. Είναι λίγο κλειστή, οι μοναχοί πολύ προσεχτικοί και οι κινήσεις τους μετρημένες. Ο πατέρας Μακάριος αποτελεί την καλύτερη επιλογή για όλους», μας λέει αγιορείτης μοναχός, που διευκρινίζει ωστόσο ότι κανείς δεν παρεμβαίνει στη διαδικασία και η εκλογή του νέου ηγουμένου είναι «εσωτερική τους υπόθεση».
Το αουτσάιντερ
Στην κούρσα της διαδοχής ένας σκληρός ...Φιλόσοφος
Απέναντι στην υποψηφιότητα του αρχιμανδρίτη Μακαρίου εμφανίσθηκε τις τελευταίες ημέρες ένας... φιλόσοφος. Πρόκειται για τον ρωσικής καταγωγής π. Φιλόσοφο, 53 χρόνων, που φέρεται να προβάλλει ως προσόν τη «ρωσική καταγωγή του». Ατομα του περιβάλλοντός του υποστηρίζουν ότι έχει ερείσματα στη Μόσχα -χωρίς πάντως να διευκρινίζουν αν εννοούν τη ρωσική κυβέρνηση ή το Πατριαρχείο Μόσχας-, ο ίδιος ωστόσο διατηρεί χαμηλούς τόνους, γιατί ξέρει ότι είναι πολύ δύσκολο να συγκεντρώσει τον απαραίτητο αριθμό των ψήφων.
Μοναχοί που γνωρίζουν πρόσωπα και παρασκήνια έλεγαν πως «αν ο Φιλόσοφος εκλεγεί ως ηγούμενος, η πρώτη του κίνηση θα είναι να απομακρύνει τον π. Μακάριο από τη Μονή. Είναι άνθρωπος σκληρός, δεν φημίζεται για τη διαπραγματευτική του ικανότητα και δεν είναι τόσο διαλλακτικός».
Αναβρασμός
Αν και το ενδεχόμενο να εκλεγεί ο πατέρας Φιλόσοφος είναι μικρό, στο «ρωσικό μοναστήρι» επικρατεί αναβρασμός εν όψει της διαδικασίας, αν και οι περισσότεροι εκτιμούν ότι θα κυλήσει ομαλά και χωρίς εκπλήξεις.
Δικαίωμα να ψηφίσουν έχουν μοναχοί που συμπλήρωσαν κάποιο συγκεκριμένο αριθμό χρόνων στο μοναστήρι -ο αριθμός αυτός ποικίλλει ανάλογα με τη μονή- και ο αρχιμανδρίτης Μακάριος έχει την εύνοια του μεγαλύτερου αριθμού όσων εγκαταβιούν σήμερα εκεί - σίγουρα και της Ρωσίας, ενώ όλοι ξέρουν ότι έχει πάρει από χρόνια το χρίσμα και από τον εκλιπόντα.
Ο ηγούμενος Ιερεμίας, κατά κόσμον Γιάκοφ Φιλίπποβιτς Αλιόχιν, γεννήθηκε στις 22 Οκτωβρίου του 1915 στο Ροστόφ. Ηταν ένας ήπιων τόνων ηγούμενος, καθόλου συγκεντρωτικός, που του άρεσε να μιλά με νέους και να τους μυεί στην ιστορία του Αγίου Ορους και στον πνευματικό τρόπο ζωής.
«Να ζεις σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, να προσεύχεσαι και να βοηθάς τους ανθρώπους, να μην τους ξεχωρίζεις σε ''δικούς μας'' και ''δικούς σας''», συνήθιζε να λέει ως το τέλος.
Στο συλλυπητήριο τηλεγράφημά του ο Βλ. Πούτιν σημείωσε πως ο Ιερεμίας ήταν χαρακτηριστικό παράδειγμα της ανιδιοτελούς υπηρεσίας προς τον Θεό και τους ανθρώπους και πρόσθεσε ότι «ο πατέρας Ιερεμίας δικαίως είναι σεβαστός από Ορθόδοξους Χριστιανούς, αλλά και οπαδούς των άλλων θρησκειών, το επίσημο κράτος και τα δημόσια πρόσωπα».
Ηταν ο γηραιότερος μοναχός του Αγίου Ορους και ηγούμενος της μονής σχεδόν 40 χρόνια, καθώς εκλέχθηκε το 1978 και η ενθρόνισή του έγινε από τον τότε Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως κ. Δημήτριο, στις 9 Ιουνίου του 1979.
ΧΡ. ΤΕΛΙΔΗΣ - Μ. ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ