Του Στέλιου Συρμόγλου
Και που καθυστερημένη επί αιώνες έρχεται πιο έντονα στο προσκήνιο στους χρόνους που διατρέχουμε. Η κυρίαρχη ύλη της ψυχής είναι η άρνηση της επιβολής και η θέση του εαυτού της. Οι λοιπές παρορμήσεις είναι παράγοντες αυτής της αρχικής, οι δε μεταβολές είναι οι συνδυασμοί που σχηματίζονται στο πέρασμα των αιώνων στο βωμό της ύπαρξης.
Από την αρχική απώθηση γεννιέται η έλξη βαδίζοντας προς τον ίδιο σκοπό με άλλους δρόμους αντίθετους προς τους αρχικούς. Ο δρόμος της έλξης, σαν το δρόμο της αρετής,είναι μακρύτερος και δύσκολος, αλλά οδηγεί με λιγότερες απώλειες στο τέρμα. Κι αυτό ζυγίζει ευνοικά στην ψυχή του ανθρώπου, τον περιορισμό των απωλειών, την εξοικονόμηση των δυνάμεων.
Η λογική των μαθηματικών επιλέγει την ευθεία, ενώ η ψυχή του ανθρώπου την απορρίπτει, γιατί η ευθεία αυτή προκαλεί τη σπατάλη δυνάμεων και το σύμπαν δεν θέλει να σπαταλώνται οι δημιουργίες του, οιασδήποτε μορφής κι αν είναι αυτές.
Ετσι, αρχίζει η κοινωνία. Ο ανθρώπινος πολιτισμός. Με τη νέα θέση της έλξης, που κρατεί σε ατελείωτο και αυξανόμενο ενδιαφέρον την ανθρώπινη συνείδηση, για τη διατήρηση και την αντίδραση στις παρεκκλήσεις προς τις αταβαστικές διαθέσεις, που από καιρό σε καιρό κάνουν την εμφάνισή τους.
Για μια αληθινή συμβίωση, για να μη βρισκόμαστε κάτω από το πέλμα του ισχυρού, πρέπει να μην εξασθενήσει η ψυχή του ανθρώπου, γιατί πολιτισμός σημαίνει περιορισμός της ισχύος της δυνάμεως. Αυτό ο Νίτσε το αποκαλούσε ασθένεια και μέσα στο παραλήρημα του προσπαθούσε να σώσει τον άνθρωπο από την αρρώστια αυτή των αδύναμων ανθρώπων.
Τα ιδεώδη της καταστροφής περιλαμβάνονται στην κοσμική δράση. Ποια μπορεί να είναι η στάση του ανθρώπου μπροστά στα ιδεώφη της καταστροφής;
Απλή, απλούστατη. Να η προσθέσει δράση του και άλλο κακό στα τόσα κακά που αντιμετωπίζει καθημερινά ο πλησίον του από την κοσμική δράση. Η ατομικότητα είναι ένα μεγάλο πρόβλημα και αποτελεί την αιτία να υποφέρει η ασχημάτιστη ψυχή του ανθρώπου. Εχει βρει εγγυήσεις στη κοινωνική ζωή. Οι κανόνες όμως της ομαδικής ζωής τείνουν να την εκμηδενίσουν.
Οι αρετές της ατομικότητας πρέπει ωστόσο να προστατευθούν. Μια όμως και το μέσο για τη βελτίωση της συμβίωσης θα βρεθεί στην ομαδική δράση, πρέπει σαν προυπόθεση να τεθεί η πνευματική εξέλιξη. Η συμβίωση απαιτεί την καταστροφή του πάθους της επιβολής και την πνευματική ανάπτυξη της προσωπικότητας.
Ο πλούτος του πνεύματος που θα προέλθει από την καλλιέργεια του ανήκει σ' όλους τους ανθρώπους και δεν πρέπει να είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης. Στο άτομο ανήκει η χαρά της ζωής και όχι η εκμετάλλευση οιασδήποτε δύναμης . Το πρόβλημα των αναταραχών της κοινωνίας προέρχεται ιδιαίτερα από τη αρρυθμία της αύξησης της επιβολής, που υπονομεύει την τύχη των εξελιγμένων χωρών.