Ιστορικός - Δρ Βαλκανικού Πολιτισμού
Ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος είχε την ευκαιρία να φύγει, να σωθεί, ξέροντας όμως ότι δε θα μπορούσαν να φύγουν όλοι οι Έλληνες επέλεξε να μείνει, γνωρίζοντας την μοίρα του.
Το 1941 ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος αρνήθηκε να ορκίσει την δοσιλογική κυβέρνηση Τσολάκογλου λέγοντας ότι τις κυβερνήσεις τις ορίζει ή ο λαός ή ο βασιλιάς και δεν μπορεί να ορκίσει κυβέρνηση ορισμένη από τον εχθρό. Αυτό έγινε αιτία να παυτεί από την θέση του.
Ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός εξέδιδε πιστοποιητικά βάπτισης σε εβραίους και Ρομά ώστε εμφανιζόμενοι σαν Χριστιανοί να αποφεύγεται η σύλληψη και η απέλαση τους. Έδωσε εντολή σε εκκλησίες και μοναστήρια να προσφέρουν καταφύγιο σε διωκόμενους εβραίους.
Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο Δαμασκηνός ήταν και ενήμερος και για το σχέδιο δραπέτευσης του αρχιραβίνου των Αθηνών από το ΕΑΜ και βοήθησε στην πραγματοποίηση του.
Ο Δαμασκηνός έστειλε το 1943 δυο υπομνήματα, ένα στον κατοχικό πρωθυπουργό Λογοθετόπουλο και ένα στον Άλτενμπουργκ, πληρεξούσιο του ράιχ στην Ελλάδα, μοναδικές εκδηλώσεις γενναιότητας στην κατεχόμενη Ευρώπη από θρησκευτικό ηγέτη.
Στην Ζάκυνθο ούτε ένας από τα 275 μέλη της εβραϊκής κοινότητας δε χάθηκε. Ο πρώην δήμαρχος Ζακύνθου ανέφερε σε συνέντευξη του το 1978 πως όταν απειλήθηκε από τον Γερμανό διοικητή για να δώσει τον κατάλογο των εβραίων του νησιού, σκέφτηκε αμέσως το μητροπολίτη Ζακύνθου Χρυσόστομο που δεν δίστασε να βοηθήσει. Αφού διασφαλίστηκε η ασφάλεια των εβραίων του νησιού ο δήμαρχος και ο μητροπολίτης παρέδωσαν έναν κατάλογο που περιείχε μόνο δυο ονόματα, τα δικά τους. Δεν δίστασε ο μητροπολίτης να απευθυνθεί με γράμμα στον Χίτλερ, στο οποίο αναλάμβανε την ευθύνη για την συμπεριφορά των εβραίων του νησιού. Έτσι με την βοήθεια και άλλων άξιων συμπαραστατών αλλά και των κατοίκων, γράφτηκε μια ακόμα απίστευτη ιστορία ηρωισμού και ανθρωπιάς στην κατεχόμενη Ελλάδα.
Ο μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ ήταν στέλεχος του ΕΑΜ και το 1946 αρνήθηκε να αναθεματίσει τους κoμμουνιστές.
Ο Μητροπολίτης Ηλείας Αντώνιος στην κατοχή ανέβηκε στο βουνό με το ΕΑΜ.
Ο μητροπολίτης Σάμου και Ικαρίας φυγάδευε Άγγλους αιχμαλώτους.
Από τους πρώτους εκτελεσθέντες ήταν ο αρχιμανδρίτης στο Σκαλάκι Κρήτης Φώτιος Θεοδοσάκης.
Οι παραπάνω ενδεικτικές περιπτώσεις αφορούν ηγετικές μορφές της εκκλησίας και όχι απλούς ιερείς γιατί τότε το κείμενο δεν θα τελείωνε.
Φυσικά και υπήρξαν και υπάρχουν και κακοί αρχιεπίσκοποι και κακοί μητροπολίτες και κακοί ιερείς, όπως οι καλοί που τις κρίσιμες περιόδους άφησαν παρακαταθήκες θάρρους, αυτοθυσίας και ανθρωπιάς.
Αναρωτιέμαι, η νεοφιλελεύθερη αριστερά των βολεμένων και των κομματόσκυλων τι θα αφήσει…