Φιλολόγου – Μ.Α. Πολιτικής Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.
Η Ιταλία του Μουσολίνι, που υποτίθεται ότι «κατέλυε αυτοκρατορίες» ηττήθηκε σε όλα τα μέτωπα των επιχειρήσεων του 1940 – 1941 και οι πανίσχυρες μεραρχίες της υποχώρησαν μπρος στην ορμή και στο θάρρος των πάντα ολιγότερων Ελλήνων στρατιωτών. Υπό την ηγεσία του Ιωάννη Μεταξά, του πρωθυπουργού της Νίκης, οι Έλληνες από τα βουνά της Ηπείρου ως τα ακρογιάλια της Κρήτης και τα ποτάμια της Θράκης είπαν συνειδητά «Όχι» στο τελεσίγραφο των Ιταλών και το Blietz Krieg του Μουσολίνι άλλαξε στρατόπεδο και έγινε αστραπιαία ελληνική αντεπίθεση!
Η ιταλική κατασκοπεία είχε διαπιστώσει ότι υπήρχε ένα φαρδύ τμήμα μετώπου 30 - 35 χιλιομέτρων ορεινού εδάφους που το φύλαγε το Απόσπασμα Πίνδου με 6 λόχους πεζικού με στοιχειώδη οπλισμό. Το ανακοίνωσε στο Στρατιωτικό Συμβούλιο ο Στρατηγός Πράσκα στις 15-10-1940 που έγινε στο Palazzo Venetia. Οι Ιταλοί ήταν βέβαιοι με το παραπάνω για την νίκη τους. Το Ελληνικό Γενικό Επιτελείο δεν ανέμενε ότι ο εχθρός θα χρησιμοποιούσε δύναμη στρατού Ορεινών Καταδρομέων για να διεισδύσει σχεδόν ανενόχλητα στο έδαφος της Ελλάδας.
Όταν τον Αύγουστο του 1940 συντελέστηκε η μερική επιστράτευση ο Δαβάκης τοποθετήθηκε διοικητής του 51ου Συντάγματος Πεζικού και στη συνέχεια του Αποσπάσματος Πίνδου, το οποίο είχε ως έδρα το Επταχώρι Πίνδου. Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου του 1940, οπότε εκδηλώθηκε η ιταλική εισβολή, ο Δαβάκης αντιμετώπισε την 3η Ιταλική Μεραρχία Αλπινιστών «Τζούλια» με ένα απόσπασμα 2.000 ανδρών υπό τις εντολές και τις οδηγίες του Τμήματος Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας.
Ο συγγραφέας Χ. Ζαλοκώστας γράφει για το τάγμα του Πηλίκα στην Πίνδο: «Η προώθηση γίνεται γρήγορα, με πείσμα. Έναν νεώτατο στρατιώτη τον βρίσκει στο μάτι θραύσμα, κοφτερό σαν λεπίδι. “Μάνα μου!” λέει και σωριάζεται χάμω. Οι οβίδες τους αποδεκατίζουν. Το τάγμα τρώει τώρα σίδερο με το καντάρι κι οι αξιωματικοί δεν καταλαβαίνουν τί όπλο τους χτυπάει με τόση μανία. Όταν ανέβουν στην κορυφή του Προφήτη Ηλία τότε θα πιάσουν μερικούς ιταλικούς όλμους και θα μάθουν τι είναι αυτά τα κανονάκια του χεριού… Ο νεαρός ανθυπολοχαγός ανυψώνει το ηθικό των φαντάρων. Περνούν το φραγμό όλμων με συνεχή άλματα για επίθεση. Τώρα πρωτοβλέπουν τον τρόπο που πολεμούν οι Ιταλοί. Όπως ο ιταλικός στόλος είχε περισσότερα κανόνια στην πρύμνη των καραβιών του για να ρίχνει φεύγοντας (αντί να τα έχει στην πλώρη για την επίθεση) έτσι και το ιταλικό πεζικό ήταν οργανωμένο για την άμυνα.
»Αγνοούσε την κίνηση, δεν αποφάσιζε ποτέ να κυκλώσει εκείνους που δοκίμαζαν να το κυκλώσουν. Ένα πράμα μόνο ήξερε, να πυροβολεί. Μόλις έβλεπε ελληνική επίθεση άρχιζε πυκνά πυρά φραγμού με όλμους και πολυβόλα, για να ανακόψει τον επιτιθέμενο. Άμα οι φαντάροι μας περνούσαν ανάμεσα από αυτή την Κόλαση, ο Ιταλός έφερνε το φραγμό κοντύτερά του, διαδοχικά ως τα 50 μέτρα. Τέτοια τακτική θα ήταν φαρμακερή για τους Έλληνες αν από δειλία οι Ιταλοί δεν ήταν κακοί σκοπευτές. Το χτυποκάρδι που νιώθαν βλέποντας τα κύματα των φαντάρων να τους πλησιάζουν, τους εμπόδιζε να σημαδέψουν σωστά…»
Την 1η Νοεμβρίου 1940, οπότε έφτασαν οι ενισχύσεις που περίμενε ο Δαβάκης, οι ελληνικές δυνάμεις έκαναν αντεπίθεση και κύκλωσαν τις ιταλικές, που αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Κατά την αντεπίθεση αυτή, και συγκεκριμένα την 6η ημέρα από την έναρξη των επιχειρήσεων, στον Προφήτη Ηλία Κάντσικου (μετέπειτα Δροσοπηγής) ο Δαβάκης τραυματίστηκε στο στήθος. Στον αξιωματικό που τον πλησίασε για να τον περιποιηθεί πρόσταξε, μαζεύοντας όσες δυνάμεις τού 'μεναν ακόμα: "Άσε με εμένα, πες με πεθαμένο! Και κοίτα να μη σου πάρουν τις θέσεις! Τράβα!" Στη συνέχεια τον μετέφεραν αναίσθητο με το φορείο στο Επταχώρι. Ο τραυματισμός του προκάλεσε προβλήματα σε συσχετισμό με την παλαιά στηθική του νόσο. Έτσι χρειάστηκε να αποχωρήσει από το μέτωπο, όπου τον αντικατέστησε ο τότε ταγματάρχης Ιωάννης Καραβίας.
Η νίκη του αποσπάσματος του Δαβάκη είχε αποφασιστική σημασία στην έκβαση του πολέμου. Μάλιστα θεωρήθηκε η πρώτη ήττα του άξονα. Η επιτυχία του Δαβάκη συνίσταται "στην άμεση διάγνωση ενός τακτικού λάθους που έκανε ο Ιταλός μέραρχος να προχωρήσει γοργά προς τη Σαμαρίνα χωρίς να καλύψει το πλευρό της φάλαγγάς του". Ο Δαβάκης το είδε αμέσως και από τη δεύτερη μέρα του σκληρού αγώνα ήταν σίγουρος ότι χάρη σ' αυτό το λάθος "θα μάντρωνε τους Ιταλούς".
Στο Καλπάκι η 8η Μεραρχία του Χαράλαμπου Κατσιμήτρου με στοιχειώδη οπλισμό και χωρίς εφοδιασμό, έβαζε φρένο στις τρεις Ιταλικές Μεραρχίες (δύο πεζικού -Φερράρα) και μια μηχανοκίνητη με θωρακισμένα (Κενταύρων).
Η Ελληνικότητα και ο εθνικισμός είχαν καλλιεργηθεί ως αξίες ήδη από τον Μεσοπόλεμο από τους διανοούμενους της Γενιάς του Τριάντα. Ο Γιώργος Θεοτοκάς και ο Άγγελος Τερζάκης τονίζουν στα γραπτά τους την αξία του έθνους και των κοινών αγώνων.
Το «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» δεν ήταν μια τυχαία έμπνευση για τον νομπελίστα ποιητή μας Οδυσσέα Ελύτη. Η εμπειρία του ελληνοϊταλικού πολέμου σηματοδότησε μια καθοριστική αλλαγή στη ζωή του 29χρονου Οδυσσέα Ελύτη που γνώρισε από κοντά την σκληρότητα του πολέμου. Την 28η Οκτωβρίου του 1940 ο 29χρονος έφεδρος ανθυπολοχαγός Οδυσσέας Αλεπουδέλης παρουσιάζεται στο Α΄ Κέντρο Επιστρατεύσεως του Α΄ Σώματος Στρατού (Α΄ Σ.Σ.), το οποίο βρίσκεται τότε υπό τη διοίκηση του αντιστράτηγου Παναγιώτη Δεμέστιχα. Είναι η αρχή μιας μεγάλης περιπέτειας εθνικής και προσωπικής για τον Οδυσσέα Αλεπουδέλη.
Στο μέτωπο, στην πρώτη ή στη δεύτερη γραμμή, βρίσκονται, εκτός από τον Ελύτη, ο ζωγράφος Γ. Τσαρούχης, ο Αγγελος Τερζάκης, ο Στ. Ξεφλούδας, ως έφεδρος ανθυπολοχαγός, οι συγγραφείς και ποιητές Γ. Σαραντάρης, Ν. Καββαδίας Ν. Εγγονόπουλος, Γ. Μπεράτης (αρχές του ’41), Λ. Ακρίτας, Ν. Βρεττάκος, Α. Κοβατζής, Α. Καραντώνης, οι νεότεροι Αγγ. Βλάχος, Τ. Σινόπουλος, Αρ. Δικταίος, Λευτ. Ιερόπαις, κ.ά.
Ο πολιτειολόγος και καθηγητής της Παντείου Σχολής Δημήτρης Βεζανής σε ομιλία που έδωσε στον Πειραιά, στις 9 Σεπτεμβρίου του 1945, στον τότε κινηματογράφο «Καπιτόλ» αναφερόμενος στο τι σημαίνει ο όρος εθνικισμός, τονίζει τα εξής:
«Εθνικισμός είναι το σύμβολο μιας πίστεως, μιας ολοκληρωμένης κοσμοθεωρίας. Και οι εθνικιστές είναι οι πιστοί της θρησκείας αυτής….. Εις τας τάξεις των εθνικιστών δεν γίνονται δεκτοί όσοι απλώς δέχονται την ιδέα του έθνους, αλλά εκείνοι που πιστεύουν εις αυτήν και είναι έτοιμοι να την πραγματοποιήσουν. Και εις αυτό ακριβώς το σημείο έγκειται η διαφορά μεταξύ του απλώς εθνικόφρονα και του εθνικιστή. Για τον Σοσιαλισμό, εμείς τον δεχόμαστε αλλά λέμε: δημιούργησε και ζήσε. Θέλουμε κοινωνική δικαιοσύνη…»