Του Στέλιου Συρμόγλου
Η νόηση δεν είναι η απλή ανταπόκριση του μυαλού στον ερεθισμό όχι μόνον των αισθήσεων και των αισθημάτων, αλλά ακόμη και της λογικής. Είναι προπαντός το συμβάδισμα όλων των ατομικοτήτων, των πολλών, προς τη γραμμή που ενώνει τη βούληση του σύμπαντος και τον προορισμό της ατομικότητας.
Ο κόσμος είναι σύνθεση, δημιουργία, φθορά και αναδημιουργία.Το δε πρόβλημα που έφερνε σε σύγχυση τον Descartes, τον Malebrance, τον Spinoza, αν δηλαδή μπορεί να συνδεθεί το σώμα με την ψυχή, που ο πρώτος τη θεωρούσε αδύνατη, ενώ οι άλλοι δύο περιττή, αφού ο κόσμος ο ίδιος ήταν θεός, προσεγγίζει τη λύση που δίνουμε ότι ο κόσμος είναι δημιουργία, αλλά και ο ίδιος ο δημιουργός, γιατί η δημιουργία είναι αυτοδύναμη.
Κάθε δημιουργία υπακούει σε ιδιαίτερους νόμους και σχέσεις, αλλά όλες οι δημιουργίες έχουν υφανθεί στον ίδιο καμβά, που η κοινότητά του ενώνει όλες τις ουσίες και τις ανάγει στην αρχική, στην κοινή αιτία όλου του κόσμου. Η δομή του κόσμου έγινε αντιληπτή καθ' ορθό τρόπο από τον Δημόκριτο και τους άλλους φιλοσόφους στους νεότερους χρόνους. Και δεν διαφέρει η περιγραφή της εικόνας από εκείνη που σχηματίζει κανείς μελετώντας τη σύγχρονη επιστήμη.
Αυτό δίδει εμπιστοσύνη στις πνευματικές δημιουργίες αν και οι ακολουθούμενοι δρόμοι διαφέρουν και δίδεται η εντύπωση ότι οδηγούν σε διάφορα συμπεράσματα, ενώ πράγματι με μια βαθύτερη συσχέτιση όλων αυτών των ιδεών, μπορούμε να οδηγηθούμε στη μόνιμη αλήθεια και βεβαιότητα. Η διαίρεση δείχνει πως ακόμη οι φιλόσοφοι δεν έχουν αφομοιώσει την ιδέα της ενότητας.
Οι έμφυτες ιδέες είναι αιώνιες αλήθειες "χωμένες" μέσα στο εσωτερικό του ανθρώπου. Και από τη θέση που μας δίδει η επιστημονική πρόοδος για την απόκτηση της αληθινής και αναμφισβήτητης γνώσης, μπορούμε να διακρίνουμε τις πλάνες και τις αλήθειες της περασμένης διανόησης.
Η νόηση και ο κόσμος συνδέονται σαν δημιουργός προς τη δημιουργία.
Η νόηση είναι προιόν της κοσμικής λειτουργίας και δεν μπορούν να υπάρξουν το ένα χωρίς το άλλο. Η σύνδεση γίνεται μέσω του νου, που είναι η λειτουργία του εγκεφάλου, που παράγει το πνεύμα. Αυτή η ξεχωριστή πηγή, η ιδιαίτερη που μπορεί να μας πληροφορήσει, αρκεί να διαλέξουμε τον προσφορότερο τρόπο για να ρωτήσουμε και για να έχουμε ορθές απαντήσεις.
Η Πυθία είναι το πνεύμα, η κατάληξη της κοσμικής επήρειας που μας διαφεύγει αυτή τη στιγμή ο τρόπος της επίδρασης, αλλά που έχουμε τα αποτελέσματα, τις αποφάσεις και τις δράσεις. Το σώμα, η σκέψη, η συνείδηση είναι εκ πρώτης όψεως κόσμος άσχετος, χωριστός, χωρίς να τον συνδέει καμία λογική ιδιότητα, που όλα μαζί εντούτοις δημιουργούν την ανθρώπινη υπόσταση.