Ο παραδαρμός της εποχής αυτής, που εξακολουθούμε κατ' ευφημισμόν να την αποκαλούμε "πολιτισμένη" και "δημοκρατική", παίρνει πλέον εφιαλτικές διαστάσεις με τη συντελούμενη καταστροφή της κοινωνίας και αντίστοιχα αυξάνει το άγχος του ιστορικού-σύγχρονου Ελληνα.
Τούτο μπορεί να τροφοδοτείται άμεσα από τον καθημερινό μας βίο, από την πολιτική αβελτερία και τον πολιτικό κανιβαλισμό, από τη μνημονιακή πραγματικότητα και την αντιμνημονιακή φαντασίωση, από την εκτρωματική κυβέρνηση, ελλειμματική σε λογική, θάρρος και έμπνευση, παραγωγό προβλημάτων και "προαγωγό" της πολιτικής βλακείας.
Μπορεί επίσης να τροφοδοτείται από την αποστειρωμένη αντιπολίτευση, αλλά και από το αναντίρρητο γεγονός ότι δεν έχουμε χειραφετηθεί από τις διανοητικές μήτρες του παρελθόντος. Και αποκτάμε συνείδηση της ιστορικής μας ύπαρξης στο βαθμό που έχουμε επίγνωση της εξ' αντικειμένου ανέλιξης του ιστορικού Γίγνεσθαι.
Ο ιστορικός χρόνος διαρρέει. Αδιάκοπα διέρχεται το ιστορικό Μέλλον από την αφαιρετικά σχηματισμένη γραμμή του Παρόντος και μετατρέπεται σε ιστορικό Παρελθόν. Η επισώρευση αυτή και η προεξοφλούμενη εξακολούθησή της καταλήγει να κάνει καταθλιπτικό το βάρος της "μακροιστορίας". Το άγχος του "ιστορικού Ελληνα" επιτείνεται ανάλογα.
Πολύ πριν η αναίρεση της αλήθειας ωθήσει το καταλειπόμενό της στο χώρο της αφηγήσεως, η παρατήρηση έχει ξεκαθαρίσει πόσα αντέχουν στην πίεση της μνήμης. Κι από αυτά, με τη βοήθεια της ανάμνησης, πόσα έχουν έρθει στο προσκήνιο της ζωής.
Με τις επισημάνσεις αυτές να μη θεωρηθεί ότι ο γράφων είναι απαισιόδοξος. Απαισιόδοξος δεν είναι εκείνος που επιμένει να θέσει το δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων. Απαισιόδοξος είναι εκείνος που αποφεύγει κάτι τέτοιο, πιστεύοντας ως άχρηστη την έρευνα ή ως μάταιη την όποια έκφραση αντίδρασης.
Ο γράφων θέλει να βλέπει πέρα από τη φθορά. Αλλωστε, η φθορά βρίσκεται μέσα στην αφθαρσία. Το ναδίρ της πρώτης αποτελεί και ζενίθ της δεύτερης. Ετσι το αποτέλεσμα προκύπτει μέσα από την ανατομία, που γίνεται μ' όλες τις αισθήσεις ξύπνιες, χωρίς την εθνική παραίσθηση του μεγαλείου, σε ώρα όπου όλα φοβούνται να πλησιάσουν ως εκεί όπου ακόμα και το μηδέν είναι πηγή ζωής.
Εσχατολογικές κατασκευές, επίσης, μπορούν να προσφέρουν παρηγοριά σε κλειστά αιρετικά περιβάλλοντα. Ο πραγματικός διανοητής θεωρεί την ιστορία και είναι μέσα σ' αυτή. Κατ' ακολουθίαν ο στοχασμός του είναι γόνιμος, όταν συμμετέχει οργανικά με τις αντιδράσεις του ή και το έργο του στο "Πάθος της ιστορίας".