Η "κρίση" της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, η διόλου μη αποκλειόμενη ολοκληρωτική καταστροφή της, με μια ισοπέδωση των κοινωνικών δομών, μπορεί να θέσει κάτω από ισχυρή αμφισβήτηση τον φορμαλιστικό ρασιοναλισμό της Ευρώπης.
Παρατηρούμε μια αναζήτηση του παραλόγου. Κι αυτή η αναζήτηση εκφράζει το άγχος του σύγχρονου Ελληνα. Ωστόσο η συνέχεια της ιστορικής κληρονομιάς δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Τώρα που ανατρέπονται οι πίνακες των αξιών που τη συνθέτουν, είναι ανάγκη να γίνει η απογραφή του ενεργητικού και του παθητικού, όπως το παρέλαβαν και το διασπάθισαν οι κάθε είδους "κληρονόμοι".
Η παρέμβαση του "υποκειμενικού παράγοντος" στη διαδρομή της ιστορίας ανάγεται σε μια πολύ γενικότερη συνάρτηση. Και τούτο ισχύει τόσο καθαυτό, όσο και σε μακροιστορική παλινδρόμηση. Η γνώση της ιστορίας αποτελεί κι αυτή συστατικό στοιχείο της ίδιας της ιστορίας, που δοκιμάζεται μαζί της μέχρι παροξυσμού. Το παρωχημένο διαθλάται στις διαδικασίες του χρόνου και αποστάζει την αμηχανία του Ελληνα, του κάθε ανθρώπου.
Φτάσαμε ή κοντεύουμε να φτάσουμε στο μηδέν ως κοινωνία πολιτών, ως Ελληνες. Το στοιχείο αυτό είναι τραγικό και αποτυπώνει ταυτόχρονα το άγχος του ιστορικού Ελληνα. Και εφόσον και η ιστορία είναι μια "τραγωδία", με την έννοια που έχει καθορίσει ο Καύζερλινγκ, υπολείπεται να αναζητήσουμε τη λύτρωση.
Να αναμένουμε απαθείς προβάλλοντας διάφορες προσχηματικές δικαιολογίες; Οπωσδήποτε δεν θα μας σώσει ο "από μηχανής θεός". Δεν μας απομένει τίποτε άλλο παρά να προωθήσουμε το δικό μας εσωτερικό στοχασμό, να αναπτύξουμε τις δικές μας αντιστάσεις, ο καθένας με τη δική του όδευση.
Δεν μπορούμε να ανεχόμαστε την ερήμωση της κοινωνίας, να αντιπερνάμε ανύποπτα τις λειτουργίες των στιγμών του χρόνου, του ιστορικού χρόνου και ως...φυγάδες του ανέλεου σπαραγμού να αναμένουμε τη φάση της χάρης.
Δεν μπορούμε και δεν μας επιτρέπεται. Διαφορετικά θα συναπαντάμε την απουσία μας στην "αποκτήνωση" του ευκαιριακού βολέματος και θα παραμείνουμε εναγκαλισμένοι με το άγχος και την αγωνία ως ανίδεοι ¨κληρονόμοι" της ιστορίας. Με την άγνοια του "αμαρτήματος" για την ανοχή μας για τους ήχους των κυμβάλων που κρύβουν της ήττες μιας κοινωνίας στη μαρτυρία της πολλαπλότητας των όποιων ανομολόγητων συμφερόντων.
Και θα βιώνουμε υπό το άγχος την εγρήγορση της κοινωνικής αθλιότητας μας με την αγνοούμενη ευτυχία της θλίψης,με τις αδέσποτες ιστορικές μνήμες να περιφρονούν την απληστία της συντριβής. Η κοινωνία είναι ό,τι είμαστε κι εμείς. Και το μάτι της ιστορίας παραμονεύει αμετάθετο στην κοσμική αφάνεια τη φθορά μας, τη φθορά των Ελλήνων!