Διακόπτεται δικαστικά η εκτέλεση ταμειακών βεβαιώσεων και κατασχετηρίων εκθέσεων εις χείρας Τραπεζών, για οφειλές προς το ΙΚΑ

Γράφει η δικηγόρος Αναστασία Μήλιου*

Τα δικαστήρια αναγνωρίζοντας το παράνομο και κατάφωρα αντισυνταγματικό τρόπο που το ΙΚΑ χειρίζεται τις οφειλές των ασφαλισμένων του προς αυτό, παρακάμπτοντας την νόμιμη διαδικασία, η οποία επιβάλει να εξετάζεται πρώτα επί της ουσίας η παράβαση και η επιβολή οποιουδήποτε προστίμου και εν συνεχεία να προχωρεί το Ταμείο στην βεβαίωση της οφειλής και την διαδικασία είσπραξης του προστίμου, με κατάσχεση τραπεζικών λογαριασμών, συντάξεων κ.τ.λ., αναστέλλουν πλήρως οποιαδήποτε ενέργεια κατάσχεσης, μέχρι την οριστική κρίση επί της ουσίας της παράβασης. 

Στην κάτωθι περίπτωση το Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης με απόφαση επί αίτησης αναστολής, ομόρρυθμης εταιρείας, εις βάρος της οποίας είχε καταλογιστεί πρόστιμο για αδήλωτη εργασία υπαλλήλου και επισπεύτηκε σε βάρος της εταιρείας αλλά και των ομόρρυθμων εταίρων προσωπικά αναγκαστική κατάσχεση, εις χείρας όλων των τραπεζών στις οποίες μπορεί να είχε τραπεζικούς λογαριασμούς για όλο το ποσό της οφειλής, ανάστειλε την διαδικασία δέσμευσης των χρημάτων αυτών των τραπεζικών λογαριασμών. 

Η ομόρρυθμη εταιρεία άσκηση κατά της αναγκαστικής κατάσχεσης ανακοπή και αίτηση αναστολής επί της ανακοπής, η οποία αναστολή έγινε δεκτή με το εξής σκεπτικό: «Ανακοπή χωρεί κατά κάθε πράξης που εκδίδεται στα πλαίσια της διαδικασίας της διοικητικής εκτέλεσης και, ιδίως, κατά: α) της πράξης της ταμειακής βεβαίωσης του εσόδου, β) της κατασχετήριας έκθεσης, …(κ.τλ.) ενώ το δικαστήριο ελέγχει την προσβαλλόμενη πράξη κατά το νόμο και την ουσία, στα όρια της ανακοπής, τα οποία προσδιορίζονται από τους λόγους και το αίτημά της. Το δικαστήριο, αν διαπιστώσει παράβαση νόμου ή ουσιαστικές πλημμέλειες της προσβαλλόμενης πράξης, προβαίνει στην ολική ή μερική ακύρωση ή την τροποποίησή της. Η αίτηση αναστολής γίνεται δεκτή μόνο εφόσον ο αιτών επικαλεσθεί και αποδείξει ότι η άμεση εκτέλεση της προσβαλλόμενης πράξης θα του προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη ή αν το δικαστήριο εκτιμά ότι το ένδικο βοήθημα είναι προδήλως βάσιμο. 2. Ειδικώς επί φορολογικών, τελωνειακών και διαφορών με χρηματικό αντικείμενο το δικαστήριο διατάσσει την αναστολή εκτέλεσης της πράξης, κατά το μέρος που συνεπάγεται τη λήψη ενός ή περισσότερων αναγκαστικών μέτρων είσπραξης ή διοικητικών μέτρων για τον εξαναγκασμό ή τη διασφάλιση της είσπραξης της οφειλής, εφόσον ο αιτών αποδεικνύει ότι η βλάβη. 

Η πράξη βεβαίωσης οφειλής συντάσσεται τον επόμενο μήνα λήξης της εμπροθέσμου καταβολής των ασφαλιστικών οφειλών και σε κάθε περίπτωση μέχρι έξι (6) μήνες από την ημέρα που οι ασφαλιστικές οφειλές κατέστησαν καθυστερούμενες. Ο οφειλέτης ενημερώνεται με κάθε πρόσφορο μέσο για την οφειλή του και την έναρξη διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης, β) εντός μηνός από την έκδοση του εκτελεστού τίτλου αποστέλλεται ατομική ειδοποίηση και τάσσεται προθεσμία είκοσι (20) ημερών εντός της οποίας καλείται ο οφειλέτης να εξοφλήσει, γ) μετά την εκπνοή της ως άνω προθεσμίας ο εκτελεστός τίτλος διαβιβάζεται στα κατά τόπο αρμόδια όργανα για εκτέλεση σύμφωνα με τον ΚΕΔΕ, ως ισχύει, δ) μετά τη διαβίβαση στο Κ.Ε.Α.Ο. των ληξιπροθέσμων οφειλών κάθε είδους διοικητική ή δικαστική αμφισβήτηση που ασκείται ενώπιον των οικείων Ασφαλιστικών Οργανισμών ή Δικαστηρίων δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα. 

Η άσκηση ένστασης ενώπιον της Τ.Δ.Ε. από τον οφειλέτη του Ι.Κ.Α. κατά καταλογιστικών πράξεων δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα ως προς την ταμειακή βεβαίωση και είσπραξη των σχετικών οφειλών. Ωστόσο, όπως έχει κριθεί σε συνδυασμό με τις διατάξεις του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας περί της ενδικοφανούς προσφυγής, ερμηνευόμενων υπό το φως του άρθρου 20 παρ. 1 του Συντάγματος, με το οποίο κατοχυρώνεται η αποτελεσματική παροχή δικαστικής προστασίας (βλ. και άρθρο 6 της ΕΣΔΑ), κατά τη διάρκεια της προθεσμίας άσκησης ένστασης, όπως και στην περίπτωση που, μετά την άσκηση ένστασης από τον οφειλέτη του ΙΚΑ κατά καταλογιστικών πράξεων, δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη η διοικητική διαδικασία, είτε με την έκδοση απόφασης της Τοπικής Διοικητικής Επιτροπής (Τ.Δ.Ε.), επί της κατά τα ανωτέρω ένστασης, είτε με την πάροδο άπρακτης της προθεσμίας εντός της οποίας οφείλει να αποφανθεί η Τ.Δ.Ε., δεν αναστέλλεται μεν, η εγγραφή του οφειλέτη του ΙΚΑ στην κατάσταση οφειλετών του Ιδρύματος, η οποία αποτελεί το νόμιμο τίτλο υπό ευρεία έννοια για τη βεβαίωση και είσπραξη των απαιτήσεων του ΙΚΑ από καθυστερούμενες ασφαλιστικές εισφορές, είναι, όμως, ανεπίτρεπτη, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, η ταμειακή βεβαίωση της σχετικής οφειλής, η οποία αποτελεί το νόμιμο τίτλο υπό στενή έννοια για την είσπραξη των εν λόγω απαιτήσεων (βλ. ΣτΕ 1825/2010, 1760, 3328/2008, 2982/2007 επταμ.). Επομένως, υπό το φως των ως άνω διατάξεων (άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος και του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ), είναι, και υπό το νυν ισχύον καθεστώς του άρθρου 101 του Ν.4172/2013, ανεπίτρεπτη η ταμειακή βεβαίωση και είσπραξη των απαιτήσεων του ΙΚΑ από καθυστερούμενες οφειλές κατά τη διάρκεια της προθεσμίας άσκησης ένστασης κατά καταλογιστικών πράξεων ή όταν, μετά την άσκηση ένστασης από τον οφειλέτη του ΙΚΑ κατά των πράξεων αυτών, δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη η διοικητική διαδικασία.

Στην προκείμενη περίπτωση από τακτικό έλεγχο που διενεργήθηκε από αρμόδια όργανα του Τοπικού Υποκαταστήματος ΙΚΑ-ΕΤΑΜ Εύοσμου για τη χρονική περίοδο από Νοέμβριο 2011 έως Νοέμβριο 2015 διαπιστώθηκαν διαφορές ως προς την ασφάλιση του προσωπικού της επιχείρησης, με αποτέλεσμα να εκδοθούν Π.Ε.Π.Ε.Ε., με τις οποίες καταλογίσθηκαν σε βάρος της ομόρρυθμης εταιρείας εισφορές και πρόσθετες επιβαρύνσεις εισφορών για την ασφαλιστική τακτοποίηση εργαζομένων της επιχείρησης, οι οποίες της επιδόθηκαν στις 11-2-2016. Κατόπιν σχετικής καταγγελίας εργαζομένου και για την ασφαλιστική του τακτοποίηση εκδόθηκαν κι άλλες Π.Ε.Π.Ε.Ε. επί των οποίων η αιτούσα άσκησε την 504/59/10-3-2016 ένσταση ενώπιον της Τ.Δ.Ε. του Τοπικού Υποκαταστήματος ΙΚΑ-ΕΤΑΜ Εύοσμου.

Εν τω μεταξύ, με πράξη ταμειακής βεβαίωσης του Διευθυντή του Κ.Ε.Α.Ε.Ο Θεσσαλονίκης βεβαιώθηκε ταμειακά, η οφειλή στην εταιρεία. Ακολούθως, ο ίδιος ως άνω Διευθυντής εξέδωσε πράξεις αναγκαστικής κατάσχεσης αντίστοιχα, κατά της εταιρίας και κατά των ομόρρυθμων μελών αυτής, εις χείρας όλων των τραπεζών, προερχόμενης από τις ίδιες ως άνω καταλογιστικές πράξεις. 

Κατά των ανωτέρω πράξεων ταμειακής βεβαίωσης και πράξεων αναγκαστικής κατάσχεσης η εταιρία και οι ομόρρυθμοι εταίροι αυτής άσκησαν ανακοπή, για τη συζήτηση της οποίας δεν έχει ακόμη ορισθεί δικάσιμος και, ήδη, με την κρινόμενη αίτηση, ζητούν την αναστολή εκτέλεσής τους, προβάλλοντας κατ' αρχάς ότι οι λόγοι της ανακοπής είναι προδήλως βάσιμοι. Συγκεκριμένα, υποστηρίζουν ότι δεν έλαβαν ατομική ειδοποίηση των προαναφερόμενων ληξιπρόθεσμων οφειλών τους που βεβαιώθηκαν στο Κ.Ε.Α.Ο. Θεσσαλονίκης και ότι έλαβαν γνώση περί της εν λόγω βεβαίωσης όταν αντιλήφθηκαν ότι είχαν επιβληθεί οι επίμαχες ως άνω κατασχέσεις εις χείρας της Τράπεζας Πειραιώς, όπου η αιτούσα εταιρία διατηρεί τραπεζικό λογαριασμό για την εξυπηρέτηση των οικονομικών συναλλαγών της επιχείρησης και την εξόφληση των οφειλών της προς το Δημόσιο και το προσωπικό της. Περαιτέρω, υποστηρίζουν ότι οι προσβαλλόμενες πράξεις ταμειακής βεβαίωσης πάσχουν, καθόσον εκδόθηκαν, ενώ δεν είχε ακόμη ολοκληρωθεί η διοικητική διαδικασία οριστικοποίησης των σχετικών καταλογιστικών πράξεων, δοθέντος ότι είχαν ασκηθεί εμπροθέσμως ενστάσεις στην Τ.Δ.Ε. κατά των Π.Ε.Π.Ε.Ε., οι δε ταμειακές βεβαιώσεις έλαβαν χώρα την ίδια ημερομηνία με αυτή της άσκησης των ενστάσεών τους. Για τον ίδιο λόγο είναι μη νόμιμες και οι προσβαλλόμενες πράξεις αναγκαστικής κατάσχεσης. Εξ άλλου, οι αιτούντες ισχυρίζονται ότι οι πράξεις αναγκαστικής εκτέλεσης είναι παράνομες και για το λόγο ότι δεν τους κοινοποιήθηκαν οι προσβαλλόμενες πράξεις ταμειακής βεβαίωσης, ούτε τους εστάλη ατομική ειδοποίηση χρεών, με αποτέλεσμα να απωλέσουν ένα στάδιο δικαστικής προστασίας. Περαιτέρω, υποστηρίζουν ότι μη νομίμως εκδόθηκαν οι καταλογιστικές πράξεις του Τοπικού Υποκαταστήματος ΙΚΑ ΕΤΑΜ σε βάρος της αιτούσας εταιρίας, αμφισβητώντας τα πορίσματα του τακτικού ελέγχου και ελέγχου που διενεργήθηκε κατόπιν καταγγελίας εργαζομένου της επιχείρησης, προβάλλοντας ουσιαστικούς ισχυρισμούς, επικαλούνται δε και παραβίαση της αρχής της χρηστής διοίκησης και υπέρβαση εξουσίας εκ μέρους των ελεγκτικών οργάνων του ΙΚΑ, ενώ ισχυρίζονται ότι κατά παράβαση της διαδικασίας δεν συνετάγη έκθεση επιτόπιου ελέγχου. Εξ άλλου, οι αιτούντες υποστηρίζουν ότι η άμεση εκτέλεση των προσβαλλόμενων πράξεων τους επιφέρει ανεπανόρθωτη βλάβη, συνιστάμενη στη διακοπή λειτουργίας της επιχείρησής τους από τη λήψη αναγκαστικών μέτρων για την είσπραξη της οφειλής, αλλά και στη λήψη μέτρων σε βάρος των ομορρύθμων εταίρων ατομικά. Το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ υποστηρίζει ότι η προθεσμία και ή άσκηση ένστασης κατά των σχετικών καταλογιστικών πράξεων ενώπιον της Τ.Δ.Ε. δεν αποτελεί λόγο αναστολής σύνταξης των οικείων ταμειακών βεβαιώσεων και ότι η αιτούσα εταιρία έλαβε ηλεκτρονικά ατομική ειδοποίηση, που εκδόθηκε μέσω του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος του ΙΚΑ, που αναρτήθηκε στο λογαριασμό που τηρεί αυτή.

Με τα ανωτέρω δεδομένα, λαμβάνεται ιδίως υπόψη ότι: α) η ταμειακή βεβαίωση, η οποία αποτελεί την πρώτη πράξη της αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του ιδιώτη, μπορεί, να ανασταλεί αυτή καθ' εαυτή από το δικαστήριο, που δικάζει σχετική αίτηση αναστολής όταν εκτιμάται ότι το κύριο ένδικο βοήθημα της ανακοπής κατά αυτής είναι προδήλως βάσιμο, περίπτωση δε πρόδηλης βασιμότητας του κυρίου ένδικου βοηθήματος συντρέχει ιδίως όταν αυτό βασίζεται σε πάγια νομολογία ή σε νομολογία της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικράτειας β) δεν είναι επιτρεπτή η ταμειακή βεβαίωση του χρέους προερχόμενου από καταλογιστική πράξη του οργάνου του ΙΚΑ, κατά του οποίου προβλέπεται η άσκηση ένστασης ενώπιον της Τ.Δ.Ε., για όσο χρόνου διαρκεί η προθεσμία άσκησης της ένστασης και μέχρι να εκδικασθεί αυτή από την Τ.Δ.Ε. ή να παρέλθει άπρακτη η προθεσμία για την έκδοση σχετικής απόφασης, γ) εν προκειμένω, οι Π.Ε.Ε., οι Π.Ε.Π.Ε.Ε. και η Π.Ε.Π.Α.Ε. σε βάρος της αιτούσας εταιρίας προσβλήθηκαν εμπροθέσμως με ενστάσεις που άσκησε, το δε ΙΚΑ προχώρησε στην ταμειακή βεβαίωση των σχετικών χρεών, ενόσω, δηλαδή διαρκούσε η προθεσμία έκδοσης απόφασης επί των ως άνω ενστάσεων, προθεσμία η οποία, κατά τα γινόμενα δεκτά ανωτέρω, εμπόδιζε την ταμειακή βεβαίωση των χρεών από τις καταλογιστικές πράξεις που προσβλήθηκαν με ένσταση. Συνεπώς, από την άποψη αυτή, πάσχουν οι ένδικες ταμειακές βεβαιώσεις, κατά το μέρος που αφορούν τα χρέη που προέρχονται από τις Π.Ε.Ε., Π.Ε.Π.Ε.Ε. και την Π.Ε.Π.Α.Ε., ο δε προβαλλόμενος λόγος της ανακοπής παρίσταται προδήλως βάσιμος, κατά το βασίμως προβαλλόμενο ισχυρισμό της κρινόμενης αίτησης, που πρέπει να γίνει δεκτός. 

Συντρέχει, επομένως, λόγος χορήγησης αναστολής των προσβαλλόμενων πράξεων ταμειακής βεβαίωσης και τις πράξεις αναγκαστικής κατάσχεσης, κατά το μέρος που αφορούν τα χρέη που προέρχονται από τις ως άνω καταλογιστικές πράξεις. Κατόπιν των ανωτέρω, πρέπει να χορηγηθεί η αναστολή εκτέλεσης των πράξεων ταμειακής βεβαίωσης του Διευθυντή του ΚΕΑΟ Θεσσαλονίκης και των πράξεων αναγκαστικής κατάσχεσης του ανωτέρω Διευθυντή, στο σύνολό τους, μέχρι τη δημοσίευση οριστικής απόφασης επί της ανακοπής.