Πριν από περίπου 4 χρόνια ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι ρωτήθηκε, αν υπάρχει σχέδιο Β για το ενδεχόμενο αποχώρησης κάποιας χώρας της ευρωζώνης από το ευρώ.
Τότε είχε δηλώσει κατηγορηματικά ότι δεν υπάρχει άλλο σχέδιο για αυτό το ενδεχόμενο.
Η απάντηση αυτή σήμερα δεν ισχύει, καθώς σε νεότερη του δήλωση ισχυρίστηκε ότι σε περίπτωση αποχώρησης από το ευρώ κάποιας χώρας μέλους θα έπρεπε πρώτα να διευθετηθούν οι υποχρεώσεις και τα περιουσιακά στοιχεία της κεντρικής τράπεζας του αποχωρούντος μέλους με την ΕΚΤ.
Η δήλωση αυτή εκτοξεύθηκε σαν απειλή ή ο κος Ντράγκι τρελάθηκε ξαφνικά;
Yποθέτω ότι ισχύει το πρώτο, αλλά θα πρέπει να σκεφθούμε μήπως συμβαίνει και το δεύτερο...
Ποιός λογικός θα περιέγραφε με τόση απλότητα μία οικονομική καταστροφή;
Στην ευρωζώνη υπάρχει ένας μηχανισμός πληρωμών με το όνομα TARGET 2, που επιτρέπει μεταφορές κεφαλαίων ανάμεσα στις τράπεζες των διαφόρων χωρών της ευρωζώνης.
Το σύστημα αυτό λειτουργεί με απόλυτα λογιστικό τρόπο με χρεώσεις και ισοδύναμες πιστώσεις.
Η χώρα που μεταβιβάζει την πληρωμή χρεώνεται και η χώρα που δέχεται το ποσό πιστώνεται ισόποσα.
Στο σύστημα αυτό δεν υπάρχει ισορροπία, καθώς σήμερα κεφάλαια από τον ευρωπαϊκό νότο μετακινούνται μαζικά προς τον ευρωπαικό βορρά, χωρίς να υπάρχει μία αντίστροφη επενδυτική διαδικασία από τον ευρωπαικό βορρά προς τον ευρωπαικό νότο.
Με τον τρόπο αυτό λειτουργίας, η Γερμανία δικαιούται να λάβει το ποσό των 754,26 δις ευρώ, ενώ αντίθετα η Ιταλία χρωστάει στο σύστημα 356,5 δις ευρώ .
Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΧΡΕΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΙΣΤΩΣΕΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΙΤΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΗΔΗ 1,11 ΤΡΙΣ ΕΥΡΩ
Ο κίνδυνος στο σύστημα TARGET 2 είναι συγκεντρωμένος αρχικά στην ΕΚΤ και όχι στα κράτη- μέλη της ευρωζώνης.
Η ΕΚΤ είναι μία μεγάλη Κεντρική τράπεζα και διαχειρίζεται το σύστημα, μεσολαβώντας ανάμεσα στις επιμέρους τράπεζες στις διάφορες χώρες της ευρωζώνης.
Σε όλο τον κόσμο λειτουργεί παράλληλα ένα σύστημα Κεντρικών Τραπεζών, που έχουν κατά πλειοψηφία ιδιώτες μετόχους.
Ειδικότερα στην περίπτωση της ΤτΕ, το Ελληνικό κράτος δεν μπορεί σε καμμία περίπτωση να συμμετέχει παραπάνω από 35% στο μετοχικό της κεφάλαιο.
Αν η Ελλάδα έβγαινε από το ευρώ και βρισκόταν πχ στη θέση της Ιταλίας στο παραπάνω διάγραμμα, τότε αντικειμενικά η ΤτΕ δεν θα μπορούσε να πληρώσει το άνοιγμα των 356,5 δις ευρώ στο TARGET 2 και θα έπρεπε να χρεοκοπήσει η ίδια.
Τότε όμως, το Ελληνικό κράτος λόγω της περιορισμένης μετοχικής του σχέσης θα ήταν υπεύθυνο να αποκαταστήσει μόνο το 35% της ζημιάς, δηλαδή θα πλήρωνε το πολύ 124,6 δις ευρώ.
Η υπόλοιπη ζημιά θα έπρεπε να απορροφηθεί από την ΕΚΤ, διαμοιράζοντας την στη συνέχεια στις υπόλοιπες Κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης με αναλογικό τρόπο, σύμφωνα με τη συμμετοχή τους στο συνολικό κεφάλαιο της EKT, αφού πρώτα επιβαρυνθούν με το 20% της ζημιάς τα αποθεματικά της ΕΚΤ.
Στον παρακάτω πίνακα εμφανίζονται τα ποσοστά συμμετοχής των χωρών της ευρωζώνης στο μετοχικό κεφάλαιο της ΕΚΤ.
TO ΑΘΡΟΙΣΜΑ ΤΩΝ ΠΟΣΟΣΤΩΝ ΕΙΝΑΙ 70,39% ΚΑΙ ΟΧΙ 100%
Καθώς η Ιταλία συμμετέχει μόνο κατά 12,31% στο μετοχικό κεφάλαιο της ΕΚΤ, οποιαδήποτε μεγάλη ζημιά στο TARGET 2 από τυχόν αποχώρηση της από το ευρώ, θα πρέπει να καλυφθεί από το σύνολο των υπολοίπων χωρών.
Αποθεματικά στον ισολογισμό της ΕΚΤ της 31.12.2015 δεν φαίνεται να υπάρχουν.
Το σύνολο του ισολογισμού της ΕΚΤ στις 31.12.2015 είχε αξία μόλις 256,6 δις ευρώ.
ΕΙΚΟΝΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΠΙΣΗΜΟ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΚΤ ΜΕ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ 31.12.2015
Καθώς η ΕΚΤ από το 2015 προβαίνει σε ένα πρόγραμμα πιστωτικής επέκτασης ποσού 1,1 τρις ευρώ, το σύνολο του ισολογισμού της για το έτος 2016 θα πρέπει να έχει αξία τουλάχιστον 1,36 τρις ευρώ.
Στο βαθμό που η ενδεχόμενη αποχώρηση της Ιταλίας δε θα οδηγούσε και στην κατάρρευση του TARGET 2, η ζημιά θα μπορούσε ίσως να περιορισθεί το ανώτερο σε 356,5 δις ευρώ, δηλαδή η σημερινή υπολειπόμενη αξία της ΕΚΤ μετά την "καταστροφή" θα ήταν περίπου 1 τρις ευρώ.
Η ΕΚΤ δε θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τυχόν έξοδο της Ιταλίας από το σύστημα χωρίς το υφιστάμενο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Θεωρητικά δε χρειάζεται να χρεοκοπήσει μία Κεντρική Τράπεζα, εφόσον είναι σε θέση να εκδόσει απεριόριστη ποσότητα χρήματος για να πληρώσει τα χρέη της.
Πρακτικά όμως, η χρεοκοπία μίας κεντρικής τράπεζας θα μπορούσε να περιορίσει το χρέος κατά 65%, χωρίς να χρειασθεί να καλυφθεί στο σύνολο του από τους πολίτες της χώρας ή από το κράτος.
Η επιλογή της κατάλληλης λύσης, ανάμεσα σε έκδοση μεγαλύτερης ποσότητας νομίσματος ή εναλλακτικά σε χρεοκοπία της κεντρικής τράπεζας, αναμένεται πάντως να ληφθεί από μία κυβέρνηση πολιτικών και όχι από τεχνοκράτες της ίδιας της κεντρικής τράπεζας.
Η οικονομική ιστορία δείχνει ότι σε παρόμοια περίπτωση συνήθως οι πολιτικοί προτιμούν να δημιουργήσουν μία καινούργια Κεντρική Τράπεζα από απόσχιση κάποιας άλλης ιδιωτικής τράπεζας και να κηρύξουν χρεοκοπία του κράτους.
Στην αντίθετη περίπτωση καταλήγουν σε αποτελέσματα τύπου Δημοκρατίας της Βαϊμάρης με υπερπληθωρισμό ή στη σημερινή κατάσταση της Βενεζουέλας.
Γενικότερα στις χρεοκοπίες ζημιώνονται όσοι τους χρωστάνε.
Το άνοιγμα των 754,26 δις ευρώ του TARGET 2 προς τη Γερμανία είναι επισφαλές ως προς την συνολική είσπραξη του.
Αν επιλεγεί το κόστος τυχόν αποχώρησης της Ιταλίας να επιβαρύνει όλες τις χώρες αναλογικά, είναι μάλλον απίθανο να μην συμμετάσχει η Γερμανία ως μεγάλος πιστωτής του TARGET 2.
Το σύνολο των ποσοστών όλων των χωρών στο κεφάλαιο της ΕΚΤ είναι 70,39%, όποτε η τυχόν ζημιά απομένει ακάλυπτη κατά 29,61%.
Σε αυτό το ποσοστό πρέπει να προσθέσουμε το 17,99% της προβλεπόμενης συμμετοχής της Γερμανίας και το 12,31% της Ιταλίας, οπότε το συνολικό ποσοστό συμμετοχής της Γερμανίας είναι 59,91%.
Με τη σημερινή έκθεση της Ιταλίας στα 356,5 δις ευρώ, το 59,91% αυτού του ποσού φθάνει τα 213,6 δις ευρώ.
Στο τέλος του έτους 2016 υπήρχαν 40 κατηγορίες ομοσπονδιακών ομολόγων με λήξεις ως 30 ετών συνολικής ονομαστικής αξίας 708 δις ευρώ, που αποτελούν περίπου το 60% του συνολικού ομοσπονδιακού χρέους της Γερμανίας.
ΠΗΓΗ http://www.deutsche-finanzagentur.de/en/institutional-investors/federal-securities/federal-bonds/
Τα 213, 6 δις ευρώ αντιστοιχούν στο 30,16 % της ονομαστικής αξίας του ομοσπονδιακού χρέους, που είναι εκφρασμένο σε ομόλογα γερμανικού δημοσίου ή στο 18,10% του συνολικού ομοσπονδιακού χρέους.
Αν εφαρμοσθούν οι ευρωπαϊκοί κανόνες για τη διάσωση των ευρωπαϊκών τραπεζών, τα 213,6 δις θα πρέπει να αφαιρεθούν από τις τράπεζες της Γερμανίας με bail-in, οπότε θα επιβαρυνθούν οι πιστωτές και οι καταθέτες των γερμανικών τραπεζών.
Εναλλακτικά θα πρέπει να γίνει bail-out των γερμανικών τραπεζών από το κράτος, επιβαρύνοντας επιπλέον κατά 18,10% την ονομαστική αξία του συνολικού ομοσπονδιακού χρέους.
Αν επιλεγεί η δεύτερη λύση, η σταθερότητα της Γερμανίας θα κλονισθεί για τουλάχιστον 6,5 χρόνια με βάση τα σημερινά δεδομένα, για αποδεκτό πληθωρισμό ευρωζώνης ως 2%.
Εκτός αν επιλεγεί να παρατήσει η Γερμανία το Σύμφωνο Σταθερότητας και να εμφανίσει εκτάκτως για δύο χρόνια αυξημένο ετήσιο έλλειμμα προϋπολογισμού κατά 6,42% .
Αυτές είναι οι μοναδικές επιλογές σε περίπτωση αποχώρησης της Ιταλίας.
Το πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί με τις συστάσεις του Ντράγκι, γιατί απλά δεν υπάρχουν πουθενά τα απαραίτητα χρήματα για να αποπληρώσει η Ιταλία το TARGET 2.
Kαι να ήθελε, δεν μπορεί να τα πληρώσει μέσα σε 2 χρόνια...
Μήπως ο κος Ντράγκι θα πρέπει να προετοιμάζεται από τώρα για επικείμενη διάλυση της ευρωζώνης και να πάψει να κάνει ανόητες συστάσεις στις χώρες, που ετοιμάζονται να αποχωρήσουν από το ευρώ;
Εκτός βέβαια, αν ο σκοπός του είναι να εξοργίσει την ιταλική κοινή γνώμη, κάνοντας τον παπαγάλο της Γερμανίας...