Τα ΄χουμε ξαναπεράσει, αλλά πάντα τα ξεχνάμε. Το χειρότερο είναι ότι δεν μαθαίνουμε τίποτα…
Σαν σήμερα το 1898 η Ελλάδα τίθεται υπό διεθνή οικονομικό έλεγχο, λόγω πτώχευσης. Ολοκληρώνεται το τεχνοκρατικό τμήμα της δουλειάς της διεθνούς επιτροπής ελέγχου. Ο νόμος που συντάσσει η εξαμελής επιτροπή θα ψηφιστεί από την ελληνική βουλή στις 21 Φεβρουαρίου 1898 και επισήμως η Διεθνής Επιτροπή Ελέγχου θα ανέλαβει την οικονομική διοίκηση στις 28 Απριλίου 1898. Αποφασίζεται πως στη Διεθνή Οικονομική Επιτροπή θα εκχωρηθούν για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους τα μονοπώλια (άλατος, πετρελαίου, σπίρτων, παιγνιόχαρτων, κλπ), ο φόρος καταναλώσεως καπνού, τα τέλη χαρτοσήμου, οι δασμοί του τελωνείου Πειραιά, ενώ η ΔΟΕ θα έχει επίσης την εποπτεία των δημοσίων υπηρεσιών που είναι αρμόδιες για την είσπραξη των δημόσιων εσόδων.
Ο Ανδρέας Ανδρικάκης είχε γράψει ένα εξαιρετικό κείμενο για εκείνη την πτώχευσή μας στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ:
Γελοιογραφία στο πλαίσιο της προπαγάνδας για να δεχτεί ο ελληνικός λαός τη διεθνή επιτροπεία. Είχε δημοσιευτεί σε αγγλική εφημερίδα και αναδημοσιεύτηκε από το «Άστυ» της Κυριακής 22 Φεβρουαρίου 1898, μία ημέρα μετά την ψήφιση του νόμου περί του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου.
Η Θεσσαλία, σκλαβωμένη στους Τούρκους από τον ατυχή Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, θα απελευθερωθεί μόλις η Ελλάδα καταβάλει τις πολεμικές αποζημιώσεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία…Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία εγγυώνται τη συγκεκριμένη ελληνική οφειλή και μας δανείζουν για να είμαστε συνεπείς στις υποχρεώσεις μας… Οι τρεις χώρες έχουν τη μορφή ναυτών, που αναφωνούν θυμωμένοι προς τον Τούρκο: «Αρκεί! Παλιάνθρωπε! Πάρε τον παρά σου και άφησε το κορίτσι»! Το αναγκαστικό αυτό δάνειο έσφιξε ακόμη περισσότερο τη θηλιά στο λαιμό των Ελλήνων…
Οι δανειστές των Ελλήνων, με πρώτη τη Γερμανία, τα ήθελαν όλα απ’ την Ελλάδα. Τι έγραφε ο Σουρής στον «Ρωμηό» και το φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης για τον πιο επαίσχυντο νόμο που ψηφίστηκε ποτέ, μέχρι σήμερα, καθώς, στην ουσία, εκχωρούσε σε 6 ξένες δυνάμεις την εθνική κυριαρχία.
Η διεθνής εποπτεία, όπως κομψά ονομάζεται η ουσιαστική εκχώρηση αρμοδιοτήτων, όχι μόνο οικονομικών, αλλά στην ουσία πολιτικών, στην τρόικα, με αφορμή τις ελληνικές οφειλές προς κράτη και ιδιώτες κερδοσκόπους, δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο για την Ελλάδα. Πριν από σχεδόν 114 χρόνια τον Φεβρουάριο του 1898, η Ελλάδα έμπαινε σε διεθνή οικονομικό έλεγχο, εξαιτίας της χρεοκοπίας του 1893, των τεράστιων οφειλών από τα δάνεια σχεδόν όλου του 19ου αιώνα στις μεγάλες δυνάμεις της εποχής αλλά και στους ιδιώτες, τράπεζες και φυσικά πρόσωπα. Ο νέος διεκδικητής ελληνικού χρήματος ήταν η Τουρκία, νικήτρια του σύντομου ελληνοτουρκικού πολέμου, του επιλεγόμενου ατυχή, τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 1897, που ακολούθησε την ελληνική κατοχή της Κρήτης. Η Ελλάδα βρέθηκε σε απόλυτη απομόνωση. Οι δανειστές πίεζαν να πάρουν όλα τα ποσά που είχαν δανείσει, η Τουρκία αξίωνε την άμεση καταβολή της αποζημίωσης των 95 εκατομμυρίων χρυσών φράγκων που είχε αναγκαστεί η Ελλάδα να συμφωνήσει ότι θα πλήρωνε, με βάση τη συνθήκη ειρήνης του Σεπτεμβρίου του 1897, την οποία επέβαλαν οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής. Στο άρθρο 2 της συνθήκης προβλεπόταν πως η καταβολή της αποζημίωσης δεν θα καθυστερούσε την ικανοποίηση των παλαιών δανειστών της Ελλάδος και προέβλεπε την ίδρυση επιτροπής Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου από αντιπροσώπους των Μεγάλων Δυνάμεων (Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, Ιταλία, Αυστρία). Η Επιτροπή αυτή θα βρίσκονταν μονίμως στην Αθήνα και θα επέβλεπε την τήρηση των συμφωνιών, την εξόφληση των δανειστών της Ελλάδας και την καταβολή της αποζημίωσης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία! Η συμφωνία την οποία αναγκάστηκε να υπογράψει η Ελλάδα προέβλεπε επίσης ρήτρα σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα όφειλε να εξασφαλίσει την ψήφιση των όρων της από την ελληνική βουλή!
Οι εκπρόσωποι των μεγάλων δυνάμεων, προστάτες στην ουσία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αλλά και των δικών τους συμφερόντων, εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα από τον Οκτώβριο του 1897, πριν καν ψηφιστεί το σχετικό νομοσχέδιο από την ελληνική βουλή, το οποίο οι ίδιοι συνέταξαν! Και από τις 21 Φεβρουαρίου 1898, όταν το ελληνικό κοινοβούλιο ψήφισε τους όρους της συνθήκης και τους έκανε νόμο (όπως είχε… προαναγγελθεί από τη συνθήκη ειρήνης του Σεπτεμβρίου του 1897), εγκαταστάθηκαν πλέον κανονικά και με το νόμο περίπου ως κυβερνήτες στη χώρα…
Οι σκληροί Γερμανοί…
Ο τότε πρωθυπουργός Αλέξανδρος Ζαΐμης, μετέπειτα Ύπατος Αρμοστής Κρήτης και Πρόεδρος της Δημοκρατίας, που είχε διαδεχθεί τον Σεπτέμβριο τον παραιτηθέντα Θεόδωρο Δηληγιάννη, προσπάθησε να πετύχει μείωση της ξένης επέμβασης στη διοίκηση της χώρας. Άγγλοι, Γάλλοι, Ιταλοί κλπ, το συζητούσαν, αλλά η Γερμανία του Κάιζερ Γουλιέλμου Β΄, που είχε τη σκληρότερη στάση, δεν το δέχτηκε.
Η Διεθνής Επιτροπή Ελέγχου, όπως ονομαζόταν, ανέλαβε καθήκοντα οικονομικής διαχείρισης, αλλά στην ουσία πολιτικής διοίκησης, αφού αποφάσιζε και για τις προσλήψεις, τις προαγωγές και τις μεταθέσεις στον δημόσιο τομέα, ενώ έλεγχε και υπέγραφε ακόμη και την αλληλογραφία!!! Τα δάνεια που όφειλε η Ελλάδα χωρίστηκαν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με την παλαιότητα τους και υπολογίστηκε τόσο ο τόκος για τα 4 χρόνια της πτώχευσης, από το 1893. Τα δάνεια σε καιρό πτώχευσης η Ελλάδα δεν τα αναγνώριζε, αλλά φυσικά οι αποφάσεις δεν ήταν πλέον δικές της… «Διευκολύνθηκε» για την περίοδο αυτή με το να χρεωθεί ένα πιο χαμηλό επιτόκιο… Επιβλήθηκε επίσης νέα ισοτιμία της δραχμής ως προς τα ξένα νομίσματα, που φυσικά ήταν ευνοϊκή για τους δανειστές, ενώ αφαιρέθηκε από την κυβέρνηση το δικαίωμα να κόψει χρήμα στο ελληνικό νομισματοκοπείο.
Στην ουσία καταργήθηκε η ελληνική κυβέρνηση και καταλύθηκε η εθνική κυριαρχία . Οι Έλληνες είχαν μπει επίσημα σε μια μορφή διεθνούς κατοχής. Φυσικά ο Ελληνικός στρατός υπήρχε μόνο στα χαρτιά, καθώς δεν υπήρχαν πόροι για την συντήρηση του, δεν αγοραζόταν πολεμικό υλικό, δεν γίνονταν ασκήσεις και η στρατιωτική θητεία είχε ελαχιστοποιηθεί.
Η πρώτη απόφαση που πήρε αφορούσε στην εκμετάλλευση των βασικών πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας ώστε τα έσοδα να χρησιμοποιηθούν για τα δάνεια. Έτσι στους ξένους επιτηρητές εκχωρήθηκαν: τα κρατικά μονοπώλια άλατος, πετρελαίου, σπίρτων, παιγνιοχάρτων, σμύριδος, σιγαροχάρτου (θα απέφεραν, όπως υπολογίστηκε, 12.300.000 δραχμές, ο φόρος καπνού (6.600.000 δρ.), τα τέλη χαρτοσήμου (10.000.000 δρ.) και οι δασμοί του τελωνείου Πειραιά (10.700.000 δρ.)
Το εναλλακτικό σχέδιο, αν δεν γινόταν δυνατή η είσπραξη των ποσών αυτών, προέβλεπε την εκχώρηση των δασμών από τα τελωνεία, Λαυρίου (πρόβλεψη για είσπραξη 1,5 εκατ. δραχμών), Πατρών (2,4 εκατομ.), Βόλου (1,7 εκατομ.), Κέρκυρας (1,6 εκατομ.
Όταν λειτούργησε η επιτροπή του Ελέγχου, οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις χορήγησαν νέο δάνειο 170.000.000 χρυσών φράγκων ώστε η Ελλάδα να πληρώσει την πολεμική αποζημίωση στην Τουρκία για την πολεμική της ήττα και να αντιμετωπίσει το τρέχον υψηλό της έλλειμμα. Μας χορήγησαν δηλαδή δάνειο για να δυσχεράνουν ακόμη περισσότερο την ελληνική θέση, καθώς το επιτόκιο ήταν αρκετά υψηλό…
Ένα μεγάλο μέρος των εσόδων συλλέγονταν από την “Εταιρεία Διαχειρίσεως Μονοπωλίων”, η οποία ήταν εισηγμένη στο Χρηματιστήριο της Αθήνας.
Ο Ανδρέας Ανδρικάκης είχε γράψει ένα εξαιρετικό κείμενο για εκείνη την πτώχευσή μας στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ:
Γελοιογραφία στο πλαίσιο της προπαγάνδας για να δεχτεί ο ελληνικός λαός τη διεθνή επιτροπεία. Είχε δημοσιευτεί σε αγγλική εφημερίδα και αναδημοσιεύτηκε από το «Άστυ» της Κυριακής 22 Φεβρουαρίου 1898, μία ημέρα μετά την ψήφιση του νόμου περί του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου.
Η Θεσσαλία, σκλαβωμένη στους Τούρκους από τον ατυχή Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, θα απελευθερωθεί μόλις η Ελλάδα καταβάλει τις πολεμικές αποζημιώσεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία…Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία εγγυώνται τη συγκεκριμένη ελληνική οφειλή και μας δανείζουν για να είμαστε συνεπείς στις υποχρεώσεις μας… Οι τρεις χώρες έχουν τη μορφή ναυτών, που αναφωνούν θυμωμένοι προς τον Τούρκο: «Αρκεί! Παλιάνθρωπε! Πάρε τον παρά σου και άφησε το κορίτσι»! Το αναγκαστικό αυτό δάνειο έσφιξε ακόμη περισσότερο τη θηλιά στο λαιμό των Ελλήνων…
Οι δανειστές των Ελλήνων, με πρώτη τη Γερμανία, τα ήθελαν όλα απ’ την Ελλάδα. Τι έγραφε ο Σουρής στον «Ρωμηό» και το φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης για τον πιο επαίσχυντο νόμο που ψηφίστηκε ποτέ, μέχρι σήμερα, καθώς, στην ουσία, εκχωρούσε σε 6 ξένες δυνάμεις την εθνική κυριαρχία.
Η διεθνής εποπτεία, όπως κομψά ονομάζεται η ουσιαστική εκχώρηση αρμοδιοτήτων, όχι μόνο οικονομικών, αλλά στην ουσία πολιτικών, στην τρόικα, με αφορμή τις ελληνικές οφειλές προς κράτη και ιδιώτες κερδοσκόπους, δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο για την Ελλάδα. Πριν από σχεδόν 114 χρόνια τον Φεβρουάριο του 1898, η Ελλάδα έμπαινε σε διεθνή οικονομικό έλεγχο, εξαιτίας της χρεοκοπίας του 1893, των τεράστιων οφειλών από τα δάνεια σχεδόν όλου του 19ου αιώνα στις μεγάλες δυνάμεις της εποχής αλλά και στους ιδιώτες, τράπεζες και φυσικά πρόσωπα. Ο νέος διεκδικητής ελληνικού χρήματος ήταν η Τουρκία, νικήτρια του σύντομου ελληνοτουρκικού πολέμου, του επιλεγόμενου ατυχή, τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 1897, που ακολούθησε την ελληνική κατοχή της Κρήτης. Η Ελλάδα βρέθηκε σε απόλυτη απομόνωση. Οι δανειστές πίεζαν να πάρουν όλα τα ποσά που είχαν δανείσει, η Τουρκία αξίωνε την άμεση καταβολή της αποζημίωσης των 95 εκατομμυρίων χρυσών φράγκων που είχε αναγκαστεί η Ελλάδα να συμφωνήσει ότι θα πλήρωνε, με βάση τη συνθήκη ειρήνης του Σεπτεμβρίου του 1897, την οποία επέβαλαν οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής. Στο άρθρο 2 της συνθήκης προβλεπόταν πως η καταβολή της αποζημίωσης δεν θα καθυστερούσε την ικανοποίηση των παλαιών δανειστών της Ελλάδος και προέβλεπε την ίδρυση επιτροπής Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου από αντιπροσώπους των Μεγάλων Δυνάμεων (Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, Ιταλία, Αυστρία). Η Επιτροπή αυτή θα βρίσκονταν μονίμως στην Αθήνα και θα επέβλεπε την τήρηση των συμφωνιών, την εξόφληση των δανειστών της Ελλάδας και την καταβολή της αποζημίωσης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία! Η συμφωνία την οποία αναγκάστηκε να υπογράψει η Ελλάδα προέβλεπε επίσης ρήτρα σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα όφειλε να εξασφαλίσει την ψήφιση των όρων της από την ελληνική βουλή!
Οι εκπρόσωποι των μεγάλων δυνάμεων, προστάτες στην ουσία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αλλά και των δικών τους συμφερόντων, εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα από τον Οκτώβριο του 1897, πριν καν ψηφιστεί το σχετικό νομοσχέδιο από την ελληνική βουλή, το οποίο οι ίδιοι συνέταξαν! Και από τις 21 Φεβρουαρίου 1898, όταν το ελληνικό κοινοβούλιο ψήφισε τους όρους της συνθήκης και τους έκανε νόμο (όπως είχε… προαναγγελθεί από τη συνθήκη ειρήνης του Σεπτεμβρίου του 1897), εγκαταστάθηκαν πλέον κανονικά και με το νόμο περίπου ως κυβερνήτες στη χώρα…
Οι σκληροί Γερμανοί…
Ο τότε πρωθυπουργός Αλέξανδρος Ζαΐμης, μετέπειτα Ύπατος Αρμοστής Κρήτης και Πρόεδρος της Δημοκρατίας, που είχε διαδεχθεί τον Σεπτέμβριο τον παραιτηθέντα Θεόδωρο Δηληγιάννη, προσπάθησε να πετύχει μείωση της ξένης επέμβασης στη διοίκηση της χώρας. Άγγλοι, Γάλλοι, Ιταλοί κλπ, το συζητούσαν, αλλά η Γερμανία του Κάιζερ Γουλιέλμου Β΄, που είχε τη σκληρότερη στάση, δεν το δέχτηκε.
Η Διεθνής Επιτροπή Ελέγχου, όπως ονομαζόταν, ανέλαβε καθήκοντα οικονομικής διαχείρισης, αλλά στην ουσία πολιτικής διοίκησης, αφού αποφάσιζε και για τις προσλήψεις, τις προαγωγές και τις μεταθέσεις στον δημόσιο τομέα, ενώ έλεγχε και υπέγραφε ακόμη και την αλληλογραφία!!! Τα δάνεια που όφειλε η Ελλάδα χωρίστηκαν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με την παλαιότητα τους και υπολογίστηκε τόσο ο τόκος για τα 4 χρόνια της πτώχευσης, από το 1893. Τα δάνεια σε καιρό πτώχευσης η Ελλάδα δεν τα αναγνώριζε, αλλά φυσικά οι αποφάσεις δεν ήταν πλέον δικές της… «Διευκολύνθηκε» για την περίοδο αυτή με το να χρεωθεί ένα πιο χαμηλό επιτόκιο… Επιβλήθηκε επίσης νέα ισοτιμία της δραχμής ως προς τα ξένα νομίσματα, που φυσικά ήταν ευνοϊκή για τους δανειστές, ενώ αφαιρέθηκε από την κυβέρνηση το δικαίωμα να κόψει χρήμα στο ελληνικό νομισματοκοπείο.
Στην ουσία καταργήθηκε η ελληνική κυβέρνηση και καταλύθηκε η εθνική κυριαρχία . Οι Έλληνες είχαν μπει επίσημα σε μια μορφή διεθνούς κατοχής. Φυσικά ο Ελληνικός στρατός υπήρχε μόνο στα χαρτιά, καθώς δεν υπήρχαν πόροι για την συντήρηση του, δεν αγοραζόταν πολεμικό υλικό, δεν γίνονταν ασκήσεις και η στρατιωτική θητεία είχε ελαχιστοποιηθεί.
Η πρώτη απόφαση που πήρε αφορούσε στην εκμετάλλευση των βασικών πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας ώστε τα έσοδα να χρησιμοποιηθούν για τα δάνεια. Έτσι στους ξένους επιτηρητές εκχωρήθηκαν: τα κρατικά μονοπώλια άλατος, πετρελαίου, σπίρτων, παιγνιοχάρτων, σμύριδος, σιγαροχάρτου (θα απέφεραν, όπως υπολογίστηκε, 12.300.000 δραχμές, ο φόρος καπνού (6.600.000 δρ.), τα τέλη χαρτοσήμου (10.000.000 δρ.) και οι δασμοί του τελωνείου Πειραιά (10.700.000 δρ.)
Το εναλλακτικό σχέδιο, αν δεν γινόταν δυνατή η είσπραξη των ποσών αυτών, προέβλεπε την εκχώρηση των δασμών από τα τελωνεία, Λαυρίου (πρόβλεψη για είσπραξη 1,5 εκατ. δραχμών), Πατρών (2,4 εκατομ.), Βόλου (1,7 εκατομ.), Κέρκυρας (1,6 εκατομ.
Όταν λειτούργησε η επιτροπή του Ελέγχου, οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις χορήγησαν νέο δάνειο 170.000.000 χρυσών φράγκων ώστε η Ελλάδα να πληρώσει την πολεμική αποζημίωση στην Τουρκία για την πολεμική της ήττα και να αντιμετωπίσει το τρέχον υψηλό της έλλειμμα. Μας χορήγησαν δηλαδή δάνειο για να δυσχεράνουν ακόμη περισσότερο την ελληνική θέση, καθώς το επιτόκιο ήταν αρκετά υψηλό…
Ένα μεγάλο μέρος των εσόδων συλλέγονταν από την “Εταιρεία Διαχειρίσεως Μονοπωλίων”, η οποία ήταν εισηγμένη στο Χρηματιστήριο της Αθήνας.