♦ του Ιπποκράτη Δασκαλάκη*
Μακροχρόνια η αντιπαράθεση μας με τη γειτονική Τουρκία με αρκετές πτυχές και μεμονωμένα επεισόδια να παραμένουν σχετικά άγνωστα. Όλα όμως τα επεισόδια πρέπει να τυγχάνουν αντίστοιχης αξιολόγησης από την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία και να εξάγονται τα ανάλογα συμπεράσματα και κυρίως να λαμβάνονται διορθωτικές ενέργειες. Ορισμένα δε εξ αυτών προσφέρονται και για την ευρύτερη άντληση συμπερασμάτων και ανύψωση του ηθικού του ελληνικού λαού καθώς αποδεικνύουν ότι το έμψυχο υλικό των ενόπλων δυνάμεων, μόνιμοι και κληρωτοί, εξακολουθούν να διατηρούν τις πολεμικές αρετές των προγόνων μας.
Θα αναφερθώ στο μεθοριακό επεισόδιο της 19ης Δεκεμβρίου 1986, στην συνοριακή περιοχή του χωριού Πέπλος στο νομό Έβρου. Στο σημείο της εμπλοκής, τα σύνορα των δύο χωρών προσδιορίζονται από την παλαιά κοίτη του ποταμού Έβρου, ο οποίος λόγω γεωλογικών μεταβολών, έχει κινηθεί ανατολικότερα, δημιουργώντας ένα μικρό τουρκικό προγεφύρωμα στη δυτική όχθη του ποταμού. Στη αποξηραμένη αυτή κοίτη βρέθηκαν το ηλιόλουστο πρωινό της 19ης Δεκεμβρίου, περίπου στις 11.00, μια τριμελής ελληνική περίπολος, απέναντι με μια διμελή τουρκική. Εξοικειωμένοι οι άνδρες των δύο περιπόλων στην οπτική επαφή και σε ορισμένες περιπτώσεις και στην ανταλλαγή χαιρετισμών και τσιγάρων, σταμάτησαν να ξεκουραστούν εκατέρωθεν της κοίτης. Ο Έλληνας στρατιώτης Καραγώγος Ζήσης, άοπλος κινήθηκε προς την πλευρά των δύο Τούρκων συναδέλφων του για να δειχθεί αναίτια και ανεξήγητα μέχρι σήμερα ριπή τυφεκίου από τον ένα εξ αυτών. Αιφνιδιασμένοι οι άλλοι δύο Έλληνες συνάδελφοι άρχισαν να ανταποδίδουν τα πυρά με αποτέλεσμα μια χαμηλής έντασης ανταλλαγή πυροβολισμών να διεξάγεται για μισή περίπου ώρα πάνω από το κορμί του βαρύτατα τραυματισμένου και αιμορραγούντος Καραγώγου. Η τυχαία διέλευση του Έλληνα αγροφύλακα Ζαπάτα υπήρξε σημαντική για τους δύο Έλληνες στρατιώτες και σε λίγο ο αγροφύλακας ενημέρωσε το παρακείμενο ελληνικό φυλάκιο. Σύντομα ενισχύσεις από το Φυλάκιο και το Τάγμα Προκαλύψεως έφθασαν στο τόπο του επεισοδίου, παράλληλα με την άφιξη και μιας τουρκικής ομάδος. Η τελευταία αναγκάστηκε εσπευσμένα να υποχωρήσει μαζί και με τα δύο μέλη της τουρκικής περιπόλου δεχόμενη τα πυρά των υπέρτερων ελληνικών δυνάμεων. Ο βαρύτατα τραυματισμένος Καραγώγος διακομίστηκε στο ΚΙΧΝΕ Αλεξανδρούπολης όπου και εξέπνευσε έχοντας δεχθεί 5 σφαίρες στο κορμί του, μια ελληνική δύναμη παρέμεινε στο σημείο της σύγκρουσης και το επεισόδιο θεωρήθηκε λήξαν σχεδόν 2 ώρες μετά την έναρξη του.
Στις 15.00 Τουρκική ενισχυμένη διμοιρία, περίπου 50 ανδρών, διέβει με σχεδίες τον Έβρο και σε σχηματισμό μάχης κινήθηκε, εντός του τουρκικού εδάφους, προς το σημείο της σύγκρουσης. Για επιτήρηση του σημείου είχαν παραμείνει από ελληνικής πλευράς ένα Δόκιμος Έφεδρος Αξιωματικός και τρεις κληρωτοί οπλίτες που έλαβαν θέσεις μάχης όταν αντελήφθησαν την προσέγγιση των Τούρκων. Η υπόλοιπη ελληνική δύναμη, 20 περίπου ανδρών, ήταν αναπτυγμένη σε απόσταση 200 μέτρων επί του αναχώματος που περνούσε και ο παραποτάμιος δρόμος. Πλησιάζοντας την ελληνοτουρκική μεθόριο, αποξηραμένη κοίτη, οι Τούρκοι στρατιώτες άρχισαν να βάλλουν καταιγιστικά πυρά εναντίον των 4 Ελλήνων που από καλυμμένες θέσεις ανταπέδωσαν. Η σφοδρή ανταλλαγή διήρκησε περίπου 10 λεπτά και οι 4 Έλληνες στρατιωτικοί αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν στο ανάχωμα για να ενωθούν με την υπόλοιπη δύναμη η οποία αδυνατούσε να επέμβει από τον φόβο της προσβολής των προωθημένων δικών μας ανδρών. Ταυτόχρονα όμως υποχώρησαν και οι τουρκικές δυνάμεις έχοντας υποστεί βαρύτατες απώλειες. Σύμφωνα με εξακριβωμένα στοιχεία στην ανταλλαγή πυροβολισμών φονεύθηκαν ένας ανθυπολοχαγός και τέσσερεις στρατιώτες ενώ τραυματίστηκαν πάνω από δέκα συνάδελφοι τους. Από αμφότερες τις πλευρές υπήρξε κινητοποίηση των δυνάμεων που τέθηκαν σε κατάσταση επιφυλακής και τμήματα τους προωθήθηκαν προς το ποτάμι. Η επικοινωνία όμως που ακολούθησε μέσω των προβλεπομένων διασυνοριακών στρατιωτικών δικτύων πέτυχε να εξομαλύνει την κατάσταση και να υπάρξει αποκλιμάκωση. Η σφοδρή δε χιονόπτωση των επομένων ημερών κατέστησε προβληματική κάθε κίνηση διαλύοντας κάθε σκέψη αντίδρασης.
Στη δεκάλεπτη σφοδρή σύγκρουση που έλαβε χώρα, οι τέσσερις Έλληνες στρατιωτικοί ψύχραιμα και επιδέξια αντιμετώπισαν την πολυάριθμη και καλά εξοπλισμένη τουρκική διμοιρία και υποχώρησαν συντεταγμένα μόνο όταν η έλλειψη πυρομαχικών άρχισε να γίνεται εμφανής έχοντας επιφέρει σημαντικότατες απώλειες στους αντιπάλους της. Εξίσου αποτελεσματική και τουλάχιστον ταχύτερη από την τουρκική, αποδείχτηκε η ελληνική αντίδραση στην κινητοποίηση των δυνάμεων στην έκτακτη εκείνη περίπτωση. Φυσικά, κάθε επεισόδιο αποδεικνύει και δυσλειτουργίες και αδύνατα σημεία για τα οποία και πρέπει να ληφθούν μέριμνα αποκατάστασης. Αξίζει όμως να σημειώσουμε ότι οι Έλληνες στρατιώτες της περιόδου εκείνης υπηρετούσαν πάνω από τη διπλάσια σημερινή ανεπαρκή θητεία των 9 μηνών, ως εκ τούτου είχαν τον χρόνο να εκπαιδευθούν καλύτερα σε θέματα τακτικής και χειρισμού του οπλισμού. Προφανής όμως και ο ελληνικός εφησυχασμός των μελών της περιπόλου μας στα πλαίσια μιας γενικότερης καλόπιστης έως και χαλαρής ατομικής αντιμετώπισης των Τούρκων με τραγικό επακόλουθο το θάνατο του Καραγώγου. Η κατάληξη του επεισοδίου επέφερε κλονισμό στο ηθικό των παραμεθόριων τουρκικών μονάδων που αναγκάστηκαν να προωθήσουν επί δίμηνο τμήματα ειδικών δυνάμεων στη συνοριακή γραμμή.
Για ανεξήγητους λόγους, το επεισόδιο αυτό δεν έγινε ευρέως γνωστό στην έκταση της σύγκρουσης που έλαβε χώρα και περιορίστηκε στις συνθήκες του θανάσιμου τραυματισμού του άτυχου Ζήση Καραγώγου. Σήμερα, το γειτονικό φυλάκιο του Πέπλου, φέρει σε ένδειξη τιμής για τον εκλιπόντα το όνομα του: Ελληνικό Φυλάκιο Στρατιώτη Ζήση Καραγώγου. Ο Ζήσης αποτελεί έναν από τα δεκάδες θύματα του ακήρυκτου, χαμηλής έντασης, πολέμου που διεξάγεται εδώ και δεκαετίες μεταξύ των δύο χωρών. Στους νεκρούς αυτούς, πλέον των γνωστών από τραγικά γεγονότα, πρέπει να συμπεριλάβουμε όλους τους άγνωστους πεσόντες σε πλήθος ατυχημάτων και ασκήσεων. Όλα αυτά τα χαμένα παιδιά μας είναι ο φόρος αίματος που ο ελληνικός λαός πληρώνει καθημερινά για την κατοχύρωση της ελευθερίας, ανεξαρτησίας και εδαφικής ακεραιότητας της πατρίδος. Είναι όμως ένας φόρος, που όπως και αρκετοί άλλοι, δυστυχώς εντελώς άνισα κατανέμεται μονομερώς μόνο στα μη προνομιούχα μέρη της ελληνικής κοινωνίας.
* Υποστράτηγος εα, Διευθυντής Μελετών του ΕΛΙΣΜΕ