Ο χρόνος κυλάει αντίστροφα για τα αρνητικά επιτόκια καταθέσεων
Ζούμε την ηρεμία πριν την καταιγίδα;
Αυτό που έχει συμβεί παγκοσμίως μέσω της ποσοτικής και νομισματικής χαλάρωσης ήταν ότι οι κεντρικές τράπεζες διοχετεύοντας περίπου 5 τρισεκ. δολ. αγόραζαν περιουσιακά στοιχεία τραπεζών και κρατικό χρέος με στόχο να αντικαταστήσουν την ανεπάρκεια της δημοσιονομικής πολιτικής.
Όμως φαίνεται ότι πλησιάζει προς το τέλος η περίοδος της παρέμβασης των κεντρικών τραπεζών μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης άρα τελειώνει ο χρόνος του φθηνού χρήματος.... και δυστυχώς η Ελλάδα στο καλό σενάριο για ελάχιστους μήνες θα επωφεληθεί από το φθηνό χρήμα και στο κακό σενάριο θα είναι μια από τις ελάχιστες χώρες - μαζί με την Κύπρο - που δεν θα ενταχθούν σε πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Στις ΗΠΑ ο νέος πρόεδρος ο Donald Trump έχει ξεκαθαρίσει ότι η θητεία του θα είναι επικεντρωμένη στην δημοσιονομική πολιτική υποβαθμίζοντας σταδιακά την νομισματική χαλάρωση.
Κάτι αντίστοιχο πάει να συμβεί και στην Ευρώπη.
Μπορεί η ΕΚΤ να επέκτεινε το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, το πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων διοχετεύοντας πάμφθηνη ρευστότητα στις τράπεζες έως το τέλος του 2017 αλλά η αύξηση του πληθωρισμού είναι σημάδι ότι ο χρόνος της ποσοτικής χαλάρωσης και στην Ευρώπη κυλάει αντίστροφα.
Οι γερμανοί καταθέτες ήδη έχουν ξεσηκωθεί με περίπου 2 τρισεκ. καταθέσεις και άλλα περιουσιακά στοιχεία οι γερμανοί καταθέτες δεν μπορούν να ανεχθούν άλλο τα αρνητικά επιτόκια και ασκούν μεγάλες πιέσεις στην Γερμανική Κεντρική Τράπεζα Bundesbank και στην ΕΚΤ να αρχίσει να αυξάνει τα επιτόκια αποδοχής καταθέσεων κοινώς να μειώσει τα αρνητικά επιτόκια που βρίσκονται στο -0,40%.
Μάλιστα η Moody's αναφέρει ότι τα αρνητικά επιτόκια σε συνδυασμό με την αύξηση του πληθωρισμού αποτελούν θανατηφόρο μείγμα για τους γερμανούς καταθέτες...
Η μελέτη του Flossbach von Storch Research Institute για τις καταθέσεις
Μια μελέτη από Flossbach von Storch Research Institute κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι γερμανοί καταθέτες θα αντιδράσουν αρκετά δυναμικά στα αρνητικά επιτόκια.
Μόνο το 7,6% των ερωτηθέντων θα ανεχόταν αρνητικά επιτόκια.
Το 44% θα ήθελε να πάει σε άλλη τράπεζα, το 28% θα αποθήκευε τα χρήματά του σε φυσική μορφή και το 21% θα επένδυε τις καταθέσεις του σε διάφορα περιουσιακά στοιχεία.
Με λίγα λόγια, η κατάργηση των μετρητών θα είναι απαραίτητη προϋπόθεση αν κάποιοι θέλουν ακόμη χαμηλότερα αρνητικά επιτόκια.
Ωστόσο, τα αρνητικά επιτόκια έχουν ένα φυσικό εχθρό τα κρυπτο-νομίσματα και τον χρυσό.
Τα αρνητικά επιτόκια είναι βαρύ πλήγμα
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τα αρνητικά επιτόκια είναι πλήγμα στην οικονομία και ειδικά στους καταθέτες….
Για πολλούς η έννοια του χρήματος δεν μπορεί να περιλαμβάνει αρνητική αξία.
Η μεγαλύτερη αλλαγή στην οικονομική ζωή και στους νόμους της οικονομίας είναι η κατάργηση των τόκων.
Με τα αρνητικά επιτόκια οι καταθέσεις δεν αποδίδουν τόκους και αυτό θα αποτελέσει κατά τον Ludwig von Mises του ομώνυμου Mises Institute την βάση της κατάρρευσης του κεφαλαίου.
Τα επιτόκια δεν μπορούν να μείνουν για καιρό σε αρνητικό έδαφος έμμεσα το υποστηρίζει και η ΕΚΤ.
Οι τόκοι είναι σαν ένας δείκτης τιμών.
Δεδομένου ότι το ενδιαφέρον δεν είναι μόνο οποιαδήποτε τιμή, αλλά η τιμή της χρηματοδότησης ο κεντρικός σχεδιασμός των επιτοκίων αποτελεί μια καταστροφική εξέλιξη.
Δεδομένου ότι τα επιτόκια είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία και ενόψει του γεγονότος ότι τα αρνητικά επιτόκια έχουν πλέον εισαχθεί, ένα ερώτημα που τίθεται:
πόσο χαμηλά μπορούν να πάνε τα επιτόκια;
Τα αρνητικά επιτόκια είναι παγκόσμιο φαινόμενο
Τα αρνητικά επιτόκια έχουν πλέον εισαχθεί σε 5 νομισματικές περιοχές την ΕΕ, την Ιαπωνία, τη Δανία, τη Σουηδία και την Ελβετία.
Αυτές οι νομισματικές περιοχές αντιπροσωπεύουν το 20% της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής.
Τα αρνητικά επιτόκια σημαίνουν ουσιαστικά ότι ένας καταθέτης θα πρέπει να πληρώσει την τράπεζα για να διατηρεί τις καταθέσεις του.
Στην περίπτωση των αρνητικών αποδόσεων ομολόγων σημαίνει ότι ο αγοραστής του ομολόγου είναι βέβαιο ότι κλειδώνει μια απώλεια εάν διακρατήσει το ομόλογο μέχρι τη λήξη τους.
Το προφανές ερώτημα γιατί οι αποδόσεις των ομολόγων και τα επιτόκια καταθέσεων έγιναν αρνητικά;
Υπάρχουν αρκετές πιθανές εξηγήσεις, αλλά η πιο σημαντική σχετίζεται με το κόστος της φυσικής αποθήκευσης.
Θεωρητικά, αν κάποιος ήθελε να αποθηκεύσει φυσικά μετρητά σε ένα ασφαλές μέρος, θα πρέπει να πληρώσει τον χώρο και την συνολική φύλαξη με συστήματα ασφαλείας.
Αυτό το «κόστος της εκμετάλλευσης φυσικών ροών» σημαίνει ότι υπάρχει ένα ορισμένο περιθώριο ελιγμών σε σχέση με το πώς τα αρνητικά επιτόκια αποδοχής καταθέσεων μπορεί να υποχωρήσουν.
Αν το κόστος της εκμετάλλευσης φυσικών μετρητών είναι υψηλότερο από ότι οι καταθέσεις που αποθεματοποιούνται στην κεντρική τράπεζα, οι περισσότερες εμπορικές τράπεζες θα ανεχθούν λογικά αρνητικά επιτόκια.
Πόσο όμως θα μπορούσαν να μειωθούν τα αρνητικά επιτόκια;
Σε έκθεση της η Nomura εξέτασε πόσο βαθιά θα μπορούσαν να υποχωρήσουν τα αρνητικά επιτόκια.
Κατά την Nomura το κόστος αποθήκευσης του χρυσού θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως σημείο αναφοράς.
Στα αρνητικά επιτόκια όταν οι άνθρωποι κατέχουν μετρητά, κινδυνεύουν με απώλειες που οφείλονται σε κλοπή και άλλα αίτια.
Το κόστος της αποφυγής του κινδύνου αυτού θα μπορούσε να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για τον προσδιορισμό των κάτω ορίων των αρνητικών επιτοκίων.
Πιο ρεαλιστικό ωστόσο κριτήριο είναι το κόστος της διατήρησης φυσικών χαρτονομισμάτων με βάση το κόστος της αποθήκευσης χρυσού που βασίζεται στις τιμές συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης.
Το κόστος αυτό κατά μέσο όρο ετησίως είναι 2,4% κατά τα τελευταία 20 χρόνια...
Η JP Morgan υποστηρίζει ότι τα αρνητικά επιτόκια θα μπορούσαν πραγματικά να υποχωρήσουν σε πολύ πιο αρνητικό έδαφος από ότι το κόστος αποθήκευσης του χρυσού.
Η JP Morgan εκτιμάει ότι θεωρητικά η ΕΚΤ θα μπορούσε να ωθήσει τα αρνητικά επιτόκια στο -4,5% και στην Μεγάλη Βρετανία -1,3% έως -2,5%.
Ο πόλεμος στο φυσικό χρήμα συνηγορεί υπέρ των αρνητικών επιτοκίων;
Πολλοί ανησυχούν για αυτό που αποκαλούν... πόλεμος στα μετρητά.
Το τραπεζογραμμάτιο των 500 ευρώ πρόσφατα καταργήθηκε.
Το επιχείρημα ήταν ότι οι εγκληματίες χρησιμοποιούν χαρτονομίσματα μεγάλης ονομαστικής αξίας και ως εκ τούτου με την κατάργηση των τραπεζογραμματίων μεγάλης αξίας θα περιοριστεί η παρανομία.
Το επιχείρημα αυτό έχει πολλά κενά είναι περισσότερο υποκριτικό…
Κατά βάση στις εγκληματικές δραστηριότητες χρησιμοποιούνται μικρά χαρτονομίσματα όχι μεγάλα.
Ποια είναι η πραγματική αιτία;
Το κόστος της αποθήκευσης μετρητών θα αυξηθεί όταν κυκλοφορούν μεγαλύτερα χαρτονομίσματα και αυτό σημαίνει ότι τα επιτόκια μπορεί να πάνε ακόμα πιο βαθιά σε αρνητικό έδαφος.
Η κατάργηση του χαρτονομίσματος των 500 ευρώ επηρεάζει κυρίως τις τράπεζες οι οποίες συμπληρώνουν τα θησαυροφυλάκιά τους με χαρτονομίσματα των 200 ευρώ, αυξάνοντας σημαντικά το κόστος των μετρητών - και αυτό με τη σειρά του επιτρέπει στην ΕΚΤ να μειώσει τα επιτόκια διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων σημαντικά περαιτέρω σε αρνητικό έδαφος.
Εάν καταργηθούν τελείως τα χαρτονομίσματα, τα αρνητικά επιτόκια θα μπορούσαν να φθάσουν σε επίπεδα ρεκόρ.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον όπου απουσιάζουν τα φυσικά χρήματα οι εμπορικές τράπεζες θα περάσουν τα αρνητικά επιτόκια στους καταθέτες, χωρίς να φοβούνται το bank run και το στρώμα όπου αποθηκεύονται οι καταθέσεις..
McKinsey και IIF για το παγκόσμιο χρέος
Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά η φούσκα του χρέους διεθνώς διογκώνεται.
Με βάση την McKinsey η σχέση χρέους προς ΑΕΠ διεθνώς βρίσκεται στο 225% ενώ το 2014 ήταν 199%...
Με βάση το Institute of International Finance, IIF το παγκόσμιο χρέος – και ιδιωτικό χρέος - έχει εκτοξευθεί στο 325% του συνολικού ΑΕΠ διεθνώς.
Συγκεκριμένα το παγκόσμιο χρέος αυξήθηκε κατά 11 τρισ., φτάνοντας στο εκκωφαντικό νούμερο των 217 τρισ. δολαρίων, με το ήμισυ περίπου του ποσού να αφορά κρατικά ομόλογα!
Η αύξηση ήταν έντονη στις αναδυόμενες οικονομίες (κατά 855 δισ. δολάρια), με τις εκδόσεις κρατικών ομολόγων και κοινοπρακτικών δανείων να είναι σχεδόν τριπλάσιες πέρυσι σε σχέση με το 2015.
Σε ό,τι αφορά τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, την Κίνα, το χρέος της μεγεθύνθηκε κατά 710 δισ. σε ένα μόλις έτος!
Ασκείται κριτική στην Ελλάδα ότι έχει το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό χρέους προς το ΑΕΠ περίπου στο 180% αλλά η πραγματικότητα είναι ότι το χρέος προς ΑΕΠ παγκοσμίως αυξάνεται…
Ήδη υπολογίζεται ότι το χρέος θα αυξηθεί κατά 5 τρισεκ. δολάρια στις ΗΠΑ τα επόμενα 10 χρόνια.
Και ενώ το χρέος αυξάνεται, λόγω αρνητικών επιτοκίων ή λόγω του ιστορικά χαμηλού κόστους δανεισμού, η φούσκα συνεχίζει να φουσκώνει.
Με βάση την Dealogic το 2016 οι νέες εκδόσεις χρέους μέσω ομολόγων έφθασαν στα 6,6 τρισεκ. δολάρια σπάζοντας κάθε ρεκόρ και ξεπερνώντας το προηγούμενο ρεκόρ του 2006.
Τα εντυπωσιακά στοιχεία ωστόσο είναι
1)Σχεδόν το 70% της ρευστότητας που προήλθε από εταιρικά ομόλογα κατέληξε σε επαναγορές μετοχών.
Αυτός ο παράγοντας δικαιολογεί σε μεγάλο βαθμό την παράξενη άνοδο στην Wall Street τα τελευταία χρόνια, η οποία εσχάτως τροφοδοτείται λόγω Trump και των προσδοκιών ότι θα υπάρξει μετατόπιση από την νομισματική πολιτική στην δημοσιονομική ώθηση.
2)Συνολικά 14 τρισεκ. δολάρια ή 13,45 τρισεκ. ευρώ χρέους συνεχίζουν να εμφανίζουν αρνητικές αποδόσεις.
Ως μέτρο σύγκρισης στην Ευρώπη υπάρχουν 112 εκδόσεις ομολόγων που έχουν αρνητικά επιτόκια.
3)Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά η ΕΚΤ συνεχίζει να φουσκώνει τον ισολογισμό της.
Ήδη έφθασε στα 3,68 τρισεκ. ευρώ ή 20,5 φορές το ΑΕΠ της Ελλάδος.
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι ενώ το ενεργητικό αυξάνεται μαζί αυξάνεται και η μόχλευση αφού τα κεφάλαια είναι σταθερά στα 99 δισεκ. ευρώ.
Η μόχλευση φθάνει τις 37 φορές προσεγγίζει τα ακραία ρεκόρ της FED.
Για την ιστορία αξίζει να αναφερθεί ότι η αξία του χρυσού της ΕΚΤ ανέρχεται σε 412 δισεκ. ενώ στα 1,98 τρισεκ. έχουν φθάσει τα assets που διακρατεί η ΕΚΤ.
Αυτή η αύξηση του ενεργητικού για την ΕΚΤ έχει αξία μηδέν για την Ελλάδα καθώς ούτε σε πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης βρίσκεται η χώρα ούτε άλλα οφέλη έχει πέραν από την εξάρτηση των τραπεζών από το ευρωσύστημα.
Υπερεκτιμημένη η ποσοτική χαλάρωση – εάν υπάρξει στην Ελλάδα – θα έχει μικρό αντίκτυπο
Ως ακραία υπερεκτιμημένη θεωρούν πολλοί την ποσοτική χαλάρωση η οποία μονοπωλεί το ελληνικό ενδιαφέρον και την ελληνική πολιτική σκηνή.
Η ελληνική κυβέρνηση έχει επικοινωνήσει πολλές φορές ότι τα μέτρα που λαμβάνονται και οι θυσίες του ελληνικού λαού θα έχουν αντίκρισμα με την αναδιάρθρωση του χρέους και την ποσοτική χαλάρωση.
Όμως είδαμε ότι όταν ανακοινώθηκαν τα βραχυπρόθεσμα μέτρα προέκυψε ότι για τα πρώτα 5 χρόνια υπάρχει σοβαρή επιβάρυνση και όχι ελάφρυνση, οπότε τα 8 δισεκ. όφελος που αναφέρει ο ESM αποτελεί μια εκτίμηση που αφορά πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, πολλών ετών.
Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα έχουν οπισθοβαρή χαρακτηριστικά.
Η ελληνική κυβέρνηση ωστόσο πολλές φορές – και ειδικά ο Τσίπρας ο έλληνας πρωθυπουργός – έχουν επικοινωνήσει το εξής ότι οι θυσίες των ελλήνων θα πιάσουν τόπο καθώς με την ένταξη των ελληνικών ομολόγων στην ποσοτική χαλάρωση QE θα αλλάξει η οικονομική εικόνα της χώρας.
Είναι τα πράγματα έτσι ή απλά έχει υπερεκτιμηθεί η ποσοτική χαλάρωση κατά τρόπο που όταν συμβεί – εάν συμβεί – να ξεθωριάσει πολύ γρήγορα;
Η Κύπρος αποτελεί ένα ξεκάθαρο παράδειγμα χώρας που πέρασε από την φάση των μνημονίων, πλέον δεν έχει πρόγραμμα διάσωσης η Κύπρος… και δεν είναι ενταγμένη σε πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Η Κύπρος δανείζεται με επιτόκια 1,5% με 3,25% κατά μέσο όρο χωρίς να είναι ενταγμένη σε ποσοτική χαλάρωση.
Εάν πάρουμε το ευνοϊκό σενάριο για την Ελλάδα ότι θα κλείσει η αξιολόγηση και θα ενταχθούν τα ελληνικά ομόλογα σε πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης τι θα συμβεί;
Πρωτίστως θα ενταχθούν στο πρόγραμμα αγορών περιουσιακών στοιχείων της ΕΚΤ το πολύ 3,8 με 4 δισεκ. ελληνικά ομόλογα όχι μηνιαίως αλλά συνολικά.
Άρα ως προς το σκέλος αυτό ελάχιστα πράγματα.
Ως προς τις αποδόσεις προφανώς θα υποχωρήσουν και οι τιμές θα ανακάμψουν θα ανατιμηθούν, καθώς στα ομόλογα όταν αυξάνονται οι τιμές υποχωρούν οι αποδόσεις.
Όμως στην 10ετία το 7% θα γίνει 5% στο καλύτερο σενάριο και στα πιο βραχυπρόθεσμα ομόλογα 3,5% με 4,5%.
Πάλι η Ελλάδα θα έχει τα υψηλότερα επιτόκια και όπως έχουμε αναλύσει η Ελλάδα δεν μπορεί να γίνει Πορτογαλία λόγω τεράστιας διαφοράς σε πιστοληπτική ικανότητα έως 8 βαθμίδες με βάση την Moody’s.
Βέβαια η Ελλάδα θα αναβαθμιστεί, όπερ σημαίνει ότι οι οίκοι αξιολόγησης Standard and Poor’s, Fitch και Moody’s θα αναβαθμίσουν την ελληνική οικονομία αλλά οι αναβαθμίσεις θα είναι με το σταγονόμετρο όπως επίσης έχουμε αναλύσει διεξοδικά τους λόγους.
Άρα η ποσοτική χαλάρωση – στο σενάριο που τελικώς ενταχθούν τα ελληνικά ομόλογα σε QE – δεν θα ωφελήσει τόσο καίρια την Ελλάδα καθώς ακόμη και με ποσοτική χαλάρωση δεν είναι βέβαιο ότι η Ελλάδα θα μπορεί να βγει στις αγορές το Καλοκαίρι του 2017.
Όχι κανείς δεν μπορεί να διασφαλίσει ότι θα μπορεί η Ελλάδα να βγει στις αγορές…
Συν τοις άλλοις η Ελλάδα έχει την πιο εύθραυστη οικονομία σε σχέση με τις χώρες που πέρασαν από μνημόνια και ειδικά την Πορτογαλία οπότε η καχυποψία θα συνεχίσει να επιδρά… μεταξύ των επενδυτών.
Όμως δεν θα μειωθεί το country risk λόγω μείωσης των αποδόσεων και εγγύησης που θα παρέχει η ΕΚΤ άπαξ και θα αγοράζει έστω και το ελάχιστο ελληνικό χρέος;
Ναι το country risk το ρίσκο χώρας θα μειωθεί αλλά η μείωση θα είναι μικρότερη από το προσδοκώμενο.
Προειδοποιούμε ότι όταν – και εάν – ενταχθούν τα ελληνικά ομόλογα σε πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης οι επιδράσεις από αυτή την μεγάλη απόφαση… θα είναι ένα μικρό αποτέλεσμα που θα απογοητεύσει….
Αυτό που έχει συμβεί παγκοσμίως μέσω της ποσοτικής και νομισματικής χαλάρωσης ήταν ότι οι κεντρικές τράπεζες διοχετεύοντας περίπου 5 τρισεκ. δολ. αγόραζαν περιουσιακά στοιχεία τραπεζών και κρατικό χρέος με στόχο να αντικαταστήσουν την ανεπάρκεια της δημοσιονομικής πολιτικής.
Όμως φαίνεται ότι πλησιάζει προς το τέλος η περίοδος της παρέμβασης των κεντρικών τραπεζών μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης άρα τελειώνει ο χρόνος του φθηνού χρήματος.... και δυστυχώς η Ελλάδα στο καλό σενάριο για ελάχιστους μήνες θα επωφεληθεί από το φθηνό χρήμα και στο κακό σενάριο θα είναι μια από τις ελάχιστες χώρες - μαζί με την Κύπρο - που δεν θα ενταχθούν σε πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Στις ΗΠΑ ο νέος πρόεδρος ο Donald Trump έχει ξεκαθαρίσει ότι η θητεία του θα είναι επικεντρωμένη στην δημοσιονομική πολιτική υποβαθμίζοντας σταδιακά την νομισματική χαλάρωση.
Κάτι αντίστοιχο πάει να συμβεί και στην Ευρώπη.
Μπορεί η ΕΚΤ να επέκτεινε το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, το πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων διοχετεύοντας πάμφθηνη ρευστότητα στις τράπεζες έως το τέλος του 2017 αλλά η αύξηση του πληθωρισμού είναι σημάδι ότι ο χρόνος της ποσοτικής χαλάρωσης και στην Ευρώπη κυλάει αντίστροφα.
Οι γερμανοί καταθέτες ήδη έχουν ξεσηκωθεί με περίπου 2 τρισεκ. καταθέσεις και άλλα περιουσιακά στοιχεία οι γερμανοί καταθέτες δεν μπορούν να ανεχθούν άλλο τα αρνητικά επιτόκια και ασκούν μεγάλες πιέσεις στην Γερμανική Κεντρική Τράπεζα Bundesbank και στην ΕΚΤ να αρχίσει να αυξάνει τα επιτόκια αποδοχής καταθέσεων κοινώς να μειώσει τα αρνητικά επιτόκια που βρίσκονται στο -0,40%.
Μάλιστα η Moody's αναφέρει ότι τα αρνητικά επιτόκια σε συνδυασμό με την αύξηση του πληθωρισμού αποτελούν θανατηφόρο μείγμα για τους γερμανούς καταθέτες...
Η μελέτη του Flossbach von Storch Research Institute για τις καταθέσεις
Μια μελέτη από Flossbach von Storch Research Institute κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι γερμανοί καταθέτες θα αντιδράσουν αρκετά δυναμικά στα αρνητικά επιτόκια.
Μόνο το 7,6% των ερωτηθέντων θα ανεχόταν αρνητικά επιτόκια.
Το 44% θα ήθελε να πάει σε άλλη τράπεζα, το 28% θα αποθήκευε τα χρήματά του σε φυσική μορφή και το 21% θα επένδυε τις καταθέσεις του σε διάφορα περιουσιακά στοιχεία.
Με λίγα λόγια, η κατάργηση των μετρητών θα είναι απαραίτητη προϋπόθεση αν κάποιοι θέλουν ακόμη χαμηλότερα αρνητικά επιτόκια.
Ωστόσο, τα αρνητικά επιτόκια έχουν ένα φυσικό εχθρό τα κρυπτο-νομίσματα και τον χρυσό.
Τα αρνητικά επιτόκια είναι βαρύ πλήγμα
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τα αρνητικά επιτόκια είναι πλήγμα στην οικονομία και ειδικά στους καταθέτες….
Για πολλούς η έννοια του χρήματος δεν μπορεί να περιλαμβάνει αρνητική αξία.
Η μεγαλύτερη αλλαγή στην οικονομική ζωή και στους νόμους της οικονομίας είναι η κατάργηση των τόκων.
Με τα αρνητικά επιτόκια οι καταθέσεις δεν αποδίδουν τόκους και αυτό θα αποτελέσει κατά τον Ludwig von Mises του ομώνυμου Mises Institute την βάση της κατάρρευσης του κεφαλαίου.
Τα επιτόκια δεν μπορούν να μείνουν για καιρό σε αρνητικό έδαφος έμμεσα το υποστηρίζει και η ΕΚΤ.
Οι τόκοι είναι σαν ένας δείκτης τιμών.
Δεδομένου ότι το ενδιαφέρον δεν είναι μόνο οποιαδήποτε τιμή, αλλά η τιμή της χρηματοδότησης ο κεντρικός σχεδιασμός των επιτοκίων αποτελεί μια καταστροφική εξέλιξη.
Δεδομένου ότι τα επιτόκια είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία και ενόψει του γεγονότος ότι τα αρνητικά επιτόκια έχουν πλέον εισαχθεί, ένα ερώτημα που τίθεται:
πόσο χαμηλά μπορούν να πάνε τα επιτόκια;
Τα αρνητικά επιτόκια είναι παγκόσμιο φαινόμενο
Τα αρνητικά επιτόκια έχουν πλέον εισαχθεί σε 5 νομισματικές περιοχές την ΕΕ, την Ιαπωνία, τη Δανία, τη Σουηδία και την Ελβετία.
Αυτές οι νομισματικές περιοχές αντιπροσωπεύουν το 20% της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής.
Τα αρνητικά επιτόκια σημαίνουν ουσιαστικά ότι ένας καταθέτης θα πρέπει να πληρώσει την τράπεζα για να διατηρεί τις καταθέσεις του.
Στην περίπτωση των αρνητικών αποδόσεων ομολόγων σημαίνει ότι ο αγοραστής του ομολόγου είναι βέβαιο ότι κλειδώνει μια απώλεια εάν διακρατήσει το ομόλογο μέχρι τη λήξη τους.
Το προφανές ερώτημα γιατί οι αποδόσεις των ομολόγων και τα επιτόκια καταθέσεων έγιναν αρνητικά;
Υπάρχουν αρκετές πιθανές εξηγήσεις, αλλά η πιο σημαντική σχετίζεται με το κόστος της φυσικής αποθήκευσης.
Θεωρητικά, αν κάποιος ήθελε να αποθηκεύσει φυσικά μετρητά σε ένα ασφαλές μέρος, θα πρέπει να πληρώσει τον χώρο και την συνολική φύλαξη με συστήματα ασφαλείας.
Αυτό το «κόστος της εκμετάλλευσης φυσικών ροών» σημαίνει ότι υπάρχει ένα ορισμένο περιθώριο ελιγμών σε σχέση με το πώς τα αρνητικά επιτόκια αποδοχής καταθέσεων μπορεί να υποχωρήσουν.
Αν το κόστος της εκμετάλλευσης φυσικών μετρητών είναι υψηλότερο από ότι οι καταθέσεις που αποθεματοποιούνται στην κεντρική τράπεζα, οι περισσότερες εμπορικές τράπεζες θα ανεχθούν λογικά αρνητικά επιτόκια.
Πόσο όμως θα μπορούσαν να μειωθούν τα αρνητικά επιτόκια;
Σε έκθεση της η Nomura εξέτασε πόσο βαθιά θα μπορούσαν να υποχωρήσουν τα αρνητικά επιτόκια.
Κατά την Nomura το κόστος αποθήκευσης του χρυσού θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως σημείο αναφοράς.
Στα αρνητικά επιτόκια όταν οι άνθρωποι κατέχουν μετρητά, κινδυνεύουν με απώλειες που οφείλονται σε κλοπή και άλλα αίτια.
Το κόστος της αποφυγής του κινδύνου αυτού θα μπορούσε να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για τον προσδιορισμό των κάτω ορίων των αρνητικών επιτοκίων.
Πιο ρεαλιστικό ωστόσο κριτήριο είναι το κόστος της διατήρησης φυσικών χαρτονομισμάτων με βάση το κόστος της αποθήκευσης χρυσού που βασίζεται στις τιμές συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης.
Το κόστος αυτό κατά μέσο όρο ετησίως είναι 2,4% κατά τα τελευταία 20 χρόνια...
Η JP Morgan υποστηρίζει ότι τα αρνητικά επιτόκια θα μπορούσαν πραγματικά να υποχωρήσουν σε πολύ πιο αρνητικό έδαφος από ότι το κόστος αποθήκευσης του χρυσού.
Η JP Morgan εκτιμάει ότι θεωρητικά η ΕΚΤ θα μπορούσε να ωθήσει τα αρνητικά επιτόκια στο -4,5% και στην Μεγάλη Βρετανία -1,3% έως -2,5%.
Ο πόλεμος στο φυσικό χρήμα συνηγορεί υπέρ των αρνητικών επιτοκίων;
Πολλοί ανησυχούν για αυτό που αποκαλούν... πόλεμος στα μετρητά.
Το τραπεζογραμμάτιο των 500 ευρώ πρόσφατα καταργήθηκε.
Το επιχείρημα ήταν ότι οι εγκληματίες χρησιμοποιούν χαρτονομίσματα μεγάλης ονομαστικής αξίας και ως εκ τούτου με την κατάργηση των τραπεζογραμματίων μεγάλης αξίας θα περιοριστεί η παρανομία.
Το επιχείρημα αυτό έχει πολλά κενά είναι περισσότερο υποκριτικό…
Κατά βάση στις εγκληματικές δραστηριότητες χρησιμοποιούνται μικρά χαρτονομίσματα όχι μεγάλα.
Ποια είναι η πραγματική αιτία;
Το κόστος της αποθήκευσης μετρητών θα αυξηθεί όταν κυκλοφορούν μεγαλύτερα χαρτονομίσματα και αυτό σημαίνει ότι τα επιτόκια μπορεί να πάνε ακόμα πιο βαθιά σε αρνητικό έδαφος.
Η κατάργηση του χαρτονομίσματος των 500 ευρώ επηρεάζει κυρίως τις τράπεζες οι οποίες συμπληρώνουν τα θησαυροφυλάκιά τους με χαρτονομίσματα των 200 ευρώ, αυξάνοντας σημαντικά το κόστος των μετρητών - και αυτό με τη σειρά του επιτρέπει στην ΕΚΤ να μειώσει τα επιτόκια διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων σημαντικά περαιτέρω σε αρνητικό έδαφος.
Εάν καταργηθούν τελείως τα χαρτονομίσματα, τα αρνητικά επιτόκια θα μπορούσαν να φθάσουν σε επίπεδα ρεκόρ.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον όπου απουσιάζουν τα φυσικά χρήματα οι εμπορικές τράπεζες θα περάσουν τα αρνητικά επιτόκια στους καταθέτες, χωρίς να φοβούνται το bank run και το στρώμα όπου αποθηκεύονται οι καταθέσεις..
McKinsey και IIF για το παγκόσμιο χρέος
Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά η φούσκα του χρέους διεθνώς διογκώνεται.
Με βάση την McKinsey η σχέση χρέους προς ΑΕΠ διεθνώς βρίσκεται στο 225% ενώ το 2014 ήταν 199%...
Με βάση το Institute of International Finance, IIF το παγκόσμιο χρέος – και ιδιωτικό χρέος - έχει εκτοξευθεί στο 325% του συνολικού ΑΕΠ διεθνώς.
Συγκεκριμένα το παγκόσμιο χρέος αυξήθηκε κατά 11 τρισ., φτάνοντας στο εκκωφαντικό νούμερο των 217 τρισ. δολαρίων, με το ήμισυ περίπου του ποσού να αφορά κρατικά ομόλογα!
Η αύξηση ήταν έντονη στις αναδυόμενες οικονομίες (κατά 855 δισ. δολάρια), με τις εκδόσεις κρατικών ομολόγων και κοινοπρακτικών δανείων να είναι σχεδόν τριπλάσιες πέρυσι σε σχέση με το 2015.
Σε ό,τι αφορά τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, την Κίνα, το χρέος της μεγεθύνθηκε κατά 710 δισ. σε ένα μόλις έτος!
Ασκείται κριτική στην Ελλάδα ότι έχει το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό χρέους προς το ΑΕΠ περίπου στο 180% αλλά η πραγματικότητα είναι ότι το χρέος προς ΑΕΠ παγκοσμίως αυξάνεται…
Ήδη υπολογίζεται ότι το χρέος θα αυξηθεί κατά 5 τρισεκ. δολάρια στις ΗΠΑ τα επόμενα 10 χρόνια.
Και ενώ το χρέος αυξάνεται, λόγω αρνητικών επιτοκίων ή λόγω του ιστορικά χαμηλού κόστους δανεισμού, η φούσκα συνεχίζει να φουσκώνει.
Με βάση την Dealogic το 2016 οι νέες εκδόσεις χρέους μέσω ομολόγων έφθασαν στα 6,6 τρισεκ. δολάρια σπάζοντας κάθε ρεκόρ και ξεπερνώντας το προηγούμενο ρεκόρ του 2006.
Τα εντυπωσιακά στοιχεία ωστόσο είναι
1)Σχεδόν το 70% της ρευστότητας που προήλθε από εταιρικά ομόλογα κατέληξε σε επαναγορές μετοχών.
Αυτός ο παράγοντας δικαιολογεί σε μεγάλο βαθμό την παράξενη άνοδο στην Wall Street τα τελευταία χρόνια, η οποία εσχάτως τροφοδοτείται λόγω Trump και των προσδοκιών ότι θα υπάρξει μετατόπιση από την νομισματική πολιτική στην δημοσιονομική ώθηση.
2)Συνολικά 14 τρισεκ. δολάρια ή 13,45 τρισεκ. ευρώ χρέους συνεχίζουν να εμφανίζουν αρνητικές αποδόσεις.
Ως μέτρο σύγκρισης στην Ευρώπη υπάρχουν 112 εκδόσεις ομολόγων που έχουν αρνητικά επιτόκια.
3)Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά η ΕΚΤ συνεχίζει να φουσκώνει τον ισολογισμό της.
Ήδη έφθασε στα 3,68 τρισεκ. ευρώ ή 20,5 φορές το ΑΕΠ της Ελλάδος.
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι ενώ το ενεργητικό αυξάνεται μαζί αυξάνεται και η μόχλευση αφού τα κεφάλαια είναι σταθερά στα 99 δισεκ. ευρώ.
Η μόχλευση φθάνει τις 37 φορές προσεγγίζει τα ακραία ρεκόρ της FED.
Για την ιστορία αξίζει να αναφερθεί ότι η αξία του χρυσού της ΕΚΤ ανέρχεται σε 412 δισεκ. ενώ στα 1,98 τρισεκ. έχουν φθάσει τα assets που διακρατεί η ΕΚΤ.
Αυτή η αύξηση του ενεργητικού για την ΕΚΤ έχει αξία μηδέν για την Ελλάδα καθώς ούτε σε πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης βρίσκεται η χώρα ούτε άλλα οφέλη έχει πέραν από την εξάρτηση των τραπεζών από το ευρωσύστημα.
Υπερεκτιμημένη η ποσοτική χαλάρωση – εάν υπάρξει στην Ελλάδα – θα έχει μικρό αντίκτυπο
Ως ακραία υπερεκτιμημένη θεωρούν πολλοί την ποσοτική χαλάρωση η οποία μονοπωλεί το ελληνικό ενδιαφέρον και την ελληνική πολιτική σκηνή.
Η ελληνική κυβέρνηση έχει επικοινωνήσει πολλές φορές ότι τα μέτρα που λαμβάνονται και οι θυσίες του ελληνικού λαού θα έχουν αντίκρισμα με την αναδιάρθρωση του χρέους και την ποσοτική χαλάρωση.
Όμως είδαμε ότι όταν ανακοινώθηκαν τα βραχυπρόθεσμα μέτρα προέκυψε ότι για τα πρώτα 5 χρόνια υπάρχει σοβαρή επιβάρυνση και όχι ελάφρυνση, οπότε τα 8 δισεκ. όφελος που αναφέρει ο ESM αποτελεί μια εκτίμηση που αφορά πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, πολλών ετών.
Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα έχουν οπισθοβαρή χαρακτηριστικά.
Η ελληνική κυβέρνηση ωστόσο πολλές φορές – και ειδικά ο Τσίπρας ο έλληνας πρωθυπουργός – έχουν επικοινωνήσει το εξής ότι οι θυσίες των ελλήνων θα πιάσουν τόπο καθώς με την ένταξη των ελληνικών ομολόγων στην ποσοτική χαλάρωση QE θα αλλάξει η οικονομική εικόνα της χώρας.
Είναι τα πράγματα έτσι ή απλά έχει υπερεκτιμηθεί η ποσοτική χαλάρωση κατά τρόπο που όταν συμβεί – εάν συμβεί – να ξεθωριάσει πολύ γρήγορα;
Η Κύπρος αποτελεί ένα ξεκάθαρο παράδειγμα χώρας που πέρασε από την φάση των μνημονίων, πλέον δεν έχει πρόγραμμα διάσωσης η Κύπρος… και δεν είναι ενταγμένη σε πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Η Κύπρος δανείζεται με επιτόκια 1,5% με 3,25% κατά μέσο όρο χωρίς να είναι ενταγμένη σε ποσοτική χαλάρωση.
Εάν πάρουμε το ευνοϊκό σενάριο για την Ελλάδα ότι θα κλείσει η αξιολόγηση και θα ενταχθούν τα ελληνικά ομόλογα σε πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης τι θα συμβεί;
Πρωτίστως θα ενταχθούν στο πρόγραμμα αγορών περιουσιακών στοιχείων της ΕΚΤ το πολύ 3,8 με 4 δισεκ. ελληνικά ομόλογα όχι μηνιαίως αλλά συνολικά.
Άρα ως προς το σκέλος αυτό ελάχιστα πράγματα.
Ως προς τις αποδόσεις προφανώς θα υποχωρήσουν και οι τιμές θα ανακάμψουν θα ανατιμηθούν, καθώς στα ομόλογα όταν αυξάνονται οι τιμές υποχωρούν οι αποδόσεις.
Όμως στην 10ετία το 7% θα γίνει 5% στο καλύτερο σενάριο και στα πιο βραχυπρόθεσμα ομόλογα 3,5% με 4,5%.
Πάλι η Ελλάδα θα έχει τα υψηλότερα επιτόκια και όπως έχουμε αναλύσει η Ελλάδα δεν μπορεί να γίνει Πορτογαλία λόγω τεράστιας διαφοράς σε πιστοληπτική ικανότητα έως 8 βαθμίδες με βάση την Moody’s.
Βέβαια η Ελλάδα θα αναβαθμιστεί, όπερ σημαίνει ότι οι οίκοι αξιολόγησης Standard and Poor’s, Fitch και Moody’s θα αναβαθμίσουν την ελληνική οικονομία αλλά οι αναβαθμίσεις θα είναι με το σταγονόμετρο όπως επίσης έχουμε αναλύσει διεξοδικά τους λόγους.
Άρα η ποσοτική χαλάρωση – στο σενάριο που τελικώς ενταχθούν τα ελληνικά ομόλογα σε QE – δεν θα ωφελήσει τόσο καίρια την Ελλάδα καθώς ακόμη και με ποσοτική χαλάρωση δεν είναι βέβαιο ότι η Ελλάδα θα μπορεί να βγει στις αγορές το Καλοκαίρι του 2017.
Όχι κανείς δεν μπορεί να διασφαλίσει ότι θα μπορεί η Ελλάδα να βγει στις αγορές…
Συν τοις άλλοις η Ελλάδα έχει την πιο εύθραυστη οικονομία σε σχέση με τις χώρες που πέρασαν από μνημόνια και ειδικά την Πορτογαλία οπότε η καχυποψία θα συνεχίσει να επιδρά… μεταξύ των επενδυτών.
Όμως δεν θα μειωθεί το country risk λόγω μείωσης των αποδόσεων και εγγύησης που θα παρέχει η ΕΚΤ άπαξ και θα αγοράζει έστω και το ελάχιστο ελληνικό χρέος;
Ναι το country risk το ρίσκο χώρας θα μειωθεί αλλά η μείωση θα είναι μικρότερη από το προσδοκώμενο.
Προειδοποιούμε ότι όταν – και εάν – ενταχθούν τα ελληνικά ομόλογα σε πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης οι επιδράσεις από αυτή την μεγάλη απόφαση… θα είναι ένα μικρό αποτέλεσμα που θα απογοητεύσει….