Της Ελευθερίας Κούρταλη
Οι τράπεζες χρησιμοποιούν το ευρώ όλο και λιγότερο στις διεθνείς συναλλαγές και προτιμούν να χρησιμοποιούν δολάρια, ένα γεγονός που δείχνει τη φθίνουσα σημασία του ευρώ στην παγκόσμια οικονομία, τη στιγμή που οι κίνδυνοι γύρω από την Ευρωζώνη έχουν ενταθεί λόγω και της "γεμάτης" εκλογικής ατζέντας αυτού του έτους. Το περιβάλλον που δημιουργείται "δείχνει" προς περαιτέρω αποδυνάμωση του ενιαίου νομίσματος, ενώ οι φωνές για το ενδεχόμενο διάλυσης του μπλοκ έχουν αρχίσει και ακούγονται και πάλι.
Σύμφωνα με τους οικονομολόγους, ο διαρκής πολιτικός κίνδυνος στην Ευρωζώνη, οι φόβοι κατάρρευσης της περιοχής, καθώς και η συνεχιζόμενη κρίση δημόσιου χρέους, αλλά και τα προβλήματα με τα οποία είναι ακόμη αντιμέτωπος ο εγχώριος τραπεζικός κλάδος συνέβαλαν στην αποδυνάμωση του νομίσματος.
Στοιχεία από την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (ΒΙS), την... κεντρική τράπεζα των κεντρικών τραπεζών, δείχνουν ότι το ευρώ χρησιμοποιείται λιγότερο στο διεθνές τραπεζικό σύστημα, ενώ το δολάριο των ΗΠΑ συνεχίζει να αυξάνεται σε σημασία.
Στο τέλος του Σεπτεμβρίου, σύμφωνα και με τα τελευταία στοιχεία της BIS, οι διασυνοριακές συναλλαγές των επιχειρήσεων σε δολάρια των ΗΠΑ ανήλθαν σε 13,9 τρισ. δολ., μια αύξηση σχεδόν 60 δισ. από τους τρεις προηγούμενους μήνες. Οι συνολικές συναλλαγές ανέρχονται σε 25,2 τρισ. δολ., δηλαδή το δολάριο συμβάλλει στο 50% του συνόλου, με το ευρώ να είναι το επόμενο με 29%, το γεν στην τρίτη θέση με 6% και η στερλίνα στην τέταρτη με 5%.
Αντίθετα, το 2012, το ευρώ ήταν ο μεγαλύτερος "παίκτης", με περίπου 11 τρισ. διασυνοριακές συναλλαγές, αλλά από τότε η αίγλη του έχει ξεθωριάσει απότομα.
Περίπου το μισό της "κατάρρευσης" αυτής οφείλεται στην πτώση του ευρώ σε αξία σε σχέση με το δολάριο, καθιστώντας τις συναλλαγές σε ευρώ να εμφανίζονται μικρότερες. Ωστόσο, το άλλο... μισό έχει σε μεγάλο βαθμό να κάνει με τα προβλήματα της Ευρωζώνης.
Ο μεγαλύτερος φόβος είναι ότι η Ευρωζώνη θα "κολλήσει" σε μόνιμα χαμηλή ανάπτυξη, καθιστώντας τις επενδύσεις στην περιοχή ένα "στοίχημα" υψηλού κινδύνου.
Με την άνοδο του λαϊκισμού λίγο πριν από τις σημαντικές εκλογικές αναμετρήσεις σε Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία και πιθανότατα και Ιταλία, υπάρχει επίσης η ανησυχία ότι, σε ακραίες περιπτώσεις, το ευρώ θα μπορούσε να διαλυθεί.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Ted Malloch, ο άνθρωπος που προαλείφεται να γίνει πρέσβης του Trump στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δήλωσε ότι το ευρώ θα μπορούσε να καταρρεύσει μέσα στους επόμενους 18 μήνες, τονίζοντας ότι ο ίδιος θα το σόρταρε. Όπως πρόσθεσε, δεν είναι ο μόνος που έχει αυτή την άποψη και πως ο Joseph Stiglitz έχει γράψει ολόκληρο βιβλίο για το θέμα.
Από την πλευρά της, η Fitch προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ότι ανανεωμένη αναταραχή στην Ευρωζώνη, που απορρέει από τις αυξημένες επενδυτικές ανησυχίες για την πολιτική συνοχή του μπλοκ, θα μπορούσε να έχει σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στην πραγματική οικονομία.
Όπως τόνισε, οι πολιτικοί κίνδυνοι στην Ευρωζώνη μπορεί να επαναφέρουν τις οικονομικές αναταράξεις. Η άνοδος της στήριξης προς τα λαϊκιστικά και ευρωσκεπτικιστικά πολιτικά κόμματα και μάλιστα ενόψει σημαντικών εκλογών το 2017, θα μπορούσε να επαναφέρει ορισμένες από τις ανησυχίες περί διάλυσης που είχαν εμφανιστεί το 2012.
Όπως σημειώνει ο David Owen, επικεφαλής οικονομολόγος της Jefferies, "εν μέρει λόγω της κρίσης του δημόσιου χρέους, οι επενδυτές εκτός Ευρώπης εμφανίζονται να έχουν πολλά ερωτηματικά σχετικά με τη βιωσιμότητα της Ευρωζώνης".
Σύμφωνα με τον Adam Slater, οικονομολόγο της Oxford Economics, μια πιθανότητα είναι ότι το ευρώ γίνεται όλο και λιγότερο ελκυστικό ως αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο/διεθνές νόμισμα. Το μερίδιο του ευρώ στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα επίσης μειώνεται, τόσο λόγω της αποτίμησης όσο και και της πιο αργής αύξησης στη διακράτηση μετρητών σε ευρώ σε σύγκριση με τις θέσεις σε δολάριο. Επίσης, όπως επισημαίνει, το μερίδιο της Ευρωζώνης στο παγκόσμιο εμπόριο έχει μειωθεί πολύ και αυτό οφείλεται εν μέρει στην αδύναμη οικονομική ανάπτυξη.
Σύμφωνα με τους αναλυτές, οι κίνδυνοι στην Ευρωζώνη αναμένεται να κρατήσουν το ευρώ υπό πίεση, τη στιγμή που η πολιτική Trump αναμένεται να δώσει περαιτέρω ώθηση στο ήδη ενισχυμένο δολάριο.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής οικονομολόγο της Goldman Sachs, Jan Hatzius, το δολάριο αναμένεται να αγγίξει την απόλυτη ισοτιμία με το ευρώ έως το τέλος του 2017. Όπως τονίζει, το ισχυρό δολάριο θα συνεχίσει τη δυναμική του πορεία και η Fed θα αυξήσει τα επιτόκια με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι αναμένει η αγορά.
Η δύναμη του αμερικανικού νομίσματος βασίζεται κυρίως στις διαφορές των επιτοκίων, σύμφωνα με τον Hatzius, ο οποίος βλέπει ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί, με την ομαλοποίηση της πολιτικής της Fed, ενώ η ΕΚΤ θα κρατήσει τη χαλαρή νομισματικής της πολιτική για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ακόμη.
Σύμφωνα με την Credit Agricole, η ισοτιμία ευρώ/δολαρίου αρχίζει και φαίνεται αρκετά υπερτιμημένη σε σχέση με τους θεμελιώδεις οδηγούς, όπως οι διαφορές επιτοκίων. Το χάσμα της πολιτικής μεταξύ της επιθετικής Fed και της ήπιας ΕΚΤ υποδηλώνει περαιτέρω πίεση στο ευρώ, ενώ οι πολιτικοί κίνδυνοι στην Ευρωζώνη παραμένουν αμείωτοι ενόψει των εκλογών μέσα στους επόμενους μήνες. Αυτά είναι πιθανό να κρατήσει τους επενδυτές αρκετά επιφυλακτικούς σχετικά με τις προοπτικές του ευρώ, όπως τονίζει.
Έτσι, το περιθώριο για περαιτέρω ανατίμηση περιορίζεται πλέον, ενώ ο κίνδυνος νέας επιστροφής στα χαμηλά κάτω του 1,05 έχει αυξηθεί. Όπως επισημαίνει η C.A, οι short θέσεις στο ευρώ αρχίζουν να φαίνονται ελκυστικές.
Όπως επισημαίνει η Capital Economics, ο Trump μπορεί να πιέσει για ένα ασθενέστερο δολάριο, ακόμα και αν δεν είναι ιδιαίτερα υπερτιμημένο. Ωστόσο δεν θεωρεί ότι ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ θα έχει μεγάλη επιτυχία σε αυτό. Αντιθέτως, προβλέπει ότι το δολάριο θα επιστρέψει στην ανοδική του πορεία πολύ σύντομα, ειδικά τη στιγμή που η Fed θα αυξάνει τα επιτόκια πιο έντονα από ό,τι οι αναμένει η αγορά.