Της Δήμητρας Ρετσινά-Φωτεινίδου
Φιλολόγου- Μ.Α. Πολιτικής Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.
Μια ολοκληρωμένη ηθική και πνευματική διδασκαλία του Χριστιανισμού διαμόρφωσε ο Απόστολος των Εθνών Παύλος (Σαύλος ή Σαούλ) μέσα από τη δράση του στην οικουμένη (από την Ιερουσαλήμ, Μ. Ασία, Κύπρο ως την Ελλάδα και Ιταλία), με την ίδρυση των πρώτων Χριστιανικών Εκκλησιών από «συνεργούς» του, όπως ο ίδιος ονομάζει τους συνεργάτες του και φυσικά δια των επιστολών του, όπου σε απλό, διδακτικό λόγο και στωικό ύφος κηρύττει την νέα Χριστιανική θρησκεία με τα δόγματά της.
Η νέα «πνευματική αυτοκρατορία» του Παύλου πηγάζει από τον Ουράνιο Πατέρα και τον Υιό που σταυρώθηκε για τη σωτηρία του κόσμου. Ο Λόγος κατέχει κεντρική θέση στη Φιλοσοφία των Στωικών, ενώ, αργότερα, το Ευαγγέλιο του Ιωάννη αρχίζει ως εξής: «Εν αρχή ην ο Λόγος και ο Λόγος ην προς τον Θεόν και Θεός ην ο Λόγος». Το Πνεύμα είναι επίσης ιερό γιατί άνθρωπος χωρίς πνευματικότητα δεν νοείται.
«Οίδαμεν γαρ ότι ο Νόμος πνευματικός εστίν», τονίζει ο Απόστολος Παύλος στις πολυάριθμες Επιστολές του. Γνωρίζουμε ότι ο Νόμος που διέπει τη ζωή όλων των ανθρώπων, οι οποίοι είναι ίσοι λόγω της συγγένειας προς τον Θεό, «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση» είναι το Πνεύμα, ο Νούς, η Λογική (και όχι φυσικά το συμβατικό ή θετό δίκαιο κάθε έθνους ή ο Μωσαϊκός Νόμος των Ιουδαίων, που είναι υλικό-ανθρώπινο δημιούργημα).
Ο φλογερός επαναστάτης ήταν από την Ταρσό της Κιλικίας και ίσως καταγόταν από την εβραϊκή γενιά του Βενιαμίν. Η Ταρσός της Νότιας Μ. Ασίας, απέναντι από την ελληνική Κύπρο ήταν ένα από τα πολλά εξελληνισμένα κέντρα της Ανατολής. Ένας ρηξικέλευθος συγγραφέας του προηγούμενου αιώνα (20ου αι.), ο Ρομπέρτ Αμπελαίν, έγραψε για τον Παύλο ότι ήταν Ιδουμαίος από την πλευρά του πατέρα του με καταγωγή από τη δυναστεία του Ηρώδη του Μεγάλου και του Αντίπατρου Β’ (βασίλειο του Εδώμ) και Ασμοναίος από την πλευρά της μητέρας του. Η περιτομή του μάλιστα έγινε με τη θέλησή του όταν ο Παύλος ήταν ενήλικος και όχι βρέφος. Πρόκειται, δηλαδή, για προσήλυτο στον Ιουδαϊσμό…
Το σίγουρο είναι ότι είχε εμποτιστεί με την Ελληνική – Ελληνιστική παιδεία, συναναστρεφόταν ελληνιστές (τον Δοσίθεο, τον Στωικό φιλόσοφο Σενέκα) και είχε τη Ρωμαϊκή πολιτεία (υπηκοότητα) εκ γενετής, όπως ο ίδιος αναφέρει σχετικά και έχει καταγραφεί στις Πράξεις των Αποστόλων. Παρ’ όλο που είχε συγγενείς της ανώτερης κοινωνικής τάξης, και μάλιστα μέσα στα Ανάκτορα της Ρώμης, που είχαν ασπαστεί τον Χριστιανισμό, ο Παύλος δεν κατάφερε να σωθεί από την μανία του Νέρωνα λίγα χρόνια μετά τη φονική πυρκαγιά (64μ.Χ.) στη Ρώμη. Εκτός από τα καινοφανή δόγματα της Χριστιανικής θρησκείας, οι πρώτοι χριστιανοί της Ρώμης είχαν να αντιμετωπίσουν και τις κατηγορίες για τον εμπρησμό της Αιώνιας Πόλης. Στα 67-68μ.Χ. μαρτύρησε και αποκεφαλίστηκε στη Ρώμη.
Η Αγάπη είναι το νέο, εύκολο, απλό και πολύτιμο όπλο των Χριστιανών. Ο λαός δεν θέλει πολλή διανόηση. Θέλει αγάπη και ψωμί… Στις μέρες μας βλέπουμε ακριβώς τη «χρησιμοποίηση της αγάπης» από πρόσωπα της πολιτικής, των business και των media όταν απευθύνονται στις μάζες. Είναι ένας τρόπος επικοινωνίας που εξασφαλίζει 100% την εύνοια των πολλών. Με την εύνοια του κόσμου, με τη δύναμη των ανθρώπων οικοδομούνται οι οικονομικές, πολιτικές, πνευματικές κ.ά. αυτοκρατορίες.
Ο «Ύμνος προς την Αγάπη» περιέχεται στο κεφ. ΙΓ’ της Α’ Προς Κορινθίους επιστολής. Μεταφράζω το σχετικό χωρίο: «Εάν τις γλώσσες των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, αγάπη όμως δεν έχω, είμαι χαλκός που ηχεί ή κύμβαλο που αλαλάζει. Εάν έχω το χάρισμα της προφητείας και γνωρίζω τα ιερά μυστήρια και κάθε γνώση, και αν έχω πάσα πίστη ώστε και όρη να μετακινώ, αγάπη όμως δεν έχω, ουδέν ειμί. Αν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου και αν παραδώσω το σώμα μου στην πυρά, αγάπη όμως δεν έχω, ουδέν ωφελούμαι. Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται, η αγάπη ου ζηλοί, η αγάπη ου υπερηφανεύεται ούτε ξιπάζεται.
»Η αγάπη δεν ασχημονεί, δεν ζητεί εγωιστικά τα δικά της, δεν παροξύνεται, δεν συλλογίζεται το κακό. Δεν χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει όμως με την αλήθεια. Πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει. Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει, είτε οι προφητείες καταργηθούν, είτε οι εθνικές γλώσσες παύσουν να μιλιούνται είτε η γνώση και η επιστήμη καταργηθούν. Γιατί εκ μέρους γνωρίζουμε και εκ μέρους προφητεύουμε. Όταν έλθει το τέλειο τότε το εκ μέρους θα καταργηθεί. Όταν ήμουν νήπιος ως νήπιο λαλούσα και φρονούσα και νήπιος λογιζόμουν. Όταν έγινα άνδρας κατήργησα τις συνήθειες του νηπίου. Ακόμη και τώρα βλέπουμε μέσα από ένα αινιγματικό έσοπτρο (καθρέφτη). Τότε, όμως, (στο επέκεινα ή στη Δευτέρα Παρουσία ή στην ψυχο-πνευματική τέλεια ανθρώπινη κατάσταση) θα βλέπουμε πρόσωπο προς πρόσωπο. Μέχρι τώρα γνωρίζω μέρος της αλήθειας, τότε θα έχω πλήρη επίγνωση και οι άλλοι και ο Θεός για εμένα. Τώρα, λοιπόν, παραμένουν η πίστη, η ελπίδα, η αγάπη και μείζων των τριών είναι η αγάπη».
Ο μακεδονικός εποικισμός και εξελληνισμός των παραλίων της Μ. Ανατολής, της Φοινίκης της Παλαιστίνης (Φιλιστία) της Γαλιλαίας, της Δεκάπολης, της Περαίας και όλων των κτήσεων της δυναστείας των Σελευκιδών είχε τεράστια επίδραση στους λαούς των περιοχών αυτών. Οι Εβραίοι της Διασποράς ήταν εξελληνισμένοι και για να καταλάβουν την Παλαιά Διαθήκη έπρεπε να τη διαβάσουν στα ελληνικά στη μετάφραση των Ο’ (Εβδομήκοντα της Αλεξάνδρειας). Όλοι οι εξελληνισμένοι Ιουδαίοι έπαιρναν δύο ονόματα. Ένα όνομα της περιτομής, ιουδαϊκό και ένα ελληνικό…
Σύμφωνα με τον V. Macchiero, συγγραφέα του έργου «Ορφισμός και Παυλισμός», το πέρασμα από τον Ιουδαϊκό στον Ελληνικό Χριστιανισμό, από το ιστορικό πρόσωπο του Ιησού στο ιδανικό αρχέτυπο έγινε χάρις στην Χριστολογία του Παύλου που είναι μια «φιλοσοφική μετατόπιση του Ορφισμού». Τα ταξίδια του Παύλου έχουν στόχο περιοχές όπου άνθιζε η μυστικο–θυσιαστική λατρεία κι όπου κάποιος θεός (Διόνυσος ή Μίθρας) πεθαίνει για να αναγεννηθεί με ένδοξο τρόπο. Από τον 6ο π.Χ. αι. ο Ορφέας παίζει τον ρόλο του αγγελιαφόρου του θεού, που κατέβηκε στον Άδη και έφερε από εκεί την μυστική διδασκαλία, τον «Ιερό Λόγο». Ο Σταυρός ως σύμβολο των Χριστιανών έχει αρχαία ελληνική προέλευση. Πρόκειται για τον ισοσκελή σταυρό –σφραγίς- που είχε προφυλακτικό, μαγικό χαρακτήρα και ήταν σύμβολο ιδιοκτησίας…