Ομολογουμένως για την Τουρκία το σύστημα αυτό έχει γερές ιστορικές βάσεις, τουλάχιστον από τη θέαση που το προσέγγισε στο "Στρατηγικό Βάθος" ο Αχμέτ Νταβούτογλου - είναι δύσκολο για έναν πολίτη μιας ευρωπαϊκής Δημοκρατίας να κατανοήσει το πόσο αλληλένδετες είναι οι εξελίξεις στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική της Τουρκίας.
“Εμείς δεν δύναται να φυλακιστούμε σε 780 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Άλλα είναι τα φυσικά και άλλα τα σύνορα της καρδιάς μας. Τα αδέλφια μας στη Μουσούλη, το Κιρκούκ, στα Σκόπια μπορεί να είναι εκτός των φυσικών μας συνόρων, αλλά είναι εντός των συνόρων της καρδιάς, στο επίκεντρο της καρδιάς μας”.
Τα λόγια αυτά του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που ειπώθηκαν μόλις τον περασμένο Νοέμβριο, θα μπορούσαν να αποτελέσουν το επίγραμμα ενός βιβλίου για το όραμα του νεο-οθωμανισμού που έχει λανσάρει σε διάφορες εκδοχές από τον πρώτο καιρό ακόμα που βρισκόταν στην εξουσία. Τόσο η εσωτερική όσο και η εξωτερική πολιτική που έχει ασκήσει όλα αυτά τα χρόνια σκιαγραφούν τον επανακαθορισμό του ρόλου της Τουρκίας με την ισλαμοποίηση της δημόσιας ζωής και την εγκαθίδρυση ενός κράτους - μητρόπολη στον νεο-οθωμανικό κόσμο. Αυτά τα δύο πάνε μαζί απαραίτητα στο ιδεολογικό - πολιτικό σύστημα που έχει προτείνει κερδίζοντας όλες τις εκλογές στις οποίες έχει συμμετάσχει.
Ομολογουμένως για την Τουρκία το σύστημα αυτό έχει γερές ιστορικές βάσεις, τουλάχιστον από τη θέαση που το προσέγγισε στο «Στρατηγικό Βάθος» ο Αχμέτ Νταβούτογλου - είναι δύσκολο για έναν πολίτη μιας ευρωπαϊκής Δημοκρατίας να κατανοήσει το πόσο αλληλένδετες είναι οι εξελίξεις στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Ο Ταγίπ Ερντογάν όλα αυτά τα χρόνια καλλιέργησε και περιέθλαψε ένα σκοτεινό σύστημα στο εσωτερικό της χώρας το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει απάντηση στο βαθύ κράτος των κεμαλιστών και να τον διασώσει από απόπειρες ανατροπής του. Πρόκειται για μια γενιά ανθρώπων που γαλουχήθηκαν στον νέο μεγαλοϊδεατισμό της Άγκυρας, ο οποίος όταν δεν θα επικρατεί θα λογαριάζεται ως ήττα, ακόμα και αν δεν αλλάζει τίποτα στα σύνορα ή στην επιρροή της Τουρκίας. Μετά την αποτυχία να αναδειχθεί στην ηγέτιδα ισλαμική δύναμη της περιοχής χάνοντας τις “ευκαιρίες” της Αραβικής Άνοιξης, ο κ. Ερντογάν οδηγεί τη χώρα του μακριά από τη Δύση, αποκεμαλοποιεί την σχεδόν ενός αιώνα πολιτική της χώρας του και μετατοπίζεται προς τα ανατολικά, στο δίπολο Ρωσίας - Κίνας. Στο πλαίσιο αυτό μόνο ως μεγάλη τοπική δύναμη θα μπορούσε να συνεχίσει το αφήγημά του. Αντίθετα όμως μετά την ανακατάληψη του Χαλεπίου από τις δυνάμεις του Άσαντ σε συνεργασία με τη Ρωσία και το Ιράν, η Άγκυρα πια στην καλύτερη περίπτωση δίνει μια εικόνα προσκόλλησης στη Μόσχα, αν όχι εικόνα ακυβέρνητου πλοίου. Σε κάθε περίπτωση το νεο-οθωμανικό δόγμα υπό τις παρούσες συνθήκες δεν μπορεί να αποτελέσει την απάντηση στη νέα κατάσταση, αλλά το χειρότερο απ’ όλα, φαίνεται ότι η αναγκαστική εγκατάλειψή του μπορεί να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας για τους γείτονες.
Σήμερα τα βασικό στήριγμα του κ. Ερντογάν δείχνει να είναι ο ορθόδοξος Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος έχει κηρύξει τον πόλεμο σε κάθε τζιχαντιστικό στοιχείο στηρίζοντας τον Άσαντ. Η σφαίρα από το όπλο ενός ακραίου νεαρού ισλαμιστή, που ανδρώθηκε στο καταρρέον νεο-οθωμανικό περιβάλλον, που πήγε και βρήκε τον πρέσβη της Ρωσίας στην Άγκυρα, λογίζεται ως απάντηση στο Χαλέπι. “Θα πληρώσετε για το Χαλέπι”, φώναξε πριν πέσει νεκρός ο Τούρκος αστυνομικός που δολοφόνησε τον Αντρέι Καρλόφ.
Άραγε ο κ. Ερντογάν ελέγχει την κατάσταση στη χώρα του; Ελέγχει τους “δικούς” του; Αν ναι, το στοίχημα γι’ αυτόν είναι να εξακολουθήσει να το κάνει, δηλαδή να κατορθώσει να συγκρατήσει τους απογοητευμένους οπαδούς, να καλύψει στο εσωτερικό τις ήττες του και να συντηρήσει την ορμή του παλιού εαυτού του. Τουλάχιστον μέχρι το επικείμενο δημοψήφισμα το πρώτο εξάμηνο του 2017, το οποίο ευελπιστεί να τον καταστήσει έναν σύγχρονο σουλτάνο.