Του Luther Blissett
Πυρετός χρυσού έχει πιάσει τη Γερμανία το τελευταίο διάστημα! Δεν εννοούμε τους ιδιώτες που –όπως και σε πολλές άλλες χώρες– αγοράζουν μαζικά χρυσό, για τους γνωστούς λόγους [ρευστότητα, ανασφάλεια στο διεθνές τοπίο, ο χρυσός αποτελεί την ασφαλέστερη επένδυση, κ.λπ.]. Αλλά το γεγονός ότι εδώ και τέσσερα χρόνια, με αυξανόμενους ρυθμούς, η Γερμανία φροντίζει να επαναπατρίσει τα αποθέματα χρυσού που διατηρούσε σε χώρες του εξωτερικού. Κίνηση που εντάθηκε τους τελευταίους μήνες του 2016.
Τις δεκαετίες του 1950 και του 1960, οι κυβερνήσεις της Δυτικής -τότε Γερμανίας- αποφάσισαν, για να ενισχύσουν τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας, να αγοράσουν σημαντικές ποσότητες χρυσού. Λόγω, όμως, του Ψυχρού Πολέμου, θεώρησαν ασφαλέστερο ο χρυσός αυτός να μείνει εκτός Γερμανίας. Έτσι, οι ποσότητες που αγοράστηκαν φυλάσσονταν κυρίως στην Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα [την περίφημη FED], καθώς και, μικρότερες ποσότητες, στις Κεντρικές Τράπεζες της Αγγλίας και της Γαλλίας. Έτσι, μέχρι και το 2012, το μεγαλύτερο μέρος του κρατικού γερμανικού χρυσού βρισκόταν εκτός Γερμανίας. Στη Φραγκφούρτη, όπου εδρεύει η Γερμανική Κεντρική Τράπεζα, υπήρχε μόνο το 31% του συνολικού χρυσού.
Από το 2013, όμως, η γερμανική κυβέρνηση άρχισε μια προσπάθεια επαναπατρισμού του χρυσού της χώρας. Το 2015 ήδη είχαν μεταφερθεί στη Φρανκφούρτη 110 τόνοι χρυσού από το Παρίσι και 100 από τη Νέα Υόρκη! Τα επόμενα χρόνια η διαδικασία προχώρησε πιο γρήγορα από ό,τι υπολογιζόταν και ο πρόεδρος της Γερμανικής Κεντρικής Τράπεζας, Jens Weidmann, δήλωσε, πριν λίγες μέρες, ότι τώρα βρίσκεται πλέον στη Γερμανία το 50% του χρυσού της. Το απόθεμα, πλέον, χρυσού της Γερμανίας είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο, μετά από αυτό των ΗΠΑ. Ο «επαναπατρισμός» θα συνεχιστεί και το 2017.
Γιατί γίνονται όλα αυτά; Υπάρχουν πολλές ερμηνείες –από τις πιο απλές μέχρι τις πιο ευφάνταστες.
Ας τις δούμε:
- Δεν πρόκειται για μια κίνηση που κάνει αποκλειστικά η Γερμανία. Μετά την οικονομική κρίση του 2008 και άλλες χώρες [όπως, για παράδειγμα, η Ολλανδία, η Βενεζουέλα, κ.ά.] αποφάσισαν να επαναπατρίσουν μέρος του χρυσού τους, λόγω της οικονομικής αβεβαιότητας.
- Στη Γερμανία έχουν κυκλοφορήσει επανειλημμένα φήμες, που βρίσκουν σοβαρή απήχηση στην κοινή γνώμη, ότι τα αποθέματα του γερμανικού χρυσού στο εξωτερικού δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα, διότι έχουν κλαπεί, υπεξαιρεθεί, εκποιηθεί, κ.λπ. Έτσι, η κίνηση επαναπατρισμού του χρυσού είναι μια ψυχολογική κίνηση που αποσκοπεί στον καθησυχασμό της κοινής γνώμης.
- Είναι μια κίνηση εθνικής κυριαρχίας, με συμβολική, πολιτική και οικονομική σημασία. Καθώς η Γερμανία προσπαθεί να εδραιώσει την ηγεμονία της, αλλά, παράλληλα, οι τριγμοί στην ΕΕ και την ευρωζώνη αυξάνουν, η αύξηση των αποθεμάτων χρυσού σε γερμανικό έδαφος είναι ένα μήνυμα ισχύος, με πολιτική και οικονομική σημασία, με ποικίλους αποδέκτες.
- Στην προέκταση του προηγούμενου δεν λείπουν οι πιο τραβηγμένες ερμηνείες: η Γερμανία ετοιμάζεται να αποχωρήσει από το ευρώ και να επανέλθει σε εθνικό νόμισμα, το «νέο μάρκο» – σε συντονισμό με άλλες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, που παραδοσιακά ανήκαν στη σφαίρα της γερμανικής επιρροής: Αυστρία, Πολωνία, Τσεχία, Ουγγαρία, κ.ά. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ασφαλώς τα μεγαλύτερα δυνατά αποθέματα χρυσού έχουν σημασία.
Όποια και να είναι η ερμηνεία [και, προσοχή οι παραπάνω εκτιμήσεις δεν αλληλοαποκλείονται, μπορεί να ισχύουν και συνδυαστικά] ο επαναπατρισμός του γερμανικού χρυσού είναι κίνηση με ισχυρή πολιτική σημασία. Μας θυμίζει αφενός την ευθραυστότητα της Ευρωζώνης και την οικονομική αβεβαιότητα που κυριαρχεί, και, αφετέρου, τη διάθεση παγίωσης της ηγεμονίας της, που δείχνει η Γερμανία. Και εδώ, δεν ισχύει, το ρητό «ο χρυσός μας φέρνει πιο κοντά»… Αντίθετα, σηματοδοτεί τη μοναχική πορεία της Γερμανίας.