Η "χαρτογράφηση" του Κυπριακού - Οι χάρτες της διαμελισμένης Κύπρου που κατατέθηκαν κατά καιρούς

Αναδημοσίευση από: politis.com.cy

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΗΛΙΑΔΗ

 
Η σύντομη ιστορία του κυπριακού ζητήματος μέσα από τους χάρτες που κατατέθηκαν κατά καιρούς στις συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού

 

Στο πλαίσιο της κορύφωσης της διαδικασίας για την εξεύρεση λύσης του Κυπριακού, που έλαβε χώραν στη Γενεύη (9-12 Ιανουαρίου), την περασμένη Τετάρτη, για πρώτη φορά στην ιστορία του Κυπριακού οι δυο κοινότητες στην Κύπρο αντάλλαξαν (ή παρουσίασαν η μία στην άλλη) χάρτες που αφορούν τα ποσοστά του εδάφους που θα έχουν οι δυο πολιτείες της ομοσπονδιακής Κύπρου. Ο ειδικός σύμβουλος του γ.γ. του ΟΗΕ για το Κυπριακό Έσπεν Μπαρθ Άιντε δήλωσε χαρακτηριστικά ότι αυτό είναι ένα θέμα που είναι συναισθηματικά φορτισμένο σε μεγάλο βαθμό και για τις δυο πλευρές, με τη μια πλευρά να είναι περισσότερο από έτοιμη να παρουσιάσει το τι θα δώσει σε έδαφος που κρατά για όλα αυτά τα χρόνια και την άλλη να επανακτά πρόσβαση στο έδαφος.
Σημειώνεται ότι η διαδικασία εξελίχθηκε σε ειδικό δωμάτιο, στην παρουσία των Αναστασιάδη - Ακιντζί, καθώς και του κ. Άιντε και δύο χαρτογράφων (ένας από κάθε πλευρά), οι οποίοι βοήθησαν να διαπιστωθεί ότι οι συμφωνημένες προϋποθέσεις εκπληρώθηκαν. Στη συνέχεια, οι χάρτες τοποθετήθηκαν σε κρύπτη που βρίσκεται στο Μέγαρο των Εθνών (το κτήριο των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη). Η όλη διαδικασία μαγνητοσκοπήθηκε.

Σημειώνεται ότι στο παρελθόν, τόσο οι δυο πλευρές όσο και τα Ηνωμένα Έθνη είχαν ετοιμάσει χάρτες και έκαναν εισηγήσεις για εδαφικές αναπροσαρμογές, χωρίς ωστόσο να γίνει κατορθωτή η επίτευξη συμφωνίας. Η ιστορία των χαρτών αρχίζει πολύ παλιά, όταν ο καθηγητής Νιχάτ Ερίμ, στον οποίο ο τότε Τούρκος πρωθυπουργός Αντνάν Μεντερές, ανέθεσε να διαμορφώσει μια πολιτική για την Κύπρο, ετοίμασε και υπέβαλε τον Νοέμβριο του 1956 υπόμνημα, προτείνοντας τη γεωγραφική διαίρεση του νησιού σε συνδυασμό με τη μετακίνηση πληθυσμών. Αυτή η πρόταση για σαφές εθνικό ξεκαθάρισμα θα κατέληγε στον σχηματισμό δύο χωριστών πολιτικών οντοτήτων, μιας ελληνικής και μιας τουρκικής, καθεμιά από τις οποίες θα προχωρούσε σε πολιτική ένωση με την Ελλάδα και την Τουρκία αντίστοιχα. Σύμφωνα με το εν λόγω υπόμνημα, η Τουρκία θα έπρεπε να συμμετέχει στην ασφάλεια του ελληνικού τομέα του νησιού.


Κυπριακή Δημοκρατία
Σύμφωνα με το Σύνταγμα της νεοσυσταθείσας Κυπριακής Δημοκρατίας (επίσημη ανακήρυξη 16/8/1960), Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα ήταν Ελληνοκύπριος και Αντιπρόεδρος Τουρκοκύπριος, ενώ από τους 10 υπουργούς οι 7 θα ήταν Ε/Κ και οι 3 Τ/Κ. Η Βουλή των Αντιπροσώπων ήταν ενιαία, με 70% Ελληνοκύπριους και 30% Τουρκοκύπριους βουλευτές. Οι Κοινοτικές Συνελεύσεις είχαν αρμοδιότητα μόνον για κοινοτικά θέματα, όπως εκπαίδευση, θρησκεία, πολιτιστικά θέματα, συνεργατικά ιδρύματα κ.ά. Οι Συμφωνίες της Ζυρίχης περιελάμβαναν και πρόνοιες όπως παρουσία στο κυπριακό έδαφος στρατιωτικών αποσπασμάτων της Τουρκίας και της Ελλάδας (ΤΟΥΡΔΥΚ 650 και ΕΛΔΥΚ 950 άνδρες). Στη Συνθήκη Εγγυήσεως υπάρχει επεμβατικό δικαίωμα για τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις, δικαίωμα του Προέδρου και του Αντιπροέδρου της Δημοκρατίας να ασκούν βέτο σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, άμυνας και εσωτερικής ασφάλειας, καθώς και πρόνοια ότι καμία φορολογία δεν μπορεί να επιβληθεί, αν ο σχετικός νόμος δεν εγκριθεί με απλή πλειοψηφία ξεχωριστά από τα ε/κ και τ/κ μέλη της Βουλής. Υπάρχει, επίσης, πρόνοια που λέει ότι οι Τ/Κ έχουν το δικαίωμα να κατέχουν το 30% των θέσεων στη δημόσια υπηρεσία και το 40% στην Αστυνομία και τον Στρατό. Ακόμη, υπάρχει πρόνοια για ξεχωριστούς ε/κ και τ/κ δήμους στις πέντε μεγάλες πόλεις της Κύπρου. Λόγω του ότι η εφαρμογή ορισμένων προνοιών του Συντάγματος παρουσίαζε σοβαρά προβλήματα, ο Μακάριος ζήτησε την τροποποίησή τους (13 σημεία).


Πράσινη γραμμή
Στις 21 Δεκεμβρίου 1963, με αφορμή επεισόδιο κοντά στην εκκλησία της Χρυσαλινιώτισσας στη Λευκωσία κατά το οποίο σκοτώθηκαν δύο Τουρκοκύπριοι, ξέσπασαν ένοπλες διακοινοτικές συγκρούσεις στη Λευκωσία που επεκτάθηκαν και σε άλλα μέρη της Κύπρου. Οι Τουρκοκύπριοι περιχαρακώθηκαν σε θύλακες, ενώ χαράχθηκε η «πράσινη γραμμή» στη Λευκωσία, με στόχο την αποτροπή της κλιμάκωσης της έντασης μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Οι Τουρκοκύπριοι υπουργοί και βουλευτές αποχώρησαν από την κυβέρνηση και τη Βουλή, και απετέλεσαν για την κοινότητά τους ξεχωριστά όργανα εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας. Από τις θέσεις τους αποχώρησαν και οι Τουρκοκύπριοι αστυνομικοί και δημόσιοι υπάλληλοι. Η βρετανική κυβέρνηση συγκάλεσε διάσκεψη στο Λονδίνο για να ασχοληθεί με το πρόβλημα, στην οποία εκπροσωπήθηκαν οι κυβερνήσεις των τριών εγγυητριών δυνάμεων και οι δύο κοινότητες στην Κύπρο. Τον Μάρτιο του 1964, με το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας 186, στάλθηκε στο νησί ειρηνευτική δύναμη των Ηνωμένων Εθνών για να βοηθήσει στην αποκατάσταση της ειρήνης και της ομαλότητας.


Ο ε/κ χάρτης του 2017
Τον Ιούνιο του 1968, ύστερα από συστάσεις του γ.γ. του ΟΗΕ, άρχισαν συνομιλίες μεταξύ των Ε/Κ και Τ/Κ για την επίτευξη λύσης στο Κυπριακό, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Η διαδικασία των συνομιλιών επαναλήφθηκε πολλές φορές μέχρι σήμερα -κάποιες φορές οι δυο πλευρές πλησίασαν πολύ κοντά σε συμφωνία- χωρίς όμως να έχει ακόμα επιτευχθεί η επίλυση του κυπριακού ζητήματος. Στις 11 Ιανουαρίου 2017, στη Γενεύη, οι δυο πλευρές παρουσίασαν τους χάρτες τους. Σύμφωνα με πληροφορίες που διέρρευσαν, ο χάρτης που έδωσε η ε/κ πλευρά προνοεί ποσοστό εδάφους υπό τ/κ διοίκηση 28,2%, ποσοστό ακτογραμμής υπό ε/κ διοίκηση 50,4% (υπό τ/κ διοίκηση 49,6%), Μόρφου υπό ε/κ διοίκηση, Κυθρέα και περιοχή Απ. Βαρνάβα υπό ε/κ διοίκηση, περιοχή Καρπασίας υπό ειδικό καθεστώς, περίκλειστη πόλη Αμμοχώστου αλλά και σημαντικό μέρος της υπόλοιπης Αμμοχώστου υπό ε/κ διοίκηση και επιστροφή 91.000 Ε/Κ προσφύγων. [Πηγές: ΚΥΠΕ, ΑΠΕ-ΜΠΕ, «Εισβολή και Μεγάλες Δυνάμεις» του Μακάριου Δρουσιώτη, «Τουρκοκύπριοι - Από το περιθώριο στο συνεταιρισμό, 1923- 1960» του Σώτου Κτωρή, «Τα Σχέδια Λύσης του Κυπριακού» του Νίκου Χριστοδουλίδη].

ΧΑΡΤΗΣ 1956

Στις 13 Οκτωβρίου 1956, η εφημερίδα «New York Times» δημοσίευσε χάρτη διαχωρισμού των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο, με κάθετη γραμμή, κόβοντας το νησί σε δυτική και ανατολική ζώνη.

ΧΑΡΤΗΣ ΚΟΥΤΣΙΟΥΚ 1957

Το 1957 ο Φαζίλ Κιουτσιούκ κυκλοφόρησε το βιβλίο «The Cyprus Question – A Permanent Solution [Το Κυπριακό Ζήτημα – Μια μόνιμη Λύση]», στο οποίο αποτυπώνονται καθαρά οι σκέψεις και οι προσανατολισμοί του προς μία διχοτομική λύση. Χαρακτηριστικό ήταν το εξώφυλλο του εν λόγω βιβλίου, στο οποίο παρουσιαζόταν ένας χάρτης της Κύπρου με διχοτομημένη τη νήσο κατά μήκος του 35ου παραλλήλου.

ΧΑΡΤΗΣ_ΤΟΥΡΚΟΚΥΠΡΙΑΚΟΙ ΘΥΛΑΚΕΣ

Στις 21/12/1963, με αφορμή επεισόδιο κοντά στην εκκλησία της Χρυσαλινιώτισσας στη Λευκωσία, κατά το οποίο σκοτώθηκαν δύο Τουρκοκύπριοι, ξέσπασαν ένοπλες διακοινοτικές συγκρούσεις στη Λευκωσία που επεκτάθηκαν και σε άλλα μέρη της Κύπρου. Οι Τουρκοκύπριοι περιχαρακώθηκαν σε θύλακες (ντε φάκτο διοίκηση από ομάδες Τ/Κ).

ΧΑΡΤΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ

Αποτέλεσμα της τουρκικής εισβολής του 1974 είναι η παράνομη κατοχή του 37% περίπου της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία, και η προσφυγοποίηση 200.000 Ελληνοκυπρίων. Οι Βρετανοί κατέχουν το 2,8% (δύο Βρετανικές Βάσεις) των κυπριακών εδαφών, ενώ το 4% είναι «νεκρή ζώνη» και βρίσκεται σήμερα υπό τον έλεγχο των Ηνωμένων Εθνών.

ΧΑΡΤΗΣ ΝΤΕΝΚΤΑΣ_ΓΕΝΕΥΗ 1974

Ο χάρτης που παρουσιάστηκε από τον Ραούφ Ντενκτάς, στη διάσκεψη της Γενεύης (1974, μεταξύ πρώτης και δεύτερης εισβολής).

ΧΑΡΤΗΣ ΓΚΙΟΥΝΕΣ_1974

Γενεύη, 1974, πυρετώδεις διαβουλεύσεις για την εξεύρεση ειρηνικής λύσης υπό την αιγίδα του Βρετανού υπουργού Εξωτερικών Τζον Κάλαχαν. Η ελληνοκυπριακή πλευρά, εκπροσωπούμενη από τον Γλαύκο Κληρίδη, αξίωσε για πρώτη φορά μετά το 1963 εφαρμογή των Συνθηκών Ζυρίχης - Λονδίνου και του κυπριακού Συντάγματος. Η Τουρκία αρνήθηκε και προέβαλε το πάγιο αίτημά της για γεωγραφικό διαχωρισμό του νησιού. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Τουράν Γκιουνές, αντιπρότεινε σχέδιο (πριν από τη δεύτερη εισβολή και προτού η Τουρκία καταλάβει το 37% περίπου του κυπριακού εδάφους), σύμφωνα με το οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία θα ήταν δικοινοτικό ομοσπονδιακό κράτος πολλών καντονίων, στο οποίο οι Τουρκοκύπριοι θα έλεγχαν το 34% περίπου του νησιού.

ΧΑΡΤΗΣ ΤΑΣΣΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Ο χάρτης που πρότεινε η ελληνοκυπριακή πλευρά με διαπραγματευτή τον Τάσσο Παπαδόπουλο (8 Οκτωβρίου 1980), όπου προβλεπόταν ποσοστό εδάφους 80,3% για την ε/κ πλευρά και 19,7% για την τ/κ.

ΧΑΡΤΗΣ ΓΚΟΜΠΙ

Η πρόταση του τότε ειδικού αντιπροσώπου των Ηνωμένων Εθνών Χούγκο Γκόμπι (1981) προνοούσε ποσοστό εδάφους 72,6% υπό ε/κ διοίκηση και 27,4% υπό τ/κ, καθώς και ποσοστό ακτογραμμής 49,8% στην ε/κ πλευρά και 50,2% στην τ/κ. Θα επέστρεφαν 78.025 Ελληνοκύπριοι. Ο δεύτερος χάρτης Γκόμπι, επίσης του 1981, έδινε 0,2% περισσότερο ποσοστό εδάφους στην ε/κ πλευρά (72,8%) και το 27,2% στην τ/κ. Τα ποσοστά της ακτογραμμής για την κάθε πλευρά παρέμεναν τα ίδια, ενώ θα επέστρεφαν 79.720 Ελληνοκύπριοι.

ΧΑΡΤΗΣ ΓΚΑΛΙ

Τον Αύγουστο του 1992 υποβάλλεται ο χάρτης του τότε γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών Μπούτρος Μπούτρος Γκάλι, ο οποίος ήταν ενσωματωμένος στη «δέσμη ιδεών Γκάλι» για ένα πλαίσιο συνολικής συμφωνίας για το Κυπριακό. Ο χάρτης προέβλεπε ποσοστό εδαφών 72,1% υπό ε/κ διοίκηση και 27,9% υπό τ/κ διοίκηση. Με βάση τον χάρτη, η ε/κ πλευρά θα κατείχε το 49,9% της ακτογραμμής και η τ/κ το 50,1%. Θα επέστρεφαν 78.912 Ελληνοκύπριοι.

ΧΑΡΤΗΣ ΑΝΑΝ

Με βάση την πρόταση του πρώτου σχεδίου Ανάν, τον Νοέμβριο του 2002, το ε/κ συνιστών κρατίδιο θα είχε ποσοστό εδάφους 71,4% και το τ/κ 28,6%. Η ε/κ πλευρά θα είχε το 45,5% της ακτογραμμής και η τ/κ το 54,5%, ενώ θα επέστρεφαν 82.170 Ελληνοκύπριοι. Το σχέδιο Ανάν 2 προνοούσε ποσοστό εδάφους 71,5% υπό ε/κ διοίκηση και 28,5% υπό τ/κ, ενώ 59% της ακτογραμμής θα ήταν υπό ε/κ διοίκηση και 41% υπό τ/κ. Θα επέστρεφαν 79.947 Ελληνοκύπριοι. Το σχέδιο Ανάν 3 (Φεβρουάριος του 2003), το Ανάν 4 (29 Μαρτίου 2004) και το Ανάν 5 (31 Μαρτίου 2004), προνοούσαν ποσοστό εδάφους 71,3% υπό ε/κ διοίκηση και 28,7% υπό τ/κ, καθώς και επιστροφή 86.366 Ελληνοκυπρίων. Σε ό,τι αφορά τα ποσοστά της ακτογραμμής στην πρόταση του 2003, αυτά ήταν 49% για την ε/κ πλευρά και 51% για την τ/κ. Και στις δυο επόμενες προτάσεις, 45,7% για την ε/κ πλευρά και 54,3% για την τ/κ.