του Κωνσταντίνου Γρίβα*
Στο πολυπολικό διεθνές σύστημα που επικράτησε μετά τη Συνθήκη της Βεστφαλίας το 1648 και του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η δύναμη που ασκούσε τη μεγαλύτερη επιρροή ήταν η Μεγάλη Βρετανία. Εκμεταλλευόμενη την ασφάλεια που της προσέφερε η νησιωτική της φύση ήταν σε θέση να συνάπτει επιλεκτικές και μη δεσμευτικές συμμαχίες έτσι ώστε να απομονώνει το πιο επικίνδυνο κάθε φορά ευρωπαϊκό κράτος και να εμποδίζει την πιθανότητα εμφάνισης μιας κυρίαρχης ευρωπαϊκής δύναμης. Στο σημερινό πολυπολικό σύστημα, εκτιμάται ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες υπό τον Ντόναλντ Τραμπ θα είναι αυτές που θα αναλάβουν να επενδύσουν στην στρατηγική του διαίρει και βασίλευε των Βρετανών και θα επιχειρήσουν να επιβάλλουν εκ νέου την αγγλοσαξονική κυριαρχία στην Ευρασία...
Αυτήν τη φορά δια της προσωρινής προσέγγισης με τη Ρωσία, ώστε να απομονωθεί η Κίνα και όχι δια της μεγαλομανούς λογικής «εναντίον όλων» που είχαν υιοθετήσει οι αμερικανικές κυβερνήσεις από την εποχή Κλίντον και μετά.
Ωστόσο, καλύτερα προικισμένη από τη γεωγραφία για να διεκδικήσει τον ρόλο της Μεγάλης Βρετανίας του 21ου αιώνα είναι η Ρωσία. Όπως η Μεγάλη Βρετανία ήταν προστατευμένη από τη θάλασσα, η Ρωσία προστατεύεται από τις εκτεταμένες της χερσαίες εκτάσεις. Εκμεταλλευόμενη δε την κεντρική της θέση στην Ευρασία και τις ανταγωνιστικές σχέσεις των χωρών που βρίσκονται στην περιφέρειά της, μπορεί να απειλεί τη μία ότι θα ενισχύσει τις σχέσεις της με τους αντιπάλους της. Έτσι, θα τις αναγκάζει να επενδύουν προνομιακά στις σχέσεις τους με τη Μόσχα για να αποφύγουν αυτό το ενδεχόμενο.
Για παράδειγμα, τυχόν απόπειρα της Ινδίας να προχωρήσει σε αντικατάσταση της Ρωσίας από τις ΗΠΑ στον ρόλο του πρωταρχικού συμμάχου μπορεί να αντιμετωπιστεί με άνοιγμα της Ρωσίας προς το Πακιστάν, π.χ. με την αποδέσμευση προηγμένου πολεμικού υλικού. Ταυτοχρόνως, η Μόσχα αξιοποιεί τις σχέσεις της με την Ινδία, που είναι ανταγωνιστής της Κίνας, για να διατηρεί το πάνω χέρι στο σύστημα Μόσχας – Πεκίνου. Δηλαδή, η Κίνα γνωρίζει ότι αν η ισχύς της ενισχυθεί υπέρμετρα και επιχειρήσει να κυριαρχήσει στο ευρασιατικό σύστημα, η Μόσχα έχει την πολυτέλεια να δημιουργήσει έναν συνασπισμό με την Ινδία και άλλα κράτη για να την αντιμετωπίσει. Παρόμοιες δυνατότητες δεν έχει κανένα άλλο ευρασιατικό κράτος.
Η Ρωσία λοιπόν εμφανίζεται ως το κατεξοχήν ρυθμιστικό κράτος του διαμορφούμενου διεθνούς συστήματος.
* Αναπληρωτής Καθηγητής Γεωπολιτικής στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Διδάσκει επίσης Γεωγραφία της Ασφάλειας στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.