Του Στέλιου Συρμόγλου
Ποιος ενδιαφέρεται για τη φιλοσοφική σκέψη και τις φιλοσοφικές αντιλήψεις, που έχουν περιστραφεί και περιστρέφονται γύρω στα ίδια σχεδόν κεντρικά προβλήματα της ανθρώπινης διανόησης;
Οταν μια ολόκληρη ελληνική κοινωνία έχει εγκλωβιστεί μεταξύ της ελαφρότητας και της ανέχειας, μεταξύ της ισοπέδωσης των αξιών και της βαρβαρότητας των πολιτικών χειρισμών ακόμη και στον ευαίσθητο χώρο της παιδείας, το να ασχολείται κανείς με τη σύνδεση των σκέψεων με τα φιλοσοφικά συστήματα και τις ιδέες, μάλλον "αναπαύεται μακαρίως" στις παρυφές της γραφικότητας...
Και για τους νεοέλληνες που συνωστίζονται στα ερείπια μιας ερειπωμένης κοινωνίας, όχι απλώς λόγω οικονομικής εξαθλίωσης, αλλά και μιας προιούσας φθοράς των ήδη θεμελιωμένων σκέψεων και απόψεων, δεν γίνεται αντιληπτό ότι η άρνηση της αξίας της φιλοσοφίας είναι μια στάση τυφλών μπροστά στο ξύπνημα της συνείδησης.
Προσπάθεια και επιδίωξη της φιλοσοφίας, ωστόσο, είναι να πετύχει την ταύτιση του ΕΙΝΑΙ και του ΟΝΤΟΣ. Η ταύτιση αυτή είναι το πέρασμα, η μετάβαση από το είναι στο ον, που δίδει την υπόσταση της συμπαντικής δημιουργίας,που χωρίς αυτή θα έμεναν και οι δύο έννοιες στις αντίπερες όχθες, χωρισμένες και απροσέγγιστες, σε μια άβυσσο, όπως μένει ο κόσμος απρόσιτος στο είναι του ζώου.
Ο ιστορικός υλισμός που αρνήθηκε αυτό το πέρασμα και την ένωση είναι φανερό ότι λιγοστεύει το κύρος του και την αξία του, που ενώ παρουσιάζεται στην πράξη γεμάτη βούληση και πρωτοβουλία, στη φιλοσοφική σκέψη, αρνούμενος το μεταβολισμό και την παραγωγή της σκέψης, το πέρασμα του κόσμου στις έννοιες που πραγματοποιούνται στο μυαλό του ανθρώπου, εμφανίζει τον άνθρωπο σαν ένα βελτιωμένο λογικό ζώο.
Οταν οι συλλογισμοί στηρίζονται σε ατελείς πνευματικές διαδικασίες και σε παραλείψεις εξαρτήσεων και συνδέσεων, οποιαδήποτε πορεία στηριζόμενη σ' αυτούς τους συλλογισμούς θα παρουσιάσει αργά ή γρήγορα τα ελαττώματα μιας πρόσκαιρης και βιαστικής εξέλιξης.
Το μεγαλύτερο μέρος της σύγχρονης σκέψης κάμπτεται από το βάρος των εφήμερων επιδιώξεων, άμεσων ή έμμεσων του ανθρώπου, χωρίς βάθος προοπτικής, χωρίς αξίες και χωρίς προορισμό. Η σύνδεσή της αρχικά με την Ελληνική ιδεολογία τη βοήθησε στο σωστό "ξύπνημα" και στο αντίκρυσμα των σωστών αιώνιων αληθειών.
Σιγα-σιγά όμως, ο δεσμός αδυνάτισε και η ψυχή της, η τάση της την οδήγησε μακριά, εκεί που ο χαρακτήρας της Δύσης την προόριζε στο θετικισμό και στην εμπειρία, αφήνοντας αναπάντητα τα κύρια φιλοσοφικά προβλήματα, που τα συνέδεσε σε μια περίοδο με τη μεταφυσική του πρακτικού λόγου, έξω από το χώρο της Ελληνικής φιλοσοφίας.
Η Ελληνική φιλοσοφία, εντούτοις, είχε ξεχωρίσει τη θέση και τις αρμοδιότητές της από τις θετικές επιδιώξεις, πράγμα που στην εποχή της συνέβαλε χάρη σ΄αυτή την καθαρότητα να ακμάσουν τα διανοητικά επιτεύγματα. Η φιλοσοφία υπήρξε ο καθοδηγητής της ανθρώπινης συμπεριφοράς, ενώ τα πρακτικά προβλήματα αντίθετα προς τη σημερινή θέση τους, είχαν υποδεέστερη και δευτερεύουσα σημασία.