Του Luther Blissett
Η Γερμανία επαναπατρίζει τον χρυσό της. Συγκεντρώνει δηλαδή ξανά στην Κεντρική της Τράπεζα, στη Φρανκφούρτη, τα αποθέματα χρυσού τα οποία, στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, για λόγους ασφάλειας, διατηρούσε εκτός της χώρας – κυρίως στη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο και το Παρίσι.
Η διαδικασία δεν είναι καινούρια. Είχε ξεκινήσει εδώ και κάποια χρόνια και είχε ενταθεί το τελευταίο διάστημα (βλ.σχετικά). Το καινούργιο είναι ότι σήμερα προχωράει με τα χίλια, με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς από ό,τι είχε προγραμματιστεί. Έτσι το μέλος του ΔΣ της Bundesbank (Ομοσπονδιακής Τράπεζας) Καρλ-Λούντβιχ Τίλε δήλωσε, στις αρχές Φεβρουαρίου, ότι το πρόγραμμα επιστροφής θα ολοκληρωθεί τον φετινό Δεκέμβρη, τρία χρόνια δηλαδή νωρίτερα από το υπολογιζόμενο. Το ερώτημα βέβαια είναι: Γιατί;
Η επίσημη απάντηση των ιθυνόντων της Γερμανικής Κεντρικής Τράπεζας και της γερμανικής κυβέρνησης είναι: «Για να ενισχυθεί η τραπεζική πίστη και εμπιστοσύνη». Αλλά, προφανώς, αυτή είναι μια εντελώς αφηρημένη και «διπλωματική» απάντηση, που δεν λέει πολλά – ούτε τίνος την πίστη και την εμπιστοσύνη. Οι Γερμανοί και Ευρωπαίοι οικονομικοί αναλυτές, πάντως, δίνουν τρεις βασικές απαντήσεις:
Η πρώτη απάντηση είναι ότι η επιτάχυνση της διαδικασίας επαναπατρισμού συνδέεται με την εκλογή Τραμπ. Καθώς βρισκόμαστε στα πρόθυρα της κήρυξης ενός εμπορικού πολέμου εναντίον της ΕΕ (και κυρίως της Γερμανίας), και καθώς οι κινήσεις του νέου Αμερικανού προέδρου είναι εντελώς απρόβλεπτες, η Γερμανία θέλει τον εθνικό χρυσό της στη Φρανκφούρτη, για να θωρακίσει την οικονομία της σε αυτό τον πόλεμο που αρχίζει. Μάλιστα, στα πιο προωθημένα σενάρια, θέλει τον χρυσό επειδή δεν μπορεί να είναι σίγουρη ότι ο Αμερικανός πρόεδρος δεν θα εμποδίσει την επιστροφή του στη Γερμανία – εκδοχή τραβηγμένη αλλά όχι εντελώς απίθανη… Τραμπ είναι αυτός, άλλωστε!
Η δεύτερη απάντηση συνδέεται με τη μεγάλη αβεβαιότητα και την ενδεχόμενη διάλυση της Ευρωζώνης. Καθώς τα σύννεφα πυκνώνουν (Brexit, ενδεχόμενη επικράτηση της Λεπέν στη Γαλλία, άνοδος της Ακροδεξιάς σε όλη την Ευρώπη, παρατεταμένη δημοσιονομική κρίση), ακούγονται όλο και περισσότερα σενάρια για ένα νέο μάρκο, που θα αποτελέσει το ισχυρό νόμισμα στην Ευρώπη. Σε μια τέτοια εξέλιξη, ασφαλώς έχει νομισματική –πέρα από την ψυχολογική– σημασία η Γερμανική Κεντρική Τράπεζα να διαθέτει τα μεγαλύτερα δυνατά αποθέματα χρυσού. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ μέχρι πριν λίγους μήνες τέτοια σενάρια διακινούνταν κυρίως σε αποκαλυπτικά ή συνωμοσιολογικά έντυπα, πριν λίγες μέρες περιλαμβάνονταν και σε ρεπορτάζ ενός από τα πιο έγκυρα πρακτορεία, του Reuters.
Μια τρίτη απάντηση, μικρότερης σημασίας, αλλά όχι αμελητέα, είναι ότι το θέμα του γερμανικού χρυσού εδώ και μια δεκαετία αποτελεί θέμα αντεγκλήσεων και εσωτερικής διαμάχης στη Γερμανία: Πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι οι Αμερικανοί έχουν εκποιήσει μεγάλο μέρος του γερμανικού χρυσού – ανάμεσά τους και ο Χριστιανοδημοκράτης βουλευτής Πέτερ Γκαουβάιλερ, ο οποίος συστηματικά τα τελευταία χρόνια λανσάρει το ερώτημα: «Πού είναι ο χρυσός των Γερμανών;». Ο επαναπατρισμός λοιπόν, και η επιτάχυνσή του, κλείνει τα στόματα και καθησυχάζει την κοινή γνώμη, σε μια εποχή αυξανόμενων ανησυχιών για τα πάντα.
Ποια θα είναι η συνέχεια; Κανένας δεν μπορεί να πει με σιγουριά. Γιατί τέτοια νομισματικά, οικονομικά και πολιτικά παιχνίδια έχουν πολλές όψεις απρόβλεπτες και αλληλοσυγκρουόμενες. Για παράδειγμα, όπως σημειώνει ο αναλυτής Jack Ewing στους Νew York Times (9.2.2017), ειδικά αν έχουμε μια σοβαρή νομισματική κρίση, το γεγονός ότι ο χρυσός βρίσκεται στη Φρανκφούρτη μπορεί να έχει και σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις για τη Γερμανία. Και το εξηγεί ως εξής: η Νέα Υόρκη και το Λονδίνο αποτελούν τα μεγαλύτερα κέντρα παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών στον κόσμο. Έτσι, εάν συμβεί μια οικονομική καταστροφή, όπως η κατάρρευση του ευρώ, όποιες χώρες διαθέτουν αποθέματα στις δύο παραπάνω πόλεις θα μπορούν πιο άμεσα και αποτελεσματικά να τα διαχειριστούν και να τα αξιοποιήσουν. «Οι Γερμανοί», καταλήγει, μπορεί να νιώθουν ασφαλέστεροι με τον επαναπατρισμό του χρυσού τους στη Φρανκφούρτη, αλλά υπάρχει κίνδυνος αποσταθεροποίησης από την απομάκρυνση των αποθεμάτων τους από τη Νέα Υόρκη και το Λονδίνο».
Τραμπ, εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Γερμανίας, Brexit, τριγμοί στην Ευρωζώνη, γερμανικός χρυσός… Και όλα αυτά ενώ η προεκλογική περίοδος στη Γερμανίαέχει αρχίσει, ουσιαστικά. Το σκηνικό είναι απρόβλεπτο και δύσκολα μπορεί να πει κανείς ότι μέλλον διαγράφεται… χρυσό μπροστά μας.