Οι Κούρδοι κρίνουν το δημοψήφισμα και τις εξελίξεις στη Συρία
Κωνσταντίνος Τσάκαλος
Aντιμέτωπος με ένα κρίσιμο δίλημμα είναι ο Ταγίπ Ερντογάν, καθώς ο κουρδικός εφιάλτης επιστρέφει και μάλιστα σε διπλό μέτωπο. Οι Κούρδοι παίζουν καθοριστικό ρόλο για την έκβαση που θα έχει η συριακή σύγκρουση όσον αφορά τα συμφέροντα της Τουρκίας, ενώ, συγχρόνως, οι κούρδοι ψηφοφόροι θα είναι αυτοί που τελικά θα κρίνουν και το αποτέλεσμα του κρίσιμου δημοψηφίσματος στην Τουρκία στις 16 Απριλίου.
Έτσι το Κουρδικό επανέρχεται με ορμή και αναδεικνύεται σε κομβικό ζήτημα για τις εξελίξεις στην Τουρκία αλλά και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.
Στη Συρία οι κουρδικές δυνάμεις του PYD συνεχίζουν να έχουν τη συμπάθεια των Ρώσων και τη στήριξη των Αμερικανών, καθώς θεωρούνται ως η μοναδική αξιόπιστη δύναμη στη Συρία, εκτός των δυνάμεων του Άσαντ, που μπορεί να ασκήσει αποτελεσματική πίεση στο ISIS και να έχει καθοριστικό ρόλο στην επίθεση εναντίον της πρωτεύουσας των τζιχαντιστών, τη Ράκκα.
Τα σχέδια του Αμερικανικού Πενταγώνου, που έχουν καταρτισθεί πριν ακόμη αναλάβει την Προεδρία των ΗΠΑ ο Ντ. Τραμπ και προβλέπουν την ενίσχυση του PYD με βαρέα όπλα, θωρακισμένα οχήματα και σύγχρονο εξοπλισμό, περιμένουν τώρα την τελική έγκριση του νέου Προέδρου.
Η Τουρκία, που θεωρεί το PYD τρομοκρατική οργάνωση, καθώς συνδέεται με το ΡΚΚ, επιχειρεί να δημιουργήσει τετελεσμένα ώστε να προλάβει κάθε δυσάρεστη εξέλιξη, που, μέσω της ενίσχυσης του PYD, θα διαμόρφωνε το έδαφος για την συγκρότηση ενός μεγάλου κουρδικού καντονιού στη Βόρεια Συρία, που θα ελέγχεται από το ΡΚΚ. Ο «φόβος» του PYD είναι που ανάγκασε τον κ. Ερντογάν να επιδιώξει τη συνεννόηση με τη Μόσχα, η οποία του επέβαλε να αποδεχθεί τελικά, έστω και για μεταβατικό στάδιο, την παραμονή του Άσαντ και τη συμμετοχή του στην ειρηνευτική διαδικασία.
Η εμπλοκή των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003 οδήγησε στην αναγνώριση της ευρύτατης αυτονομίας στο Ιρακινό Κουρδιστάν (KRG), το οποίο διατηρεί μεν σχέσεις με την Τουρκία, λόγω της παρουσίας του έμπειρου σε ελιγμούς Μ. Μπαρζανί, αλλά ο προβληματισμός και η αγωνία στην Άγκυρα έχει να κάνει ακριβώς με το αν μια νέα αμερικανική παρέμβαση στη Συρία θα οδηγήσει στο ίδιο αποτέλεσμα…
Και δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ. Λίγο μετά τις συνομιλίες στην Αστάνα για το συριακό πρόβλημα, όπου η Άγκυρα πέτυχε να μην προσκληθεί το PYD, η Μόσχα κάλεσε αντιπροσωπεία του PYD για συνομιλίες, αφήνοντας ουσιαστικά το παράθυρο ανοικτό για δημιουργία ομοσπονδιακής δομής στη μεταπολεμική Συρία, που θα αποτελέσει έτσι το πρώτο βήμα για μια κουρδική αυτόνομη περιοχή στα σύνορα με την Τουρκία.
Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις επεδίωξαν την κατάληψη της στρατηγικής σημασίας πόλης Αλ Μπαμπ στη Βόρεια Συρία ώστε να αποτρέψουν την ενοποίηση των δύο περιοχών που ελέγχουν οι εχθρικές κουρδικές δυνάμεις και -όπως όλα δείχνουν- οι Ρώσοι επέτρεψαν την ανάπτυξη των τουρκικών δυνάμεων μέχρι τον αυτοκινητόδρομο Μ4, νότια της συριακής πόλης. Ο ίδιος ο Ερντογάν ανακοίνωσε ότι τελικός στόχος είναι η Ράκκα, αρκετές δεκάδες χιλιόμετρα νοτιότερα, αλλά προς το παρόν ούτε το καθεστώς Άσαντ (και συνεπώς η Μόσχα) ούτε οι Αμερικανοί δεν έχουν δώσει το «πράσινο φως» για μια τέτοια κίνηση, που ουσιαστικά θα έθετε σε αμφισβήτηση την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας και θα άνοιγε την όρεξη της Τουρκίας για προσάρτηση εδαφών.
Η τουρκική κυβέρνηση έσπευσε να εκμεταλλευθεί επίσης το γεγονός ότι η νέα αμερικανική διοίκηση και ο ίδιος ο Ντ. Τραμπ είχαν κάνει λόγο για δημιουργία ζώνης ασφαλείας στη Βόρεια Συρία και έτσι ο κ. Ερντογάν προανήγγειλε ότι η Τουρκία θα δημιουργήσει τέτοια ζώνη στα σύνορα με τη Συρία, πλάτους έως και 50 χιλιομέτρων. Ο στόχος, φυσικά, είναι η εκκαθάριση της περιοχής από τους Κούρδους του PYD και τελικά η σταδιακή προσάρτηση των εδαφών αυτών. Θεωρείται όμως εντελώς απίθανο η Δαμασκός και οι Κούρδοι να αποδεχθούν το τουρκικό σχέδιο...
Σε αυτό το ιδιαίτερα περίπλοκο σκηνικό στη Συρία, που επηρεάζει άμεσα τις εξελίξεις στην Τουρκία, η ένοπλη αντιπαράθεση με το PKK είναι καθημερινή στη Νοτιοανατολική Τουρκία.
Η σύγκρουση αυτή έχει πάρει βαθύτερα χαρακτηριστικά και ο Ερντογάν, θέλοντας να απαλλαγεί από τους ενοχλητικούς κούρδους βουλευτές στη διαδικασία έγκρισης του πακέτου των συνταγματικών αλλαγών από την Εθνοσυνέλευση, ουσιαστικά συνέλαβε όλη σχεδόν την Κοινοβουλευτική Ομάδα του τρίτου μεγαλύτερου κόμματος, του HDP, ρίχνοντας έτσι κάθε γέφυρα επικοινωνίας με το κουρδικό στοιχείο.
Παρά το γεγονός ότι ένα σημαντικό τμήμα της κουρδικής οντότητας, που αριθμεί 18-20 εκατομμύρια, βρέθηκε κοντά στον Ερντογάν και στο κόμμα του AKP, κυρίως λόγω του συντηρητικού και θρησκευόμενου προσανατολισμού του, η επιθετική ρητορική εναντίον του ΡΚΚ, οι πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον ολόκληρων περιοχών στη Νοτιοανατολική Τουρκία αλλά και το κύμα συλλήψεων πολιτικών και αυτοδιοικητικών παραγόντων στις κουρδικές περιοχές απομακρύνουν όλο και περισσοτέρους Κούρδους από το ΑΚΡ.
Μια τέτοια εξέλιξη όμως, εφόσον συνεχίσει αυτή η τάση, μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική για τον Ερντογάν, καθώς ήδη οι δημοσκοπήσεις για το δημοψήφισμα του Απριλίου, που θα μετατρέψει την Τουρκία -και τυπικά πλέον- σε Προεδρική Δημοκρατία και τον τούρκο Πρόεδρο σε πανίσχυρο ηγέτη ενός προσωποπαγούς καθεστώτος, δείχνουν ότι το «Ναι» δεν έχει προβάδισμα…
Δεν είναι τυχαίο όμως το γεγονός ότι την Τετάρτη είχε προγραμματισθεί στη Μόσχα η σύγκληση διάσκεψης όλων των κουρδικών οργανώσεων της Μέσης Ανατολής, όπου επρόκειτο να ανταλλάξουν απόψεις και να λάβουν αποφάσεις για τις επόμενες κινήσεις τους.
Μεταξύ των εκπροσώπων των κουρδικών οργανώσεων από τη Συρία, το Ιράκ, το Ιράν και την Τουρκία ήταν και η Άσια Αμπντουλάχ, συμπρόεδρος του Κόμματος Δημοκρατικής Ενότητας (PYD) της Συρίας και ο Ανβάρ Μουσλίμ, πρόεδρος του καντονίου του Κομπάνι στη Συρία. Στη διάσκεψη αυτή έδωσαν το «παρών» και δύο βουλευτές του HDP, του τρίτου κόμματος στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση, το οποίο έχει σχεδόν τεθεί εκτός νόμου, μιας και όλοι σχεδόν οι βουλευτές του έχουν φυλακισθεί.
Οι δύο βουλευτές είναι ο Οσμάν Μπαϊντεμίρ, πρώην δήμαρχος της πρωτεύουσας του Τουρκικού Κουρδιστάν Ντιγιαρμπακίρ, και η Ντιλέκ Οτσαλάν, ανιψιά του φυλακισμένου ηγέτη του PKK.
Σε ένα σαφές, συμβολικό μήνυμα, η διάσκεψη συγκαλείται τη 18η επέτειο της σύλληψης του Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ηγέτη του ΡΚΚ, στην ελληνική πρεσβεία στην Κένυα.