«Η αξιολόγηση θα κλείσει και το κυριότερο, θα κλείσει χωρίς υποχωρήσεις σε θέματα αρχών». Η φράση ειπώθηκε από τον Τσίπρα στη Βουλή, την περασμένη Τετάρτη και πίσω από τις αθώες (ου μην και ηρωικές) λεξούλες της προσπάθησε να κρύψει την πρόθεση της συγκυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ να δεχτεί και να ψηφίσει στη Βουλή την παράταση του Μνημόνιου, φτάνει να μην περιλαμβάνει προκαταβολική ψήφιση μέτρων για μελλοντική χρήση ή μέτρων υπό αίρεση (αντίστροφος «κόφτης»). Αυτό είναι το «θέμα αρχών» που δε δέχεται η μνημονιακή συγκυβέρνηση. Ολα τα υπόλοιπα είναι έτοιμη να τα δεχτεί.
Για να υποδηλώσει χαρακτηριστικότερα την πρόθεσή του να υπογράψει την επέκταση του Μνημόνιου, ο Τσίπρας φρόντισε να στείλει το σχετικό μήνυμα στους ιμπεριαλιστές δανειστές, διαψεύδοντας τη φιλολογία περί εκλογών: «Εσείς θέλετε εκλογές για να παραδώσετε τον λαό και τη χώρα έρμαιο στα χέρια των πιο ακραίων εκ των δανειστών. Ε, λοιπόν, δεν θα σας κάνουμε τη χάρη! Δεν πρόκειται να εγκαταλείψουμε τον ελληνικό λαό στα χέρια των προθύμων. Θα διαπραγματευτούμε και θα πετύχουμε ό,τι καλύτερο για τον ελληνικό λαό». Αυτά, βέβαια, πέρα από τους δανειστές, απευθύνονται και στους βουλευτές και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, στέλνοντάς τους το μήνυμα: θέλετε να πάμε σε εκλογές και να μας πάρει ο Μητσοτάκης την «κουτάλα» από τα χέρια;
Ως προς τα «θέματα αρχών», δηλαδή τη μη ψήφιση προληπτικών μέτρων ή μέτρων υπό αίρεση, πρέπει να θυμίσουμε ότι έχουν ξανατεθεί και έχουν κριθεί. Τέθηκαν όταν έκλεινε η πρώτη αξιολόγηση και τότε συμφώνησαν όλοι (και το ΔΝΤ), ότι ούτε η ελληνική συνταγματική τάξη ούτε η ευρωπαϊκή παράδοση επιτρέπουν την ψήφιση μέτρων υπό αίρεση. Και πού κατέληξαν στον περιβόητο «κόφτη». Δηλαδή, σε έναν αυτόματο μηχανισμό που επιβάλλει δημοσιονομικά μέτρα, προκειμένου να καλυφθεί η όποια απόκλιση από τους στόχους που έχουν τεθεί. Δεν μπορεί, λοιπόν, οι ιμπεριαλιστές δανειστές να απαιτήσουν τώρα τη θέσπιση αυτού που είχε απορριφθεί από όλους τους πριν από εννιά μήνες. Φαίνονταν όμως να το απαιτούν. Επειδή τίποτα δε δείχνει ότι έχουν αποφασίσει να «τελειώσουν» τον Τσίπρα και τη συγκυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, η μόνη εξήγηση είναι πως χρησιμοποίησαν ένα σκληρό διαπραγματευτικό χαρτί, προκειμένου να σύρουν τους Τσιπραίους στη συμφωνία που εξαρχής είχαν στο μυαλό τους. Αν θυμηθούμε την υποκλαπείσα συνομιλία Τόμ-σεν-Βελκουλέσκου, αλλά και τη διαπραγματευτική τακτική που χρησιμοποιούν οι Γερμανοί στο εσωτερικό της Ευρωζώνης, δε θα δυσκολευτούμε να αντιληφθούμε τι «παίζεται» το τελευταίο διάστημα. Επιπροσθέτως, υπάρχει και η γνωστή «κόντρα» ΔΝΤ-Ευρωπαίων (ΗΠΑ-Γερμανίας), που απαιτεί κάποιο χρονικό διάστημα για να οδηγηθεί σε ένα καινούργιο σημείο συμβιβασμού.
Το τελευταίο ακόμα δεν έχει ξεκαθαρίσει πλήρως, γιατί στις ΗΠΑ υπάρχει μια καινούργια διοίκηση, η οποία αναμένεται να ξεκαθαρίσει τη θέση της αυτές τις μέρες. Την ερχόμενη Δευτέρα (6 Φλεβάρη) η διοίκηση του ΔΝΤ θα εγκρίνει την έκθεσή της (τα βασικά σημεία είναι ήδη γνωστά από τον περασμένο Οκτώβρη). Είναι ερωτηματικό το αν το ΔΝΤ θα μπει στο ελληνικό «πρόγραμμα» και με δανεισμό ή αν θα εξακολουθήσει για ένα διάστημα ακόμα να παίζει το ρόλο του συμβούλου, χωρίς να συμμετέχει στο δανεισμό. Οι πληροφορίες λένε ότι μάλλον οδηγείται στη δεύτερη επιλογή. Αυτό, όμως, δε θα ενοχλήσει καθόλου τους Γερμανούς. Γιατί δεν είναι μεγάλο το ποσό που θα έβαζε το ΔΝΤ στο δανεισμό του τρίτου Μνημόνιου, ενώ από το δάνειο που προοριζόταν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών έχει περισσέψει υπόλοιπο που θα μπορούσε κάλλιστα να καλύψει την προγραμματιζόμενη συμμετοχή του ΔΝΤ. Για τους ιθύνοντες του γερμανικού ιμπεριαλισμού, ενόψει και της προεκλογικής περιόδου που έχει ήδη αρχίσει, σημασία έχει να μην αντιμετωπίζουν την πίεση από τα δεξιά τους, ότι συμμετέχουν δήθεν σε ένα δανειακό «πρόγραμμα» από το οποίο αποχώρησε το ΔΝΤ. Οσο το ΔΝΤ παραμένει (έστω και ως σύμβουλος) οι Μέρκελ-Σόιμπλε δε θα έχουν προεκλογικό πρόβλημα.
Αυτό πρέπει να είχε κατά νου και ο Ρέγκλινγκ του ESM, όταν έκανε τη δήλωση στο Ρόιτερς ότι το ΔΝΤ δε χρειάζεται να συμμετάσχει στη χρηματοδότηση του «προγράμματος», αλλά είναι αναγκαία η συμμετοχή του σε επίπεδο εμπειρογνωμοσύνης και παροχής συμβουλών. Επειδή, όμως, έτρεξε να προεξοφλήσει δημόσια κάτι που ακόμα βρισκόταν σε εκκρεμότητα, υποχρεώθηκε την επομένη να ανασκευάσει, μέσω ανάρτησης του ESM στον επίσημο λογαρια-σμό του στο Twitter, που έλεγε: «Οσον αφορά τα δημοσιεύματα σχετικά με τον ρόλο του ΔΝΤ στην Ελλάδα: Ο διευθύνων σύμβουλος του ESM ήταν πολύ σαφής ότι το ΔΝΤ θα πρέπει να παραμείνει πλήρως δεσμευμένο στην Ελλάδα και από χρηματοδοτική άποψη». Οι πραγματικές προθέσεις, όμως, είχαν αποκαλυφθεί με την αρχική δήλωση του Ρέγκλινγκ. Τα υπόλοιπα είναι άνευ ουσίας διπλωματία μεταξύ διεθνών ιμπεριαλιστικών μηχανισμών. Προφανώς, το σχετικό «ντιλ» έχει γίνει στην πρόσφατη συνάντηση Σόιμπλε-Λαγκάρντ στο Νταβός.
Τελεσίγραφο
Οι παραπάνω εκτιμήσεις επιβεβαιώνονται και από τη διαρροή που υπήρξε την περασμένη Τρίτη από τους μηχανισμούς της Κομισιόν στις Βρυξέλλες, σύμφωνα με την οποία οι «θεσμοί» (επομένως και το ΔΝΤ) ετοιμάζονται να στείλουν στην ελληνική κυβέρνηση νέα πρόταση, εν είδει τελεσίγραφου (καθότι τα χρονικά περιθώρια που το ίδιο το Eurogroup έθεσε στις 26 Γενάρη εξαντλούνται).
Σύμφωνα με τη διαρροή, το τελεσίγραφο προβλέπει τα εξής:
♦ Δέσμευση της Ελλάδας για «πρωτογενή πλεονάσματα» ύψους 3,5% του ΑΕΠ για πέντε χρόνια μετά τη λήξη του «προγράμματος» το 2018 και 3% για άλλα πέντε χρόνια.
♦ Λειτουργία του «κόφτη» για αυτό το χρονικό διάστημα, με αναφορά στους τομείς ενδεχόμενων περικοπών, με πρώτες τις συντάξεις, χωρίς νομοθέτηση του μέτρου από τώρα.
♦ Νομοθέτηση από τώρα χαμηλότερου αφορολόγητου που θα ισχύσει από 1.1.2018 με σταδιακή εφαρμογή. Λόγος γινόταν για τελικό στόχο να πέσει το αφορολόγητο στα 6.000 ευρώ, από 8.650 που είναι σήμερα (φορολογική επιβάρυνση κάτι λιγότερο από 600 ευρώ για κάθε μισθωτό και συνταξιούχο).
♦ Διατήρηση του καθεστώτος των συλλογικών συμβάσεων που ισχύει σήμερα και διπλασιασμό του ποσοστού των ομαδικών απολύσεων, χωρίς έγκριση από οποιοδήποτε όργανο.
♦ Πλήρης εφαρμογή των απαιτήσεων των ιμπεριαλιστών στα ενεργειακά (κυβερνητικά στελέχη διαρρέουν ότι οι Γερμανοί «θέλουν» τη ΔΕΗ).
♦ Περιγραφή των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, χωρίς καμιά παραπέρα εξειδίκευσή τους (δηλαδή, επανάληψη της απόφασης του Eurogroup στις 24 Μάη του 2016, που επαναβεβαιώθηκε και στις 5 Δεκέμβρη του 2016).
Παράταση του Μνημόνιου
Μάλλον δε χρειάζεται καμιά εκτεταμένη ανάλυση του τι σημαίνουν τα παραπάνω. Το Μνημόνιο θα παραταθεί για 10 ακόμα χρόνια, με τους ίδιους σκληρούς όρους που ισχύουν σήμερα. Κι επειδή οι ίδιοι έχουν παραδεχτεί ότι δεν είναι δυνατόν μια οικονομία σαν την ελληνική, σε ένα αβέβαιο διεθνές οικονομικό περιβάλλον, να παράγει για πολλά χρόνια στη συνέχεια τόσο μεγάλα «πρωτογενή πλεονάσματα» (ενώ την ίδια στιγμή θα πρέπει να καταβάλλει και τις κανονικές τοκοχρεολυτικές δόσεις, που ακόμα δεν έχουν αναπροσαρμοστεί), οδηγούμαστε σε δύο συμπεράσματα:
Πρώτο, ότι θα απαιτηθούν νέα μέτρα προκειμένου να βγει το νέο «πρόγραμμα» και οι «προσωπικές διαφορές» στις παλιές συντάξεις θα είναι οι πρώτες που θα θυσιαστούν στον μνημονιακό Μολώχ.
Δεύτερο, ότι οι ιμπεριαλιστές δανειστές θα έχουν τις ίδιες δυνατότητες παρέμβασης και επιτροπείας, όχι μόνο κατ' εφαρμογή των ρυθμίσεων που θα αποφασιστούν τώρα, αλλά επειδή έχουν και το μαχαίρι και το πεπόνι: στα μέσα του 2018, όταν θα τελειώνει το τρίτο Μνημόνιο, η όποια ελληνική κυβέρνηση θα πέσει στα πόδια τους για να αναδιαρθρώσουν το χρέος, γιατί από το 2022 και μετά οι τοκοχρεολυτικές δόσεις είναι τόσο υψηλές που δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν. Επομένως, θα έχουν όλες τις δυνατότητες να «δέσουν» καλύτερα (με επαχθέστερους όρους) το άτυπο Μνημόνιο που θα υπογραφεί τώρα.
Μιλώντας την Τετάρτη στη Βουλή, αφού ξεκαθάρισε ότι η κυβέρνησή του θα κλείσει την αξιολόγηση, ο Τσίπρας έκλεισε με την κορόνα: «Θα κλείσουμε την αξιολόγηση και θα είμαστε η κυβέρνηση εκείνη που θα κλείσει αυτόν τον φαύλο κύκλο των μνημονιακών κυβερνήσεων. Θα βγάλουμε τη χώρα από τα μνημόνια και από την επιτροπεία, στην οποία εσείς μας οδηγήσατε με τις πολιτικές σας, που λεηλατήσατε και χρεοκοπήσατε τη χώρα εδώ και σαράντα χρόνια τώρα».
Παρασκηνιακό παζάρι
Δεν έχει νόημα να αναλωθούμε σε περισσότερες λεπτομέρειες, ούτε να προσπαθήσουμε να μαντέψουμε πού ακριβώς θα κλείσει η συμφωνία. Λίγο πάνω - λίγο κάτω, η ουσία δεν αλλάζει. Να σημειώσουμε μόνο ότι από τότε που έφυγε η τρόικα το Δεκέμβρη, διεξάγεται ένα διαρκές παρασκηνιακό παζάρι με τηλεδιασκέψεις και αλληλογραφία ανάμεσα στην τρόικα και το υπουργείο Οικονομικών. Ο Τσακαλώτος, που τάχα δε θα έστελνε επιστολή, αλλά θα τους τα έλεγε διά ζώσης στο Eurogroup, αποδείχτηκε ότι έχει στείλει τουλάχιστον δύο επιστολές (δε θα παίξουμε με τις λέξεις, αν είναι επιστολές ή σημειώματα εργασίας!). Κι αυτές διέρρευσαν σε ΜΜΕ από ευρωπαϊκές πηγές (η πρώτη στην «Καθημερινή», η δεύτερη στο Bloomberg).
Από αυτές τις επιστολές αποκαλύπτεται μια συνεχής διολίσθηση προς τις θέσεις των δανειστών. Δέχονται υψηλά «πρωτογενή πλεονάσματα» και μετά το 2018, δέχονται επέκταση του «κόφτη», μόνο την ψήφιση μέτρων υπό αίρεση δεν έχουν δεχτεί. Οι ιμπεριαλιστές δανειστές τους προτείνουν τώρα «εναλλακτική λύση» χωρίς μέτρα υπό αίρεση (αλλά ζητούν άμεσα το αφορολόγητο) κι εκείνο που θα προσπαθήσουν να διαπραγματευθούν οι Τσιπραίοι είναι κάποιες βελτιώσεις στη διάρκεια του νέου Μνημόνιου. Ζήτημα είναι αν θα το καταφέρουν κι αυτό, αλλά είτε δέκα, είτε οχτώ, είτε πέντε χρόνια δεν αλλάζει τίποτα. Γιατί, όπως είπαμε, οι δανειστές έχουν ήδη στη φαρέτρα τους τα περιβόητα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, με τα οποία μπορούν να επιβάλουν νέα παράταση του Μνημόνιου.