Γιώργος Αναγνωστόπουλος
Η κατάσταση στην Αμερική δείχνει ότι αργά αλλά σταθερά πορευόμαστε στην οδό που οδηγεί στην καθαίρεση του νέου Προέδρου. Παρότι είναι πολύ νωρίς για να αποφανθεί κανείς με ασφάλεια, ενώ δεν μπορεί να αποκλειστεί και σταδιακή «προσαρμογή» του Ντόναλντ Τραμπ στα «δεδομένα της Ουάσιγκτον», η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί δεν είναι ευνοϊκή. Επιτρέπει ωστόσο μια άσκηση λογικής, μια απόπειρα να διακρίνουμε όσα μπορούμε να κληθούμε να αντιμετωπίσουμε σε μια τέτοια περίπτωση.
Αυτό που δεν έχει γίνει επαρκώς κατανοητό, είναι ότι ο Τραμπ θα μπορούσε ακόμα και να καταλήξει… στης φυλακής τα σίδερα, όσο και υπερβολικό να μοιάζει αυτό στην παρούσα φάση. Όλα δείχνουν ότι η νέα κυβέρνηση ανησυχεί πολύ το Κογκρέσο, με τους πλέον ανήσυχους να μην περιορίζονται μόνο στις τάξεις των Δημοκρατικών, καθώς ισχυρότατοι Ρεπουμπλικάνοι πνέουν ήδη μένεα κατά του Τραμπ και όλα δείχνουν ότι αναμένουν την κατάλληλη συγκυρία, το μοιραίο λάθος του Λευκού Οίκου, για να κινηθούν.
Επίσης, μοιραίο λάθος του Τραμπ μπορεί να αποδειχθεί ότι έχει στρέψει εναντίον του όλο το Δικαστικό σώμα, των Συντηρητικών Δικαστών συμπεριλαμβανομένων. Η διαδικασία θα είναι είτε ποινική (ο πρόεδρος υπόκειται στον νόμο όπως κάθε Αμερικανός πολίτης), είτε θα τον καθαιρέσουν ως ακατάλληλο να εκτελέσει τα προεδρικά καθήκοντα, τεκμηριώνοντας «προβλήματα ψυχοσύνθεσης». Εάν αυτό συμβεί, η αναταραχή που θα ενσκήψει στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον κόσμο θα είναι μεγάλη και μέχρι να επανέλθουν «φυσιολογικοί ρυθμοί» … οι όποιοι αντίπαλοι της Αμερικής ανά τον κόσμο, θα κάνουν «πάρτι».
Προς το παρόν, σε όλα τα σενάρια μεγάλος ευνοημένος δείχνει η Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν, αλλά ίσως πραγματικός κερδισμένος αποδειχθεί η Κίνα. Η Ευρώπη οδεύει κατά πάσα πιθανότητα σε διάσπαση, όχι σε διάλυση, είναι δυο εντελώς διαφορετικά πράγματα και δεν θα πρέπει να συγχέονται. Το πιθανότερο σενάριο είναι να διασπαστεί σε 3 ή 4 κομμάτια.
Ένα Βόρειο με αδιαμφισβήτητο ηγέτη την Γερμανία, ένα Νότιο, ένα Ανατολικό (με ένα τμήμα των Βαλκανίων) με πιθανό ηγέτη την Αυστρία (η Ιστορία επανακάμπτει…), η οποία θα έχει να παλέψει σκληρά με την Πολωνία για το ζήτημα της ηγεσίας αυτού του μπλοκ και ένα Σκανδιναβικό τμήμα, με πιθανή τη σύνδεσή του με το γερμανικό τμήμα.
Παραμένει μεγάλο ερώτημα η τύχη του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς η πρωθυπουργός Τερέζα Μέι, οδηγεί στα άκρα τη διένεξη με τη Σκωτία, έχοντας ως σύμμαχο την Ουαλία και πιστεύοντας ότι μπορεί να ελέγξει την Β. Ιρλανδία…Δεν φαίνεται όμως ότι οι υποσχέσεις και ο φόβος θα λειτουργήσουν το ίδιο αποτελεσματικά όπως στο παρελθόν με την Σκωτία.
Αν η ΕΕ διαλυόταν, η Σκωτία θα είχε κάθε λόγο να παραμείνει στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά στην περίπτωση της διάσπασης τη συμφέρει να ενταχθεί στην ομάδα των Σκανδιναβικών χωρών, για τις οποίες θα αποτελεί πύλη εξόδου στον Ατλαντικό, ενώ οι υδρογονάνθρακες της περιοχής θα φέρουν αντιμέτωπο το Ηνωμένο – για πόσο ακόμα; – Βασίλειο και τους Nordics.
Πάμε όμως και στα σύνορα της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Οι Εθνικιστές της Ουκρανίας βλέποντας ότι πρακτικά έχουν εγκαταλειφθεί από την Δύση, τουλάχιστον συγκριτικά με τις μεγαλοστομίες του πρόσφατου παρελθόντος και ότι είναι θέμα χρόνου να επανέλθει η Ουκρανία υπό τον έλεγχο της Ρωσίας, «παίζουν τα ρέστα τους», επιχειρώντας να σύρουν τη Δύση σε ανοιχτή σύγκρουση με τη Μόσχα, αν και δεν είναι σαφές αν αντιλαμβάνονται πόσο υψηλού ρίσκου «παίγνιο» είναι αυτό.
Η ρώσικη… «μονταζιέρα» από την άλλη πλευρά έχει αρχίσει να δουλεύει στο φουλ, «πουλώντας» διεθνώς την ιστορία ότι οι Ουκρανοί είναι Ρώσοι και πως είναι θέμα χρόνου η επανένωση. Σε απλή γλώσσα, αυτό σημαίνει πως σε περίπτωση επανένωσης, η Ουκρανία θα αποκατασταθεί στα προηγούμενα σύνορα της και ο εμφύλιος θα σταματήσει είτε διότι η Ουκρανία θα ενταχθεί στη Ρωσική Ομοσπονδία (μικρή πιθανότητα), είτε διότι θα διατηρήσει ένα καθεστώς κατ’ όνομα μόνο ανεξάρτητου κράτους.
Θα μετατραπεί σε ένα κράτος περίπου αντίστοιχο της Λευκορωσίας, η πολιτική της οποίας δεν μπορεί να διαφοροποιηθεί πολύ από τις επιταγές της Μόσχας. Σταματούν τα πάντα εάν οι Ρώσοι επικαλεστούν ζήτημα εθνικής ασφαλείας. Το ίδιος και ίσως λιγότερο ανεξάρτητη θα είναι η Ουκρανία, η οποία μπορεί να καταλήξει σε ένα κράτος – μαξιλάρι (buffer-state), όπως πάντα επιθυμούσε η Μόσχα, ώστε να διαχωρίζεται τυπικά από την Ευρώπη.
Ενδεχομένως να υπάρξει κοινή εγγύηση ασφαλείας από ΗΠΑ και Ρωσία, ενώ άγνωστος είναι προς το παρόν ενδεχόμενος ρόλος της όποιας Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχει τότε. Επίσης, μόνο εικασίες θα μπορούσαν να γίνουν για τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες η Ρωσία θα επέτρεπε – αν υπάρχουν – τη σύνδεση της Ουκρανίας με την Ευρώπη στον οικονομικό τομέα. Μόνος χαμένος θα είναι οι Ουκρανοί εθνικιστές και ενδεχομένως οι Ουκρανοί «ολιγάρχες», που θα στοχοποιηθούν και θα αντιμετωπίσουν δικαστικές διώξεις.
Πηγαίνοντας στην περιοχή της Ασίας, η ακαριαία αντίδραση της Αυστραλίας μετά το τηλεφώνημα του Αυστραλού Πρωθυπουργού με τον Τράμπ, να στραφεί στην Κίνα (η οποία έστερξε ασμένως), με την οποία αν το εξετάσει κανείς δεν τη χωρίζει κάτι ουσιαστικό, σηματοδοτεί δυνητικά μεγάλες ανατροπές στην Άπω Ανατολή και πολλά προβλήματα για τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία.
Ειδικά η πρόσκληση που απηύθυνε ο Αυστραλός Πρωθυπουργός στην Κίνα να συμμετάσχει στο εμπορικό σύμφωνο TTP (Trans-Pacific Partnership) και να επενδύσει στις υποανάπτυκτες περιοχές της Αυστραλίας, δηλαδή την κεντρική Αυστραλία που είναι έρημος, αλλά κρύβει τεράστια μεταλλευτικά κοιτάσματα, λέει πολλά. Η αστάθεια των ΗΠΑ μπορεί να δημιουργήσει αστάθεια και στην Ιαπωνία, η οποία διατηρεί σχέσεις «λυκοφιλίας» με τους περισσότερους γείτονές της και θα αναγκαστεί να συμβιβαστεί σε πολλά θέματα, τόσο σε επίπεδο συμβολισμού όσο και στο εδαφικό.
Επιπτώσεις θα υπάρχουν και στα μέτωπα της Μέσης Ανατολής, αλλά και στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, δηλαδή και στο ελληνοτουρκικό μέτωπο. Νέες συγκρούσεις δεν μπορούν να αποκλειστούν, οι οποίες θα οδηγήσουν σε εκ νέου χάραξη «προβληματικών» συνόρων. Ας φροντίσουμε να βρεθούμε στο «μάτι του κυκλώνα».