Ο κεφαλικός φόρος ή αλλιώς ο νέος ΕΝΦΙΑ στην εργασία που επέβαλε η κυβέρνηση στους ελεύθερους επαγγελματίες έχει παγώσει στην κυριολεξία την αγορά.
Της Μαίρης Λαμπαδίτη
Ένας στους τέσσερις θα πληρώσει διπλάσιες ή και τριπλάσιες ασφαλιστικές εισφορές σε σχέση με πέρυσι. Στα 120.000-130.000 έφτασαν τα μπλοκάκια που έκλεισαν τους τελευταίους μήνες. Μόνο το περιφερειακό τμήμα του ΟΑΕΕ στο κέντρο της Αθήνας διέγραφε όλο τον Ιανουάριο 40 ελεύθερους επαγγελματίες την ημέρα από 10 που ήταν ο μέσος όρος τις προηγούμενες χρονιές. Την ίδια ώρα, η τρίτη κατά σειρά διορθωτική παρέμβαση του υπουργείου Εργασίας για τα μπλοκάκια έχει φέρει νέα αναστάτωση τόσο στους εργαζομένους όσο και στα λογιστήρια των επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα να μην μπορεί κανείς να καταλάβει τελικά τι ισχύει και πώς εφαρμόζεται.
Πρώτα, οι ελεύθεροι επαγγελματίες είδαν αναρτημένη στην ιστοσελίδα του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης - ΕΦΚΑ (που διαρκώς κρασάρει) τη θηλιά των εξοντωτικών εισφορών, ενώ το λεγόμενο «κίνημα της γραβάτας», οι «μαντιλάκηδες» του κ. Γιώργου Κατρούγκαλου, θα έρθει αντιμέτωπο με τη σοκαριστική πραγματικότητα αυτή την εβδομάδα.
Χιλιάδες εργαζόμενοι στην παροχή υπηρεσιών που έκλεισαν τα μπλοκάκια τους πληρώθηκαν έναντι τον μήνα Ιανουάριο μέχρι να δουν πώς θα αντιμετωπίσουν τη λαίλαπα των εισφορών, αφού εδώ και 20 ημέρες το υπουργείο Εργασίας κάνει διορθώσεις επί των διορθώσεων αναγνωρίζοντας την πρωτοφανή επιβάρυνση που τους επιβάλλει. Και όλα αυτά περίπου 15 ημέρες πριν την εκπνοή της προθεσμίας για την καταβολή της πρώτης μηνιαίας δόσης του χαρατσιού (28 Φεβρουαρίου).
Μεγάλος αριθμός ελεύθερων επαγγελματιών που κρατάνε ανοιχτό το μαγαζί ή το μπλοκάκι τους για να βγάζουν ένα μεροκάματο θα συνεχίσει τη στάση πληρωμών ή θα πληρώσει έναντι (αφού έχουν το δικαίωμα). Ο υφυπουργός αρμόδιος για θέματα Κοινωνικών Ασφαλίσεων Τάσος Πετρόπουλος τόνισε ότι η κυβέρνηση δέχεται την καταβολή εισφοράς «στο ύψος εκείνο που πραγματικά κατέβαλλαν και στο παρελθόν μέχρι να επιλυθούν τα σχετικά προβλήματα και θα μπορεί να τους θεωρεί ενήμερους από ασφαλιστική άποψη».
Οι υπάλληλοι, πάντως, περιμένουν σχετικές οδηγίες καθώς αυτή τη στιγμή δεν έχουν εντολή να δίνουν ασφαλιστική ενημερότητα αν δεν εξοφληθεί όλο το ποσό. Επομένως, οι υποσχέσεις είναι προς το παρόν έωλες. Επιπλέον, το υπόλοιπο μέρος της εισφοράς επιβαρύνεται με προσαύξηση 8%, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται οφειλές. Οι επαγγελματίες βιώνουν στιγμές απίστευτης τρέλας και αναρωτιούνται «γιατί δεν παίρνουν πίσω αυτό το τερατούργημα αφού και λουκέτα θα φέρει και μειωμένα έσοδα για το κράτος;».
Μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης
Μπορεί ο κ. Κατρούγκαλος που γέννησε αυτό τον ισοπεδωτικό και αναποτελεσματικό νόμο να έφυγε... προς κυνήγι επενδύσεων, αλλά το κατασκεύασμά του έμεινε και εφαρμόζεται με σωρεία λαθών, προχειρότητα και συνεχείς αλλαγές που έχουν φέρει τους επαγγελματίες στα όριά τους.
Ετσι, ο αμειβόμενος με μπλοκάκι βρίσκεται μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης. Δηλαδή για να γλιτώσει την αφαίμαξη του εισοδήματός του θα πρέπει -άκουσον, άκουσον, παραλογισμό- να καταγγείλει στον ΕΦΚΑ τον εργοδότη του αν αυτός δεν δέχεται τον επιμερισμό των εισφορών (9,22% ο εργαζόμενος και 17,88% ο εργοδότης) ρισκάροντας τη δουλειά του.
Ακόμα και οργανισμοί του Δημοσίου που θα έπρεπε να δώσουν το καλό παράδειγμα συμμετέχοντας ως εργοδότες στο ασφάλιστρο των αμειβομένων με μπλοκάκι έγραψαν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους τις κυβερνητικές εγκυκλίους. Για παράδειγμα, το Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο που συριζοκρατείται, σύμφωνα με καταγγελίες δημοσιογράφων και συνδικαλιστών της ΕΣΗΕΑ, πρώτο και καλύτερο έδωσε εντολή στο λογιστήριό του να μην κάνει δεκτά μπλοκάκια δημοσιογράφων που θέλουν να υπαχθούν στο άρθρο 39. Η σταγόνα όμως που έκανε το ποτήρι της αγανάκτησης να ξεχειλίσει ήταν οι εισφορές που χρεώθηκαν για τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο με βάση το εισόδημα του 2015 σε τρεις κατηγορίες ασφαλισμένων που θα έπρεπε βάσει νόμου να εξαιρεθούν από τη διπλή εισφορά: α) όσοι έχουν μπλοκάκι που θα διεκδικήσουν την υπαγωγή τους στο άρθρο 39, β) οι παράλληλα απασχολούμενοι, δηλαδή οι μισθωτοί που διατηρούν ταυτόχρονα και μπλοκάκι, στο οποίο θα αναγράψουν ότι υπάγονται στο άρθρο 39, γ) οι μισθωτοί με υψηλές αποδοχές που εργάζονται ταυτόχρονα και ως ελεύθεροι επαγγελματίες αλλά «πλαφονάρουν» με τη μηνιαία εισφορά τους ως μισθωτοί. Αυτά είναι ορισμένα από τα πολλά λάθη που έχουν διαπιστωθεί με την ανάρτηση των ειδοποιητηρίων. Για να διορθωθούν πρέπει να υποβληθούν στα τέλη Φεβρουαρίου οι πρώτες Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις (ΑΠΔ) του 2017, να δει το σύστημα ότι πρέπει να εξαιρεθεί ο ασφαλισμένος ή να χρεωθεί με λιγότερα και να ακολουθήσουν συμψηφισμοί. Τα στελέχη του ΕΦΚΑ διαβεβαιώνουν ότι όλα τα λάθη θα διορθωθούν, το ζητούμενο είναι πότε. Σύμφωνα με εκτιμήσεις υψηλόβαθμων στελεχών του υπουργείου και του ΕΦΚΑ, οι συμψηφισμοί έναντι μελλοντικών οφειλών θα αρχίσουν μεταξύ Απριλίου και Ιουνίου. Δηλαδή ο επαγγελματίας θα προπληρώσει το κράτος έξι μήνες πριν, χρηματοδοτώντας το εις βάρος της δικής του ρευστότητας και επιβίωσης. Στην ίδια ή και χειρότερη μοίρα βρίσκονται πολλοί ελεύθεροι επαγγελματίες που κλήθηκαν να πληρώσουν με βάση τα εισοδήματα του 2015 ενώ το 2016 και περισσότερο το 2017 έχουν δραματική κάμψη του τζίρου τους ή εμφανίζουν μόνο ζημίες.
Οι διαφορές είναι απίστευτες, σύμφωνα με τις καταγγελίες ασφαλισμένων που κλήθηκαν να πληρώσουν μηνιαίως ποσά που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι διαφορές ξεπερνούν ακόμη και τα 1.000 ευρώ τον μήνα, ποσό που είναι δύσκολο να συμψηφιστεί με μελλοντικές εισφορές. Ακόμη όμως και μικρότερες διαφορές, της τάξεως των 50 ή 100 ευρώ, δεν μπορούν να περάσουν απαρατήρητες καθώς αποτελούν ουσιαστικά προκαταβολή φόρου.
Στελέχη του ΕΦΚΑ επισημαίνουν ότι δεν προβλέπεται συμψηφισμός μετά το πέρας του ημερολογιακού έτους. Αν τα ποσά είναι μεγάλα και δεν είναι δυνατόν να εκκαθαριστούν στο τέλος του 2017, υπάρχει σκέψη να παρακρατηθούν χωρίς τη συγκατάθεση του ασφαλισμένου, με στόχο την ενίσχυση της ανταποδοτικής του σύνταξης. Γι' αυτό τον λόγο οι ειδικοί συμβουλεύουν όσους βλέπουν μεγάλες διαφορές να επιλέγουν τη μερική καταβολή εισφοράς γιατί δεν πρόκειται ποτέ να πάρουν τα λεφτά τους πίσω. Αρκεί βέβαια να διευκρινιστεί το θέμα με την ασφαλιστική ενημερότητα. Οι μεγαλύτερες διαφορές και τα λάθη διαπιστώνονται στις εξής περιπτώσεις:
■ Καταγγελίες ασφαλισμένων που είχαν κάνει διακοπή δραστηριότητας μέσα στο 2016 και έκλεισαν τα μπλοκάκια τους και το σύστημα τους χρεώνει με εισφορές βάσει του εισοδήματος του 2015. Αν εκ παραδρομής έχει λάβει κάποιος ειδοποιητήριο, πρέπει να το αναφέρει στο ταμείο για να διορθωθεί.
■ Ασφαλισμένοι που το 2015 είχαν διπλή ιδιότητα. Για παράδειγμα, ήταν εταίροι σε ομόρρυθμη εταιρεία και παράλληλα ελεύθεροι επαγγελματίες. Το 2016 όμως διέκοψαν μία από τις δραστηριότητες και παρ' όλα αυτά καλούνται να πληρώσουν εισφορές με βάση το συνολικό εισόδημα του 2015.
■ Δεν είναι λίγοι οι ελεύθεροι επαγγελματίες που με βάση τα εισοδήματα του 2015 ξεπέρασαν την ανώτατη βάση υπολογισμού εισφορών και είδαν στα ειδοποιητήρια ότι πρέπει να πληρώσουν για σύνταξη 1.172 ευρώ και για περίθαλψη 407,30 ευρώ μηνιαίως.
Η αντιστοιχία στο εισόδημα του 2015, όπως αναμενόταν, οδηγεί σε στρεβλώσεις και αδικίες.
Ειδικότερα, πάνω από το όριο των 20.000 ευρώ ξεκινούν οι επιβαρύνσεις για όσους νέους και παλιούς ασφαλισμένους ήταν ενταγμένοι στην 3η και την 4η ασφαλιστική κατηγορία. Οι επαγγελματίες που είχαν πολύχρονη δραστηριότητα και ασφαλίζονταν σε υψηλότερες κλάσεις θα δουν επιβαρύνσεις αν έχουν κέρδη (προ ασφαλιστικών εισφορών του προηγούμενου έτους) πάνω από 25.000 και 30.000 ευρώ, ενώ όσοι είχαν πέσει στις πρώτες δύο κλάσεις μετρούν απώλειες από τα 15.000 ευρώ.
Οι επιβαρύνσεις είναι υπέρμετρες στα μεσαία και τα υψηλά εισοδήματα. Για παράδειγμα, έμπορος που ασφαλιζόταν στην 4η κλάση και πλήρωνε 4.204 ευρώ τον χρόνο, αν βγάζει 40.000 ευρώ (κέρδος προ εισφορών προηγούμενου έτους), θα πληρώσει υπερδιπλάσιες εισφορές, δηλαδή 9.815 ευρώ. Ο ίδιος, αν δηλώνει 50.000 ευρώ τον χρόνο, θα πληρώσει τριπλάσιες εισφορές, δηλαδή 12.510 ευρώ.
