 |
| Source: Map prepared by the US Central Intelligence Agency, Washington D.C. 1980, but made available online by the Library of Congress. Library of Congress Catalog Number 2005626486; Digital ID: http://hdl.loc.gov/loc.gmd/g7450.ct001599 Web page: www.loc.gov/item/2005626486/ (last accessed on 19 February 2017) |
Κλέαρχος Κυριακίδης
Στη Ρητορική, ο Αριστοτέλης εισηγείται πως ένας ρήτορας χρειάζεται να γνωρίζει πολύ καλά τη στρατιωτική ιστορία της χώρας του, των γειτονικών χωρών καθώς και άλλων χωρών με τις οποίες η χώρα του πιθανόν να εμπλακεί σε πόλεμο. Ο Αριστοτέλης ήταν ορθός αλλά την ιδέα του αφορά τόσο τον απλό πολίτη, όσο και τον φιλόδοξο πολιτικό.
Μάλιστα, η Αριστοτέλεια ιδέα είναι ιδιαίτερα σημαντική για όλους τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θέλουν να καταλάβουν τη μοίρα της Κύπρου, την επισφαλή θέση της και τις σχέσεις της με την Τουρκία.
Η τελευταία έχει εισβάλει στο νησί τουλάχιστον σε τρεις περιπτώσεις: το 1570 και δύο φορές το 1974.
Αυτό το Σαββατοκύριακο βρίσκει την Κυπριακή Δημοκρατία στην 58η επέτειο της ολοκλήρωσης της Συμφωνίας του Λονδίνου της 19ης Φεβρουαρίου του 1959. Ταυτόχρονα, η Τουρκία για ακόμα μια φορά τεντώνει τους στρατιωτικούς της μυς με ένα προκλητικό τρόπο. Επίσης, αυξάνονται οι προβλέψεις ότι ‘μια διευθέτηση’ ίσως να βρίσκεται κοντά για την μεταμόρφωση της Κυπριακής Δημοκρατίας σε μια ‘δι-κοινοτική, δι-ζωνική ομοσπονδία’.
Με όλα αυτά υπόψη, οι πολίτες πρέπει να αναλογιστούν την εξής ερώτηση: τι μας διδάσκει η ιστορία για τους βασικούς στόχους της Τουρκίας σε σχέση με τη Κύπρο; Ένα μεγάλο μέρος της απάντησης βρίσκεται στους πέντε πυλώνες του νέο-ιμπεριαλιστικού τουρκικού δόγματος της διαίρεσης. Υιοθετώντας το διάσημο βιβλίο του Λώρενς της Αραβίας, Οι Επτά Πυλώνες της Σοφίας, αυτοί οι πυλώνες μπορούν να χαρακτηριστούν ως ‘Οι Πέντε Πυλώνες του Παραλογισμού’ ή ‘Οι Πέντε Πυλώνες της Διχοτόμησης’.
Πυλώνας 1: ‘Η Κύπρος είναι Τουρκική’
Από το 1955, η Τουρκία προπαγανδίζει ανοικτά τον παραπλανητικό ισχυρισμό ότι ‘Η Κύπρος είναι Τουρκική’, παρόλο που η Κύπρος ξεγλίστρησε από τα ιμπεριαλιστικά χέρια του Οθωμανικού Χαλιφάτου το 1878. Επιπλέον, η Τουρκική κυριαρχία εξαλείφθηκε μέσω της Βρετανικής προσάρτησης της Κύπρου την 5η Νοεμβρίου 1914. Αυτή ήταν μια καθοριστική εξέλιξη την οποία η Τουρκία αναγνώρισε ως νόμιμη στις 24 Ιουλίου 1923 μέσω του Άρθρου 20 της Συνθήκης της Λωζάννης.
Το 1954, 40 χρόνια μετά την βρετανική προσάρτηση του 1914, δημιουργήθηκε το κίνημα ‘Η Κύπρος είναι Τουρκική’. Διαμέσου αυτής της κίνησης η κυβέρνηση της Τουρκίας ξεκίνησε να διασπείρει τη συγκεκριμένη προπαγάνδα. Ένα παράδειγμα είναι η δήλωση που βρίσκεται στα πρακτικά της Αγγλο-Ελληνο-Τουρκικής Διάσκεψης στο Λονδίνο το 1955. Ιδού τι ισχυρίστηκε ο Φατίν Ζορλού, ο αντιπρόσωπος της Τουρκίας στην Διάσκεψη την 1 Σεπτεμβρίου 1955:
«Με την γεωγραφική της δομή [η Κύπρος] είναι μια προέκταση της Χερσονήσου της Ανατολίας, το έδαφος της οποίας είναι έδαφος της Ανατολίας, της οποίας το κλίμα είναι της Ανατολίας … [Σ]ε όλο το διάβα της ιστορίας η μοίρα της Κύπρου παρέμεινε προσκολλημένη με τους ανθρώπους που εγκαταστάθηκαν στην Χερσόνησο της Ανατολίας και που ως αποτέλεσμα επηρέασε τη μοίρα των ανθρώπων που ζουν στην Ανατολία…» (Πηγή: The Tripartite Conference on the Eastern Mediterranean and Cyprus, Cmd 9594, Her Majesty’s Stationery Office, London, October 1955, pages 19 to 27.)
Μήπως έχει αλλάξει οτιδήποτε όλες αυτές τις δεκαετίες που πέρασαν; Σήμερα, η επίσημη ιστοσελίδα του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών περιλαμβάνει τον ακόλουθο ισχυρισμό που αντηχεί ό,τι ισχυρίστηκε το 1955 ο κ. Ζορλού: «Η νήσος Κύπρος … είναι γεωγραφικώς μια επέκταση της χερσονήσου της Ανατολίας. …» (Πηγή: www.mfa.gov.tr/cyprus-_historical–overview_.en.mfa).
Πυλώνας 2: Η υπόσκαψη της ενιαίας αυτοδιάθεσης
Η Τουρκία συστηματικά επιδίωξε να εμποδίσει οποιοδήποτε αίτημα ενιαίας αυτοδιάθεσης και συνεπώς να υπονομεύσει την αρχή της πλειοψηφικής δημοκρατίας, να αμαυρώσει τη θέληση του 80 τοις εκατόν του πληθυσμού και να εμποδίσει την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Όπως δύο βρετανοί υπουργοί, ο τότε Υπουργός Αποικιών και ο τότε αναπληρωτής του παρατήρησαν σε ένα, τότε, μυστικό σημείωμά τους, ημερομηνίας 21 Ιουλίου 1954: «Διαδοχικές τουρκικές κυβερνήσεις το έκαναν ξεκάθαρο ότι δεν θα συμφωνήσουν στην Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα … »
Τρεις ακριβώς μήνες μετά, ο τότε βρετανός Υπουργός Εξωτερικών πρόσθεσε: «Πρέπει να θέσω επίσημα και την δική μου άποψη ότι οι Τούρκοι ποτέ δεν θα συμφωνήσουν η Κύπρος να δοθεί στην Ελλάδα …» (Πηγές: Memo by Oliver Lyttleton MP, Colonial Secretary, & Henry Hopkinson MP, Minister of State for the Colonies, 21 July 1954, C(54)245, CAB 129/29; Memo by Anthony Eden MP, Foreign Secretary, 21 October 1954, C(54)319, CAB 129/71, National Archives of the UK.)
Με την βοήθεια άλλων, η Τουρκία έχει πετύχει την παρεμπόδιση της Ένωσης, μέσω των Συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου του Φεβρουαρίου 1959. Έτσι ο Πυλώνας 2 κτίστηκε γερά.
Πυλώνας 3: Η ‘Διανοούμενη Διχοτόμηση’ μέσω ‘δι-κοινοτισμού’
Υπό την κάλυψη που προσφέρουν επιφανειακά ευγενικές εκφράσεις, όπως είναι ο ‘δι-κοινοτισμός’ και η ‘πολιτική ισότητα’, η Τουρκία για έξι δεκαετίες προωθεί την ‘Διανοούμενη Διχοτόμηση’. Η Τουρκία το κάνει εκμεταλλευόμενη την παρουσία μιας μειονότητας Τούρκων και Μουσουλμάνων, οι οποίοι κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1950 αποτελούσε το 18 τοις εκατόν του πληθυσμού της τότε Βρετανικής Αποικίας Κύπρου.
Για να αντιληφθεί κανείς την ύπουλη έννοια και τις τεράστιες επιπτώσεις της ‘Διανοούμενης Διχοτόμησης’, χρειάζεται να διαβάσει ένα αποχαρακτηρισμένο Αμερικανικό έγγραφο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, μιας συζήτησης που είχε στις 18 Νοεμβρίου 1958 ο Φατίν Ζορλού, ο τότε Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, με τον Αμερικανό ομόλογό του Τζόν Φόστερ Ντάλλες. Κατά τη συζήτηση, ο κ. Ζορλού «εξήγησε» ότι η τουρκική κυβέρνηση αποσκοπούσε προς μια διευθέτηση στη Κύπρο που να είναι αποτέλεσμα «ενός είδους διανοούμενης διχοτόμησης [‘intellectual partition’]»… Ο κ. Ζορλού ξεκαθάρισε ότι μια τέτοια είδους διχοτόμηση βασιζόταν πάνω σε ένα κεντρικό άξονα: «πρέπει να υποδειχθεί στις δύο κοινότητες η ιδέα ότι δεν θα κυβερνάται η μία από την άλλη.» (Πηγή: Foreign Relations of the United States, Vol. X, Part 1, 1958-60: E. Europe Region; SovietUnion; Cyprus (U.S. Department of State, Washington DC), Document 291.)
Λίγες εβδομάδες μετά την πιο πάνω συζήτηση, το θεμέλιο της Συμφωνίας του Λονδίνου, η Ελληνο-Τουρκική Συμφωνία της Ζυρίχης της 11ης Φεβρουαρίου 1959, ιδρύθηκε ακριβώς πάνω στη διαιρετική αρχή της ‘Διανοούμενης Διχοτόμησης’. Κατά συνέπεια, η Συμφωνία της Ζυρίχης εδραίωσε την παραπλανητική προϋπόθεση ότι οι Κύπριοι είναι χωρισμένοι σε δύο εθνο-θρησκευτικές ‘κοινότητες’. Μάλιστα, όπως υπέδειξε το 1960 ο Τζιούλιαν Έμερυ, ο Βρετανός Κοινοβουλευτικός Υφυπουργός για Αποικιακά Θέματα: «Η βάση της Συμφωνίας της Ζυρίχης είναι ότι υπάρχουν δύο κοινότητες στην Κύπρο. Μια άποψη που διατηρεί έντονα, ειδικά η Τουρκική κοινότητα, είναι ότι δεν υπάρχουν άλλες κοινότητες [εκτός από τις ‘δύο κοινότητες’] αλλά υπάρχουν μόνο θρησκευτικές ομάδες.» (Πηγή: Hansard, House of Commons Debates, 14 July 1960, Column 1732.)
Μήπως έχει αλλάξει οτιδήποτε όλες αυτές τις δεκαετίες που πέρασαν; Όχι. Η Τουρκία παραμένει δεσμευμένη στη ‘Διανοούμενη Διχοτόμηση’ και τη παραπλανητική έννοια ότι ο πολυ-εθνικός πληθυσμός της Κύπρου αποτελείται μόνο από ‘Τουρκο-Κύπριους’ και ‘Ελληνο-Κύπριους’, δύο ετικέτες που εφευρέθηκαν από την εποχή της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Όπως λέγει το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών: «Η Κύπρος είναι ένα δύσκολο πολιτικό θέμα. Επομένως περιστρέφεται γύρω από ένα ουσιαστικό γεγονός: την ύπαρξη δύο ξεχωριστών λαών στο νησί, τους Τουρκο-Κύπριους και τους Ελληνο-Κύπριους’, και των σχέσεων τους’.» (Πηγή: www.mfa.gov.tr/cyprus-_historical–overview_.en.mfa)
Πυλώνας 4: ‘Δι-ζωνικότητα’ μέσω ‘δημογραφική μηχανική’
Η ‘δι-ζωνικότητα’ είναι μια γεωγραφική έκφραση του ‘δι-κοινοτισμού’. Οι καταβολές της ‘δι-ζωνικότητας’ καταγράφονται το 1956 στην βρετανική ιδέα της διαιρετικής διχοτόμησης, την οποία στήριξε η Τουρκία μέσω της κηδεμονίας του καθηγητή Νιχάτ Ερίμ. Έκτοτε, η Τουρκία επεδίωξε, πρώτον, μέσω de facto ‘δημογραφικής μηχανικής’ (demographic engineering), να επιφέρει δημογραφική αλλοίωση μέσω του εξαναγκαστικού ξεριζωμού ανθρώπων από τα σπίτια τους και, δεύτερον, τη νομιμοποίηση αυτού του ανήθικου αποτελέσματος μέσω μιας de jure διχοτόμησης με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. (Βλ. άρθρο του Λάμπρου Καούλλα, ‘Από την ΤΜΤ στην ISIS’, Σημερινή, 3ης Ιανουαρίου 2016.)
Όλα αυτά αντικατοπτρίζουν τις δηλώσεις του Χάρολτ Μακμίλλαν, του τότε Πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως εκφράστηκαν στις 26 Ιουνίου 1958:
«Οι Τούρκοι – θέτω την άποψή τους – θεωρούν την Κύπρο ως μια προέκταση της Πεδιάδας της Ανατολίας, ένα είδος υπεράκτιας νήσου με μεγάλη σημασία για την άμυνα και ασφάλειά τους. Λένε – αυτή ήταν η θέση τους μέχρι σήμερα – ότι η Τουρκο-κυπριακή κοινότητα δεν πρέπει να κυβερνάται από μια Ελληνο-κυπριακή κοινότητα και ζήτησαν τον φυσικό διαχωρισμό των δύο κοινοτήτων μέσω μιας εδαφικής διχοτόμησης.» (Πηγή: Hansard, House of Commons Debates, 26 June 1958, Columns 724-725.)
Λόγω της αρνητικής θέσης των Ηνωμένων Πολιτειών, η ιδέα της ‘δι-ζωνικής’ γεωγραφικής διχοτόμησης δεν έγινε κατορθωτή στο τέλος της δεκαετίας του 1950. Όμως, αναβίωσε το 1964. Αυτό μας φέρνει στον πέμπτο Πυλώνα της Διχοτόμησης.
Πυλώνας 5: ‘Federation a la Turque’ (‘τουρκική ομοσπονδία’)
Οι καταβολές της προτεινόμενης ‘δι-κοινοτικής, δι-ζωνικής ομοσπονδίας’ βρίσκονται πίσω στο 1956. Όμως, η τουρκική ιδέα για ‘ομοσπονδοποίηση’ της Κυπριακής Δημοκρατίας ήλθε στην επιφάνεια το 1964. Στο παρασκήνιο της συνταγματικής κρίσης και των ενδο-κοινοτητικών ταραχών του 1963/64, οι ηγεσία της Τουρκικής Κοινότητας στην Κυπριακή Δημοκρατία και η Τουρκία μαζί ξεκίνησαν να πιέζουν για εδαφικό διαχωρισμό μέσω μας επιβαλλόμενης ‘ανταλλαγής πληθυσμών’ με ‘ομοσπονδοποίηση’.
Όπως επισήμανε ο τότε Αμερικανός Πρέσβης στη Λευκωσία, Τέιλορ Μπέλτσιερ, σε ένα αποχαρακτηρισμένο τηλεγράφημά του που έστειλε στις 2 Δεκεμβρίου 1964, η «ομοσπονδία στη Κύπρο», όπως πρότειναν οι Τούρκοι, «στη πραγματικότητα σημαίνει διχοτόμηση της Κύπρου.» Ο Πρέσβης Μπέλτσιερ πρόσθεσε ότι οποιαδήποτε τέτοια «ομοσπονδία» θα «χρειαζόταν βία για να επιβληθεί … με σύνορα δια μέσου της Αμμοχώστου και Λευκωσίας, και που θα έφθανε δυτικά στα Κόκκινα …» Στην αποκαλυπτική φράση του Πρέσβη Μπέλτσιερ, η προτεινόμενη «ομοσπονδία» ισοδυναμούσε με ‘Federation a la Turque’ (‘τουρκική ομοσπονδία’). (Πηγή: Document 167, James E. Miller (ed.), Foreign Relations of the United States, 1964-1968, Volume XVI (State Department, Washington DC, 2000.)
Οι Πέντε Πυλώνες στην πράξη
Η Τουρκία ύπουλα εφάρμοσε τους Πυλώνες 2 και 3 της Διχοτόμησης με μια φαινομενικά de jure βάση μέσω των Συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου του Φεβρουάριου του 1959. Αντίθετα, η Τουρκία απάνθρωπα υλοποίησε τους Πυλώνες 1 και 4 μέσω της χρήσης ωμής βίας. Το έκανε το 1974 μετά από δύο εισβολές. Ως αποτέλεσμα, η Τουρκία παράνομα κατάκτησε, εθνο-θρησκευτικά ξεκαθάρισε και αποίκησε το 37 τοις εκατόν του εδάφους και 57 τοις εκατόν της ακτογραμμής της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Επομένως η Τουρκία αλυσόδεσε την περιοχή υπό τουρκική κατοχή στην Ανατολία. Έτσι, παραδείγματος χάρη, και η Τουρκία κατασκεύασε παράνομα ένα τεράστιο υποθαλάσσιο αγωγό, ο οποίος λέγεται ενώνει την υπό τουρκική κατοχή περιοχή με την Τουρκία. (Βλ. φωτογραφίες και στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από το Υπουργείο Δασών και Θεμάτων Νερού της Τουρκίας στο σύνδεσμο: http://en.dsi.gov.tr/projects
Από τον καιρό της εισβολής στις 20 Ιουλίου 1974, η Τουρκία αναζητεί μια ‘διευθέτηση’, η οποία όχι μόνο θα νομιμοποιεί τις παράνομες επιπτώσεις των παράνομων πράξεων της, αλλά και να εφαρμόσει de jure τον Πυλώνα 5. Επιπλέον, η Τουρκία επιδιώκει μια ‘ομοσπονδία’ την οποία η ίδια ξεκίνησε να ζητεί από το 1964. Μάλιστα, σε μία αποδεσμευμένη επιστολή ημερομηνίας 25 Μαρτίου 1975, μετά τις δύο Τουρκικές εισβολές του 1974, η Βρετανική Πρεσβεία στην Άγκυρα προσδιόρισε αποτελεσματικά τον σχηματισμό μιας τέτοιας ‘ομοσπονδίας’ ως τον πρωταρχικό στόχο της Τουρκικής στρατηγικής:
«Οι Τούρκοι έχουν κατά μεγάλο βαθμό ήδη καταλάβει όλα όσα χρειαζόντουσαν στο νησί. Εκείνο που στερούνται είναι (α) να παραλάβουν τους Τουρκοκύπριους που ακόμα βρίσκονται στον Νότο και (β) ελληνική συναίνεση σε ένα αδύνατο ομόσπονδο σύστημα. Σε αντάλλαγμα γι’ αυτά θα ήσαν ακόμα σήμερα διατεθειμένοι να κάνουν κάποιες εδαφικές υποχωρήσεις…» (Πηγή: FCO 9/2159 NationalArchives of the UK.)
Αν ο στόχος (α) είχε γίνει κατορθωτός από την Τουρκία τα τέλη της δεκαετίας του 1970, με την ενεργό βοήθεια του Ηνωμένου Βασιλείου, αυτό που απομένει σήμερα είναι να εξασφαλίσει το στόχο (β). Προς αυτό το στόχο, οι ‘δύο ηγέτες’ των ‘δύο κοινοτήτων’ συν η Ελλάδα, το Ηνωμένο Βασίλειο, τα Ηνωμένα Έθνη και η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουν όλοι συνθηκολογήσει με την Τουρκία και στις διαιρετικές νέο-Οθωμανικές αξίες της. Ανάλογα, έχουν όλοι ‘στρατευθεί’ να εγκρίνουν την ‘επα-νένωση’ (δηλαδή την επανα-διαίρεση) μέσω της προτεινόμενης ‘δι-κοινοτικής, δι-ζωνικής ομοσπονδίας’ που βασίζεται στην ‘Διανοούμενη Διχοτόμηση’ και τους άλλους Πυλώνες της Διχοτόμησης.
Ο χρόνος θα δείξει αν η Τουρκία θα συνεχίζει να είναι προσκολλημένη σε μια ΄διευθέτηση΄ κτισμένη πάνω στους πέντε Πυλώνες της Διχοτόμησης. Εν τω μεταξύ, οι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας και άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να έχουν υπόψη τους το σχετικό απόσπασμα της Ρητορικής. Ο Αριστοτέλης προειδοποιεί εναντίον της παράδοσης σε χυδαίες πράξεις, υποχωρώντας σε επίδειξη δύναμης ή, λόγω δειλίας, παραδιδόμενος στην θέληση του άλλου. Προσθέτει ότι ένα οποιοδήποτε τέτοιο αποτέλεσμα αναπόφευκτα φέρνει αρνητικά αποτελέσματα. Αυτά συμπεριλαμβάνουν ένα βαθύ αίσθημα εξευτελισμού συνοδευόμενο από την ψυχολογική φθορά που θα δημιουργήσει και κάτι άλλο: ντροπή.
Το πιο πάνω είναι μια συντομευμένη παραλλαγή των άρθρων του συγγραφέα που έχουν δημοσιευθεί στα αγγλικά ( Klearchos A. Kyriakides ) στο Agora Dialogue.
Ο Δρ. Κλέαρχος Κυριακίδης είναι επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Νομικής του Πανεπιστημίου UCLan στην Κύπρο και συντονιστής του προγράμματος αφιερωμένο στο Κράτος Δικαίου και τα Διδάγματα της Ιστορίας. Οι απόψεις που εκφράζει είναι προσωπικές. © Κλέαρχος Α. Κυριακίδης, Λάρνακα, 2017