Του Δημήτρη Τσαϊλά*
Είναι ανθρώπινο να επιθυμούμε να αναλάβουμε κινδύνους. "Οι άνθρωποι παρασύρονται, άλλοι μεν από την τόλμη, την οποία εμπνέει στον φτωχό η ανάγκη, άλλοι από την πλεονεξία, στην οποία ωθούν τον πλούσιο η αλαζονεία και η αυτοπεποίθηση" ή καλύτερα θα λέγαμε, η ελπίδα και η απληστία, είναι πολύ ισχυρότερες από τους κινδύνους που υπονομεύουν την αποτροπή. Αυτά έλεγε ο πάντα επίκαιρος Θουκυδίδης!!!
Είναι πλέον γεγονός ότι όσο περνάει ο καιρός υπό την προεδρία του Erdogan να υφίσταται όλο και πιο μεγάλη πολιτική αβεβαιότητα και οικονομική αστάθεια στην Τουρκία, καθώς ο πρόεδρος συνεχίζει να χρησιμοποιεί την τρέχουσα κατάσταση της έκτακτης ανάγκης για τον έλεγχο των καθημερινών υποθέσεων που προκαλεί την ασφυξία στη δικαιοσύνη, τη δημόσια διοίκηση, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ακόμη και στον επιχειρηματικό τομέα μέσα από τα κύματα των συλλήψεων και εκκαθαρίσεων. Ο Erdogan τώρα ψάχνει τρόπους να νομιμοποιήσει την de facto αύξηση των αρμοδιοτήτων του, μάλιστα με τη βοήθεια του εθνικιστικού κινήματος της αντιπολίτευσης. Με όχημά του τη συγκέντρωση όλων των εξουσιών θα επιδεινώσει πολλές από τις υφιστάμενες αδυναμίες στο εσωτερικό της διακυβέρνησης της Τουρκίας, στην οικονομία και τις διεθνείς σχέσεις της.
Η μάχη επί του ζητήματος της διεύρυνσης των εξουσιών του προέδρου έχει αμφίβολο αποτέλεσμα και ο Erdogan εφαρμόζει μια επιθετική εκστρατεία για να κερδίσει. Στο πολιτικό μέτωπο, αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα συνεχίσει το κυνήγι μαγισσών κατά των «Γκιουλενιστών», και θα κλιμακώσει τη σκληρότητα στον ήδη αυστηρό έλεγχο των κρατικών θεσμικών οργάνων και των μέσων ενημέρωσης, όπως και την απειλητική ρητορική κατά των γειτόνων και ειδικότερα κατά της Ελλάδας και του Ελληνισμού.
Η ανάγκη του Erdogan να διατηρήσει την υποστήριξη των εθνικιστών ψηφοφόρων θα αυξήσει επίσης τους κινδύνους στην ασφάλεια της χώρας του σε μια στιγμή που ο τουρκικός στρατός παραμένει αποδυναμωμένος από τις μετα-πραξικοπηματικές εκκαθαρίσεις. Επίσης θα συνεχίσει τη στάση της σκληρής γραμμής σχετικά με το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (ΡΚΚ) αποκλείοντας πιθανή επιστροφή σε ειρηνευτικές συνομιλίες και θα προσπαθεί να αντικρούει με στρατιωτικά μέσα σίγουρα τους Κούρδους στη Συρία και μετά τη συμφωνία για την αποχώρηση των ενόπλων τμημάτων κατά κάποιο πολιτικό τρόπο στο Ιράκ. Στις δύο αυτές χώρες, ο Erdogan είναι πιθανό να μην ευθυγραμμίζεται με τις απαιτήσεις και να αποξενώνεται από τους συμμάχους. Οπότε η σκληρή γραμμή θα ανατροφοδοτήσει την τρομοκρατία στην Τουρκία. Ομοίως, η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για τους πρόσφυγες είναι πιο πιθανό από πρωτύτερα να μη τηρηθεί, και με μικρο-πολιτικές ο Erdogan να κρατήσει η σχέση του με τους Ευρωπαίους εταίρους επί σφύρας και άκμονος.
Η πιθανή νίκη του Erdogan στη μάχη επί του ζητήματος της διεύρυνσης των εξουσιών του προέδρου, θα του προσφέρει μεγάλη ανακούφιση. Ακόμα, και αν οι περισσότερες από τις διατάξεις δεν θα τεθούν σε ισχύ έως τις επόμενες εκλογές το 2019, η νίκη θα ενθαρρύνει τον Erdogan να ενεργεί ως ένας de facto "Εκτελεστικός Πρόεδρος" συνεχίζοντας να υπερβαίνει τις τυπικές αρμοδιότητες όλο το 2017. Μια εξουσία, που θα οδηγήσει την Τουρκία σε επιβαρυντικές πολιτικές, όχι μόνο στον οικονομικό τομέα, αλλά και σε κινδύνους ασφαλείας.
Στην περίπτωση που τα πράγματα πάνε άσχημα για την Τουρκία στη Συρία, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα πολύ πιο οργανωμένο πραξικόπημα κατά του Erdogan, αφού δεν μπορεί να βλέπει μακριά. Ο Erdogan αποδεικνύει με τις πράξεις του ότι ο ίδιος είναι αμετροεπής. Η επόμενη κίνησή του θα καθορίσει κατά πόσον ή όχι είναι επίσης ένας ηλίθιος.
Όσον αφορά στα καθ’ ημάς σίγουρα ο πόλεμος δεν είναι επιδιωκόμενος ακόμη κι’ αν πιστεύουμε ότι έχουμε την ευκαιρία να κερδίσουμε. Αλλά να γνωρίζουμε ότι οι συνθήκες πολέμου πάντα υπάρχουν. Ως εκ τούτου η συνεχής επαγρύπνηση είναι απαραίτητη, και η ισχυρή θέληση για να νικήσεις τον εχθρό είναι απαραίτητη. Κλείνοντας να επισημάνουμε ότι το δίλημμα δεν είναι ψύχραιμες διαπραγματεύσεις με το "νευρικό γείτονα" ή πόλεμος, αλλά ισχυρή αποτροπή ή πόλεμος.
* Ο Δημήτρης Τσαϊλάς είναι Υποναύαρχος ε.α.