Μπορεί να υψώνονται οι τόνοι και στις δυο πλευρές του Αιγαίου, αλλά στην πραγματικότητα η σημερινή τουρκική προκλητικότητα για την Ελλάδα είναι “τι είχες Γιάννη, τι είχα πάντα”. Ποσοτικά, μάλιστα, οι προκλήσεις τις οποίες καταφέρνει να οργανώσει η Άγκυρα είναι κατά πολύ μικρότερες απ' ότι πριν το πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016. Κοινή πεποίθηση είναι ότι αυτό οφείλεται στο μέγεθος των εκκαθαρίσεων που έχουν γίνει στις Ένοπλες Δυνάμεις της, και ειδικά στην Πολεμική Αεροπορία και το Πολεμικό Ναυτικό, με αποτέλεσμα, όπως λένε Έλληνες αξιωματικοί, να μην μπορούν να οργανώσουν οι Τούρκοι ούτε μια σοβαρή άσκηση στο Αιγαίο. Κάτι που, αντίθετα, έκαναν κάθε τρεις και λίγο πριν το πραξικόπημα. Αλλά και ο αριθμός των αεροσκαφών που καταφέρνουν να επιστρατεύσουν καθημερινώς για παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου, σύμφωνα με τα στοιχεία του ελληνικού ΓΕΕΘΑ, είναι μικρότερος. Αιτία είναι η “καρατόμηση” εκατοντάδων έμπειρων πιλότων που επί αρκετά έτη είχαν “εκπαιδευτεί” από τους Έλληνες πιλότους, κατά τις παραβιάσεις και αερομαχίες στο Αιγαίο.
Όλα αυτά, ωστόσο, δεν είναι λόγος για να εφησυχάζει η Ελλάδα. Πόσο μάλλον, αφού, ναι μεν ποσοτικά οι προκλήσεις είναι υποδεέστερες του παρελθόντος, αλλά ποιοτικά είναι πολύ πιο ακραίες και πιο μπουνταλάδικες. Πόσο μάλλον, αφού λιγότερο έμπειροι αξιωματικοί του ΠΝ και πιλότοι, διοικούν πλοία και πετούν αεροσκάφη, και η συμπεριφορά τους στο Αιγαίο είναι συχνά “εκτός κανόνων”. Η περίπτωση του Φαρμακονησίου, όπου ένα τουρκικό πλοίο, εντός ελληνικών χωρικών υδάτων, εκτέλεσε βολές προς Ανατολάς, είναι ενδεικτική. Το ίδιο και το επικοινωνιακό σόου – πρόκληση του αρχηγού των τουρκικών ΕΔ στην περιοχή των Ιμίων, καθώς και οι υπερπτήσεις στη νησίδα Παναγιά, κ.ο.κ. Όσον αφορά τον “ψυχολογικό πόλεμο”, είτε με προσεγγίσεις στα Ίμια, είτε με ψευδείς ειδήσεις περί δήθεν προσέγγισης στις βραχονησίδες, αυτό εντάσσεται τόσο στον επικοινωνιακό πόλεμο κατά της Ελλάδας, όσο και προς “βρώση” στο εσωτερικό της Τουρκίας. Όπως και να' χει, όμως, η ένταση -τεχνητή ή μη- εγκυμωνεί σοβαρότατους κινδύνους. Κατά τα λοιπά, το να μεγεθύνει κανείς τον κίνδυνο εξ' Ανατολών, το μόνο που εξυπηρετεί, είναι να γίνει αποδεκτή από την ελληνική κοινή γνώμη η ανάγκη για την πανάκριβη αγορά των F-35 (άνω των 3-4 δισ).
Στην ουρά για άσυλο
Από την άλλη, ουδείς πρέπει να υποβαθμίζει την απειλή. Πόσο μάλλον, ενόψει του Δημοψηφίσματος που διοργανώνει τον Απρίλιο ο Ταγίπ Ερντογάν για τη μετατροπή του συστήματος σε προεδρική Δημοκρατία, και κατόπιν, των εκλογών για την ανάδειξη (του ιδίου) προέδρου στην Τουρκία. Η Ελλάδα, λοιπόν, πολύ πιθανώς, θα κληθεί να αντιμετωπίσει “απειλές” από την Τουρκία, ίσως με μεγαλύτερη ένταση, τα ερχόμενα χρόνια. Κι' αυτό, ανεξαρτήτως αν η οικονομία της κάνει “βουτιά” ή όχι. Σε όλα αυτά, έρχεται να προστεθεί και η ένταση, την οποία διογκώνει συνειδητά η Άγκυρα, με αφορμή τους Τούρκους στρατιωτικούς που έχουν ζητήσει άσυλο στην Ελλάδα. Έως τώρα, επισήμως άσυλο έχουν ζητήσει οι οκτώ της Αλεξανδρούπολης που υποστηρίζουν ότι δεν έχουν σχέση με το πραξικόπημα, αλλά η τουρκική Εισαγγελία ισχυρίζεται ότι είχαν τηλεφωνικές συνομιλίες με τους πραξικοπηματίες που πήγαν να δολοφονήσουν (;) τον Ερντογάν. Ο Άρειος Πάγος είπε “όχι” στην έκδοσή τους, επειδή ουδείς διασφαλίζει ότι θα έχουν δίκαιη δίκη στην Τουρκία. Πόσο μάλλον, όταν στην γείτονα το “καθεστώς Ερντογάν” κάνει λόγο ακόμα και για επαναφορά της θανατικής καταδίκης. Σε αυτούς, εσχάτως προσετέθησαν δυο κομμάντος, των οποίων, πάντως, τα ονόματα και οι φωτογραφίες φιγουράριζαν στα τουρκικά ΜΜΕ ήδη από τον Ιούλιο του 2016 ως καταζητούμενοι για την επιχείρηση “δολοφονίας” του Ερντογάν. Οι δυο αυτοί σίγουρα θα δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα στις ήδη τεταμένες ελληνοτουρκικές σχέσεις, απ' ότι οι οκτώ .
Επιπλέον, στην Ελλάδα έχουν περάσει τουλάχιστον τρεις υψηλόβαθμοι δικαστικοί, ενώ σχεδόν οι μισοί στρατιωτικοί ακόλουθοι της τουρκικής πρεσβείας και αξιωματικοί σε ΝΑΤΟϊκές υπηρεσίες στην Ελλάδα, “έκαναν φτερά” και αρχικά έφυγαν για Ιταλία, ενώ είναι άγνωστο που βρίσκονται τώρα. Στην πραγματικότητα, κοινό μυστικό είναι ότι πολλοί Τούρκοι αξιωματούχοι σε διάφορους κρατικούς τομείς, καθώς και στρατιωτικοί, έχουν περάσει στην Ελλάδα, και στη συνέχεια, είτε με νόμιμα ταξιδιωτικά έγγραφα, είτε με παράνομα, έφυγαν κυρίως για Γερμανία, Βέλγιο, Ολλανδία και Σκανδιναβικές χώρες. Κάποιοι, μάλιστα, φέρονται να έφυγαν προς τις ΗΠΑ. Κάτι που, ως γνωστόν, είναι εξαιρετικά δύσκολο, δίχως το “πράσινο φως” από τις ίδιες τις ΗΠΑ.
Στην πραγματικότητα, βέβαια, ο μεγαλύτερος αριθμός Τούρκων (και στρατιωτικών) που ζητούν άσυλο, δεν είναι στην Ελλάδα. Είναι στο Βέλγιο, όπου ξηλώθηκε σχεδόν ολόκληρη η τουρκική αντιπροσωπεία στο ΝΑΤΟ. Είναι στη Γερμανία, όπου πάρα πολλοί Τούρκοι αξιωματικοί (40 γράφουν τα ΜΜΕ) υπηρετούσαν σε βάσεις του ΝΑΤΟ. Είναι στις ΗΠΑ, στην Ιταλία και σε πολλές άλλες χώρες. Με τη Γερμανία, εξάλλου, η κόντρα Βερολίνου – Άγκυρας, με αφορμή τους Τούρκους στρατιωτικούς, αλλά και τις εφόδους της γερμανικής Αστυνομίας κατά ιμάμηδων, βρίσκεται στο ζενίθ. Μάλιστα, οι συγκεκριμένοι Τούρκοι αξιωματικοί φέρονται να έχουν οργανωθεί μεταξύ τους, ενώ κάποιοι έχουν ανοίξει μέχρι και ιστοσελίδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου κάνουν αρκετές αποκαλύψεις για το “σύστημα Ερντογάν”. Μέσα, λοιπόν, σε αυτό το πολύ αρνητικό κλίμα για την Τουρκία στην Ευρώπη, η Ελλάδα θα πρέπει να αναμένει ιδιαίτερες προκλήσεις. Σε αυτό το σκηνικό εντάσσονται και οι δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων κατά της Αθήνας, αλλά και του υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος εσχάτως, απαντώντας σε σκληρές δηλώσεις του Νίκου Κοτζιά, έσπευσε νταηλίδικα να πει ότι αν ήθελε ο Τούρκος αρχηγός ΓΕΕΘΑ θα ανέβαινε στα Ίμια. Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, εκτός των άλλων, αποδεικνύεται και αχάριστος, διότι, αμέσως μετά το πραξικόπημα, και έχοντας την ουρά στα σκέλια, αφού είχε ξεφύγει από του χάρου τα δόντια, ο μόνος που τον φιλοξένησε, ήταν ο Ν.Κοτζιάς, στην Κρήτη. Αλλά, προφανώς, τις καλές σχέσεις στην Τουρκία, τις εκλαμβάνουν ως ένδειξη αδυναμίας.
Παραμονή ΝΑΤΟ στο Αιγαίο
Υπό αυτές τις συνθήκες, αποφασίστηκε η παραμονή της ΝΑΤΟϊκής, ναυτικής δύναμης στο Αιγαίο. Τυπικώς, βεβαίως, η δύναμη έχει ως αποστολή το Μεταναστευτικό, αλλά είναι πλέον πασιφανές ότι βρίσκεται εδώ και ως μια “εξισσοροπιστική παρουσία” για την έκκρυθμη κατάσταση στην περιοχή. Ιδού όμως, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η εικόνα που υπήρξε στη Σύνοδο των υπουργών Αμύνης του ΝΑΤΟ (15-16 Φεβρουαρίου 2017). Κατά τη διάρκειά της, ο γενικός γραμματέας του Οργανισμού φέρεται να αναφέρθηκε στα όσα η Τουρκία, και ειδικά στα περί περιορισμού του χρονικού ορίζοντα της δράσης της ΝΑΤΟϊκής δύναμης στο Αιγαίο. Ωστόσο, κατηγορηματική ήταν ή άρνηση των υπουργών Αμύνης πολλών κρατών – μελών, μεταξύ των οποίων της Γερμανίας, της Ολλανδίας, της Βουλγαρίας και της Σλοβακίας, οι οποίοι επέμειναν ότι είναι εντελώς πρόωρο να αποφασιστεί πότε θα λήξει η αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο.
Να σημειωθεί ότι η Τουρκία έχει ζητήσει επανειλημμένως να αποσυρθεί εδώ και τώρα η δύναμη, αλλά εξαιτίας της άρνησης πολλών κρατών – μελών, άλλαξε στάση και ζητούσε να αποφασιστεί -τουλάχιστον επί της αρχής- χρονοδιάγραμμα παραμονής και απόσυρσής της. Κάτι που δεν έγινε δεκτό και αυτή τη φορά. Εκτός των άλλων, με θετικά λόγια για τη ναυτική δύναμη στο Αιγαίο εκφράστηκαν οι υπουργοί Αμύνης πολλών χωρών, όπως της Πολωνίας, της Κροατίας, της Σλοβενίας, αλλά και της Αλβανίας (!). Ενδιαφέρον είναι, ωστόσο, ότι οι υπουργοί της Βρετανίας και της Ιταλίας κράτησαν μια “διακριτική στάση”, ενδεχομένως για να καθησυχάσουν τις εντονότατες αντιδράσεις της Τουρκίας, αλλά και για να κρατήσουν ανοικτές τις γέφυρες με την Άγκυρα.
Ως ήταν αναμενόμενο, το βασικό στίγμα στη Σύνοδο για πολλά από τα θέματα που αφορούν άμεσα και την Ελλάδα, έδωσε ο αμερικανός υπουργός Αμύνης. Αυτός φέρεται να έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στη δράση του ΝΑΤΟ απέναντι σε νεοαναδυόμενες προκλήσεις, όπως η τρομοκρατία, η μετανάστευση και η κάθε λογής διακίνηση λαθραίων προϊόντων. Ο ίδιος, μάλιστα, επικεντρώνοντας στην τρομοκρατία, έκανε λόγο για “ολιστική αντιμετώπισή” της, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα την ανάγκη ενίσχυσης της ΝΑΤΟϊκής δράσης στον “νότιο τομέα” της Συμμαχίας. Να σημειωθεί ότι ήδη βρίσκεται στα σκαριά το ΝΑΤΟϊκό περιφερειακό στρατηγείο στη Νάπολη (Regional Hub South), στο οποίο, προφανώς, θα συμμετέχει και η Ελλάδα. Στην αρμοδιότητά του θα βρίσκεται σχεδόν όλη η Βόρειος Αφρική, η Νοτιοανατολική και η Ανατολική Μεσόγειος. Άρα, το ζήτημα αφορά άμεσα την Ελλάδα. Είναι εμφανές, λοιπόν, ότι οι ΗΠΑ είτε θέλοντας να αντιμετωπίσουν την τρομοκρατία, είτε με πρόσχημα την τρομοκρατία, επιθυμούν να αλλάξει ως έναν σημαντικό βαθμό ο ρόλος το ΝΑΤΟ και να στραφεί πλέον περισσότερο κατά της τρομοκρατίας και άλλων “απειλών”.
Σύνοδος στη σκιά των Τράμπ - Πούτιν
Από τα βασικότερα θέματα της Συνόδου, βεβαίως, ήταν η στάση του ΝΑΤΟ απέναντι στη Ρωσία. Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι ο αμερικανικός υπουργός Αμύνης τόνισε την ανάγκη διαλόγου με τη Ρωσία, που, όπως είπε, υπήρξε ακόμα και στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Διαβεβαίωσε ότι οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να υλοποιούν τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει έναντι των συμμάχων τους στο ΝΑΤΟ, αλλά -επανειλημμένως μάλιστα- υπογράμμισε ότι θα πρέπει να επιμεριστούν σωστά οι δαπάνες. Πολύ περισσότερο, αναφερόμενος στους Ευρωπαίους, είπε ότι θα πρέπει να αναλάβουν το βάρος των δαπανών που τους αναλογεί. Ως γνωστόν, τόσο προεκλογικά όσο και τώρα, ο Τράμπ κατ' επανάληψη έχει ασκήσει κριτική στους Ευρωπαίους, ενώ έχει δηλώσει ότι οι ΗΠΑ δεν θα πληρώνουν για τους άλλους. Κάτι που από πολλούς εξελήφθη ως “υπόσκαψη” του ΝΑΤΟ και των σχεδίων του.
Από τη μεριά της Ελλάδας, ο Πάνος Καμμένος φέρεται να είπε ότι πρέπει να διατηρηθεί το ποσοστό των αμυντικών δαπανών της Ελλάδας που ανέρχεται σε πάνω από το 2% του ΑΕΠ (2,38% για την ακρίβεια), και έκανε έκκληση αυτή η προσπάθεια της χώρας μας σε συνθήκες κρίσης να εκτιμηθεί δεόντως από τους εταίρους μας στην ΕΕ που ταυτόχρονα είναι μέλη του ΝΑΤΟ, καθώς και από την τρόϊκα - “θεσμούς” .
Πάντως, στην τελευταία Σύνοδο των υπουργών Αμύνης, οι συνήθεις φωνακλάδες κατά της Ρωσίας από την “Ανατολική Ευρώπη” δεν έκαναν τον σαματά που έκαναν σε προηγούμενες. Πιθανώς, λόγω της πιο ήπιας -λεκτικά τουλάχιστον- στάσης της νέας κυβέρνησης ΗΠΑ. Παρ' όλα αυτά, σαφέστατες ήταν οι κατευθύνσεις που έδωσε ο -διόλου συμπαθών τη Ρωσία- γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, τόσο για την ενίσχυση της ΝΑΤΟϊκής παρουσίας στη Μαύρη Θάλασσα, όσο και για την επιτάχυνση της ανάπτυξης των δυνάμεων του ΝΑΤΟ προς τα σύνορα της Ρωσίας. Ειδικότερα, ο γγ ζήτησε να προχωρήσει η υλοποίηση του σχεδίου για προκεχωρημένη παρουσία του ΝΑΤΟ στην Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής. Ως γνωστόν, έχει αποφασιστεί η δημιουργία τεσσάρων σχηματισμών μάχης (Battlegroups). Ο ίδιος επίσης, αναφέρθηκε στο θέμα της ενίσχυσης της παρουσίας του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα, και ζήτησε να προχωρήσει η αναπροσαρμογή της δομής διοίκησης (NCS), κάτι που μάλλον θα αποφασιστεί στην υπουργική Σύνοδο του Φεβρουαρίου του 2018.
Ενδιαφέρον έχει ότι ο Ρουμάνος υπουργός Αμύνης φέρεται να έθεσε με έμφαση το θέμα της παρουσίας του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα, τη στιγμή μάλιστα, που, κατά πληροφορίες, η ρουμανική πλευρά είναι σφόδρα ενοχλημένη από τα εμπόδια που θέτει γι' αυτό η Τουρκία. Ειδικότερα, η Άγκυρα φαίνεται πως εμποδίζει τον περιφερειακό συντονισμό των ναυτικών δυνάμεων στη Μαύρη Θάλασσα. Αποδοκιμασίες προς την κατεύθυνση της Τουρκίας, ωστόσο, φαίνεται να ακούστηκαν από τη μεριά του Βούλγαρου υπουργού Αμύνης. Να σημειωθεί πως, κατά τις ίδιες πληροφορίες, ο Τούρκος υπουργός ετάχθη υπέρ της αποφυγής των εντάσεων με τη Ρωσία.
Αρκετά σημαντικό είναι ακόμη ότι ο αμερικανός υπουργός Αμύνης επέκρινε τα κράτη – μέλη του ΝΑΤΟ που ζητούν από τον ΟΗΕ την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων (εκτιμάται ότι αυτή η αναφορά έγινε “στοχεύοντας” την Ολλανδία), σημειώνοντας ότι κάτι τέτοιο δεν συνάδει με τις “συμμαχικές υποχρεώσεις και δεσμεύσεις” τους (!). Ως γνωστόν, εσχάτως ο Τράμπ ετάχθη ανοικτά υπέρ της διατήρησης του πυρηνικού οπλοστασίου των ΗΠΑ, ενώ στα ΜΜΕ έχει γίνει λόγος και για συναλλαγή με τη Μόσχα σε αυτό τον τομέα.