Οι φόροι «τρώνε» τα υπόλοιπα των καταθέσεων, ενώ το «φρέσκο» χρήμα που επέστρεψε σταδιακά από το περασμένο καλοκαίρι στις ελληνικές τράπεζες -καθώς είναι ελεύθερο περιορισμών- λόγω της αβεβαιότητας «φεύγει» και πάλι για τράπεζες του εξωτερικού.
Αποτέλεσμα είναι το τραπεζικό σύστημα από τις αρχές Ιανουαρίου μέχρι τις πρώτες μέρες του Φεβρουαρίου να μετράει απώλειες της τάξης του 1,5 δισ. ευρώ, καθώς «χάνει» περίπου το 30% των καταθέσεων που προσείλκυσε ως «νέο χρήμα» το δεύτερο εξάμηνο του 2016.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, πέρυσι οι τράπεζες κατέγραψαν αύξηση των ιδιωτικών καταθέσεων κατά 4,2 δισ. ευρώ, καθώς τα υπόλοιπά τους αυξάνονταν σταθερά καθ’ όλη τη διάρκεια του δευτέρου εξαμήνου κατά 770 εκατ. ευρώ (κατά μέσο όρο) τον μήνα. Και στο μεγαλύτερο μέρος τους ήταν χρήματα που παρέμεναν αποθησαυρισμένα σε στρώματα και θυρίδες.
Ομως η επιστροφή των καταθέσεων ανακόπηκε, καθώς επανήλθαν στο προσκήνιο η αβεβαιότητα σχετικά με το κλείσιμο της αξιολόγησης και οι συζητήσεις περί Grexit και δραχμής, όπως λέει χαρακτηριστικά υψηλόβαθμο στέλεχος συστημικής τράπεζας και συνεχίζει: «Μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου υπήρχε μια σταθερή τάση επιστροφής καταθέσεων στις τράπεζες. Ηταν χρήματα που κρύβονταν σε θυρίδες και στρώματα. Η τάση αυτή ανακόπηκε μόλις άρχισαν τα προβλήματα στο «κλείσιμο» της αξιολόγησης. Και τον Ιανουάριο δεν μπήκαν νέες καταθέσεις στο σύστημα, αντίθετα το λεγόμενο «νέο» χρήμα έφυγε».
Μάλιστα, όπως αναφέρουν τραπεζικές πηγές τον Ιανουάριο, ακόμα και οι μεγάλες αλυσίδες λιανικής δεν καταθέτουν το σύνολο των εισπράξεων, αλλά προτιμούν να το φυλάσσουν σε θυρίδες και χρηματοκιβώτια. Σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, το 30% του «φρέσκου» χρήματος που είχε μπει στα γκισέ το δεύτερο εξάμηνο του 2016, κατευθύνεται και πάλι σε αμοιβαία κεφάλαια διαχείρισης διαθεσίμων εξωτερικού. Θα πρέπει μάλιστα να σημειωθεί ότι οι τράπεζες προκειμένου να διατηρήσουν αυτές τις καταθέσεις του «νέου» χρήματος, τις πριμοδότησαν με επιτόκια της τάξης του 1%, όταν τα επιτόκια για το «παλαιό» χρήμα ήταν χαμηλότερα από το 0,5%.
Τα δάνεια
Παράλληλα, ένα μέρος των κεφαλαίων αυτών χρησιμοποιήθηκε για αποπληρωμές δανείων, καθώς η πρόωρη ολική ή μερική αποπληρωμή επιτράπηκε τον περασμένο Ιούλιο ταυτόχρονα με την απελευθέρωση από περιορισμούς του «νέου» χρήματος. Την ίδια ώρα οι φόροι και οι ασφαλιστικές εισφορές «ροκανίζουν» τα συρρικνωμένα υπόλοιπα των καταθέσεων νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Σημειώνουμε ότι μετά την επιβολή των capital controls τον Ιούνιο του 2015, το 2016 οι καταθέσεις στις τράπεζες είχαν παρουσιάσει αύξηση. Ειδικότερα, οι συνολικές καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων είχαν αυξηθεί από τα 117,1 δισ. ευρώ του Δεκεμβρίου 2015 στα 121,4 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2016.
Μάλιστα οι τραπεζίτες, με την προϋπόθεση ότι θα υπήρχε βελτίωση του οικονομικού κλίματος, εκτιμούσαν -και προσδοκούσαν- ότι θα επέστρεφαν μέχρι το τέλος του 2018 στις τράπεζες περί τα 20 με 25 δισ. ευρώ. Πρόκειται για κεφάλαια που είχαν φυγαδευθεί στο εξωτερικό.
Eφη Καραγεώργου