Γράφει ο Όμηρος Τσάπαλος
Τα τελευταία χρόνια δεν έχω ακούσει έναν Υπουργό να μιλήσει ανοικτά και με επιχειρήματα για το αδιέξοδο του ασφαλιστικού μας συστήματος, προτείνοντας λύσεις ρεαλιστικές και άμεσες για την οριστική επίλυση του.
Πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό άλλωστε όταν η όποια «μεταρρύθμιση» του ασφαλιστικού υπήρξε εισαγόμενη οδηγία από τους δανειστές και όχι ιδιοκτησία της εκάστοτε κυβέρνησης. Αντιμετωπιζόταν περισσότερο ως αναγκαίο κακό για να πάρουμε την δόση μας, ως μια «βρωμοδουλειά» που κάποιος θα έπρεπε όχι να την φέρει εις πέρας αλλά να την κρύψει κάτω από το χαλί, παρά ως ένα δομικό πρόβλημα της κοινωνίας και της οικονομίας που όλες οι πολιτικές δυνάμεις θα έπρεπε να συνεργαστούν για να βρεθεί μια λύση.
Ο Στέφανος Μάνος είχε ήδη από την αρχή της κρίσης προτείνει μια ριζοσπαστική λύση για την επίλυση του ασφαλιστικού-συνταξιοδοτικού προβλήματος της χώρας. Το βασικό σκεπτικό της ήταν το εξής:
-700 ευρώ σύνταξη για ΟΛΟΥΣ όσους συμπληρώνουν το 67ο έτος της ηλικίας τους με ταυτόχρονη κατάργηση των ασφαλιστικών εισφορών τόσο του εργαζόμενου όσο και του εργοδότη.
-Η σύνταξη θα βαραίνει τον κρατικό προϋπολογισμό και όχι την πραγματική οικονομία.
-Όποιος επιθυμεί μεγαλύτερη ή καλύτερη συνταξιοδοτική κάλυψη θα μπορεί να καταφύγει σε εξειδικευμένες ιδιωτικές ασφαλιστικές.
-Το κόστος της πρότασης του είναι 15 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, 3 δις λιγότερα από αυτά που πληρώνει σήμερα ο προϋπολογισμός για συντάξεις και χωρίς να επιβαρυνθούν ούτε ένα ευρώ με εισφορές οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες.
-Η εφαρμογή της πρότασης θα έφερνε αναπτυξιακό σοκ στην οικονομία, μιας και θα εξέλειπε ο δεύτερος σημαντικότερος λόγος που κάποιος δεν επιχειρεί στη χώρα μας, που είναι οι υψηλές ασφαλιστικές εισφορές και το πολυδαίδαλο γραφειοκρατικό σύστημα συλλογής και απονομής τους.
Ποιοι θίγονται από την παραπάνω πρόταση; Όσοι έχουν σύνταξη μεγαλύτερη των 700 ευρώ σήμερα. Ποιοι ωφελούνται; Όσοι εργάζονται στην πραγματική οικονομία, όσοι έχουν επιχειρήσεις και απασχολούν κόσμο και βλέπουν το 45% του μισθολογικού κόστους ενός υπαλλήλου να πηγαίνει σε εισφορές, όσοι εργάζονται ως μισθωτοί καθώς θα δουν τους μισθούς τους να αυξάνονται, όσοι συνταξιούχοι λαμβάνουν σύνταξη μικρότερη των 700 ευρώ και φυσικά όσοι θέλουν να απασχολήσουν προσωπικό και σήμερα δεν μπορούν λόγω του υπέρογκου κόστους.
Η παραπάνω πρόταση, για να γίνει ακόμη πιο δίκαιη, θα πρέπει να λάβει υπόψιν τις ειδικές ομάδες πολιτών (ανάπηροι, πολύτεκνοι, εργαζόμενοι σε βαρέα και ανθυγιεινά) και επίσης θα πρέπει να περιλαμβάνει ρήτρα που να προβλέπει ότι για να μπορέσει κάποιος να λάβει το σύνολο της σύνταξης των 700 ευρώ θα πρέπει να έχει υποχρεωτικά χρόνια εργασίας τουλάχιστον 28-30 έτη. Μόνο έτσι θα καταπολεμηθεί η αργοσχολία και παράλληλα θα προστατευθούν όσοι πραγματικά δουλεύουν αλλά και όσοι έχουν ανάγκη να βγουν στη σύνταξη νωρίτερα για αντικειμενικούς λόγους.
Όταν μια χώρα έχει 25% ανεργία, δεν ξέρει αν θα έχει να πληρώσει μισθούς και συντάξεις τον άλλο μήνα, έχει ένα υπέρογκο χρέος που τροφοδοτείται και από μια στάσιμη οικονομία, βλέπει τους ανθρώπους της να μεταναστεύουν μαζικά στο εξωτερικό και χιλιάδες επιχειρήσεις να μεταφέρονται στη Βουλγαρία και τη Κύπρο και δεν βλέπει καμία απολύτως αναπτυξιακή προοπτική, τότε μόνο με μέτρα ριζοσπαστικά σαν και το παραπάνω μπορεί να ορθοποδήσει.
Παράλληλα, η πρόταση Μάνου μόνο υπό το πρίσμα της κατάστασης αυτής μπορεί να δικαιολογηθεί από τους πολιτικούς και να εφαρμοστεί στην πράξη από το σύνολο της κοινωνίας. Μόνο υπο αυτό το πρίσμα θα μπορέσουν να αντιμετωπισθούν επαρκώς οι εύλογες αντιδράσεις όσων συνταξιούχων θα δουν την σύνταξη τους να μειώνεται δραστικά αλλά και όσων συντεχνιών συνεχίζουν να πιστεύουν ότι για κάποιο λόγο που οι περισσότεροι δεν μπορούμε να καταλάβουμε αυτοί οι άνθρωποι θα πρέπει να παίρνουν διπλάσια σύνταξη από τους υπολοίπους και μάλιστα από τα 55 τους. Μόνο έτσι θα δικαιολογηθεί η ανάγκη για ριζικές τομές και ρίξεις από ένα πολύπλοκο, γραφειοκρατικό και οικονομικά ασύμφορο ασφαλιστικό σύστημα που μας ταλαιπωρεί εδώ και δεκαετίες.
Η αρχή θα είναι δύσκολη καθώς θα απαιτήσει μια σύνθετη διαδικασία προσαρμογής στα νέα δεδομένα. Μπορούμε όμως να συμφωνήσουμε πως σε 5 χρόνια από σήμερα, αν γίνουν σωστά όλα όσα πρέπει να γίνουν, το ασφαλιστικό σύστημα μπορεί να έχει μεταμορφωθεί και μαζί του ολόκληρη η οικονομία.
Ο Στέφανος Μάνος πρότεινε την παραπάνω μεταρρύθμιση μόλις ξεκίνησε η οικονομική κρίση, το 2009. Από τότε είχε γράψει σε άρθρο του το εξής: «Φθάσαμε στο τέλος. Πρέπει να διαλέξουμε: Θα συνεχίσουμε στην πεπατημένη ή θα σκεφτούμε τα πράγματα από την αρχή;». Το ίδιο ακριβώς ισχύει και σήμερα. Θα αποφασίσουμε επιτέλους να δούμε τα προβλήματα έξω από το πλαίσιο που τα δημιούργησε; Είναι το πολιτικό σύστημα και συγκεκριμένα τα πολιτικά κόμματα έτοιμα να σταματήσουν να αποφεύγουν την αλήθεια και να προτείνουν ριζικές λύσεις σε ζητήματα που αφορούν όλους μας; Και αν όχι, θα ακούσουμε την επιχειρηματολογία όσων προσανατολίζονται να λύσουν το ασφαλιστικό σύστημα με κάποιον άλλον τρόπο, πιο αποδοτικό και πιο δίκαιο;
Υγ. Ο Στέφανος Μάνος δεν μπόρεσε ποτέ να μπει στο ελληνικό Κοινοβούλιο ως αρχηγός κόμματος, παρά τις πολλές προσπάθειες του κατά το παρελθόν. Έχω ακούσει άπειρες φορές το «καλά τα λέει ο Μάνος» αλλά ελάχιστοι πήγαν στην κάλπη με σκοπό να τον ψηφίσουν. Ίσως γιατί η αλήθεια γυμνή, απαλλαγμένη από επικοινωνιακά «σουλουπώματα», πολλές φορές τρομάζει. Και ο Μάνος μάλλον τρόμαξε παρά έπεισε τον κόσμο. Παρόλο που είχε δίκιο σε πολλά από αυτά που πρότεινε ή προέβλεψε. Η τιμωρία της πολιτικής βλέπεις…