 |
| Η φωτό είναι από τη θεατρική παράσταση του Νίκου Καλογερόπουλου “Ο Κανένας και ο Καθένας” |
Γιάννης Κίτσος
Σύμβουλος Επιχειρηματικού Σχεδιασμού
Ο ανωτέρω τίτλος αποτελεί ένα ιδιαίτερα παραστατικό ευτράπελο ευφυολόγημα που περιγράφει λακωνικά την κατάσταση στον επαγγελματικό τομέα του σοβιετικού καθεστώτος. «Εσείς κάνετε πως μας πληρώνετε, και εμείς κάνουμε πως δουλεύουμε». Φυσικά, αναφέρεται στο γεγονός ότι το σοβιετικό προλεταριάτο όταν συνειδητοποίησε ότι η εργασία του δεν ήταν αμειβόμενη σύμφωνα με τις προσδοκίες του μείωσε κατακόρυφα την απόδοση του.
Όλοι γνωρίζουμε για τα μεγέθη της ανεργίας στη χώρα μας αλλά και πόσο μακροχρόνια είναι. Επίσης, γνωρίζουμε για την υψηλή ανεργία στους νέους καθώς και για τη μεγάλη δυσκολία εύρεσης εργασίας από ανθρώπους ηλικίας 50 ετών και άνω. Εξίσου σημαντική, όμως, είναι και η σημαντική πτώση στην αμειβομένη εργασία. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ, που συνέκρινε την περίοδο 2000-2007 με την περίοδο 2008-2015, τα ωρομίσθια στην Ελλάδα το 2015 ήταν κατά 20% χαμηλότερα σε σχέση με το πώς θα ήταν αν ο ρυθμός που παρατηρήθηκε μέχρι το 2007 συνεχιζόταν.
Παράλληλα, σύμφωνα με στοιχεία του ΙΚΑ, οι εργοδότες αδυνατούν να καταβάλλουν τους μισθούς στην ώρα τους με αποτέλεσμα το 1/3 των εργαζομένων να πληρώνεται έως και ένα χρόνο μετά – από τους 1,8 εκατ. εργαζόμενους που ελέγχθηκαν, μόλις οι 700.000 λαμβάνουν τον μισθό τους στην ώρα τους, ενώ περίπου 1,2 εκατ. εργαζόμενοι αμείβονται με καθυστέρηση από 3 έως 12 μήνες.
Την ίδια στιγμή σημαντική είναι η επιβάρυνση για τον Έλληνα μισθωτό και επαγγελματία, που διαμορφώνεται περίπου στο 40% του συνολικού κόστους εργασίας, κυρίως λόγω των εργοδοτικών εισφορών, των εισφορών των εργαζομένων και του φόρου εισοδήματος. Και αυτοί είναι μόνο οι άμεσοι φόροι και εισφορές, καθώς μαζί με τους έμμεσους η επιβάρυνση ενδεχομένως να ξεπερνά και το 65%.
Από την άλλη πλευρά, τις υψηλές εισφορές και φόρους που καλείται σήμερα να πληρώσει ο έλληνας εργαζόμενος δεν αντιστοιχούν σε ανάλογου επιπέδου δημόσιες υπηρεσίες. Δραματικές είναι οι μειώσεις δαπανών στον τομέα της υγείας και ρεκόρ μείωσης παρουσιάζεται σε αυτόν της παιδείας. Δεν χρειάζεται να μπούμε σε περιγραφές των συνθηκών που αντιμετωπίζει ο έλληνας ασθενής, μαθητής και φοιτητής στην καθημερινότητα του.
Όλα τα ανωτέρω έχουν επηρεάσει και την απόδοση των εργαζομένων και επαγγελματιών. Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι η απόδοση της εργασίας επηρεάζεται από το κατά πόσο το άτομο νιώθει ότι αμείβεται ικανοποιητικά. Η αύξηση της παραγωγικότητας θα πρέπει να συνοδεύεται με την αύξηση της αμοιβής έτσι ώστε να αποφεύγεται το συναίσθημα της αδικίας. Εκεί, άλλωστε, έγκειται και η έννοια ενός αξιοκρατικού συστήματος. Οι Έλληνες εργαζόμενοι πιστεύουν ότι ακόμα και αν εκτελέσουν την εργασία τους σωστά δε θα ανταμειφθούν. Επίσης, δε θεωρούν την ανταμοιβή που προσφέρεται για την επιτυχή απόδοση τους ελκυστική. Κατά συνέπεια ο επαγγελματικός τομέας της χώρας βρίσκεται ακριβώς στην ίδια θέση που βρισκόταν ο αντίστοιχος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Τον ακούω να λέει σήμερα και ο Έλληνας εργαζόμενος, «εσείς κάνετε πως μας πληρώνετε, και εμείς κάνουμε πως δουλεύουμε».
Το χειρότερο όμως είναι ότι εξαιτίας των ατελείωτων πολιτικών λιτότητας αυτή η κατάσταση δείχνει να διαιωνίζεται επικίνδυνα για τον ίδιο τον εργαζόμενο αλλά και για την παραγωγικότητα της χώρας μας. Ο έλληνας τα τελευταία χρόνια υφίσταται αυτό που, σύμφωνα με τον Αμερικανό γλωσσολόγο και φιλόσοφο, Νόαμ Τσόμσκι, λέγεται στρατηγική της αναβολής ή σαλαμοποίηση ως μια από τις δέκα κυριότερες στρατηγικές χειραγώγησης της κοινής γνώμης. Βάσει της στρατηγικής αυτής μια αντιλαϊκή απόφαση γίνεται αποδεκτή όταν παρουσιαστεί ως «οδυνηρή αλλά αναγκαία», αποσπώντας την συναίνεση του κοινού στο παρόν, για την εφαρμογή της στο μέλλον. Είναι πάντοτε πιο εύκολο να αποδεχτεί κανείς αντί μιας άμεσης θυσίας μια μελλοντική. Μια τέτοια τεχνική αφήνει στο κοινό ένα κάποιο χρονικό διάστημα, ώστε να συνηθίσει στην ιδέα της αλλαγής, και να την αποδεχτεί μοιρολατρικά, όταν κριθεί ότι έφθασε το πλήρωμα του χρόνου για την τέλεσή της.
Κατά αυτόν τον τρόπο ο Έλληνας εργαζόμενος βρίσκεται πλέον σε μια μόνιμη κατάσταση υπνικής παράλυσης. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα περίεργο συναίσθημα, όπου, ενώ το άτομο έχει αίσθηση του περιβάλλοντος και συνείδηση του τι συμβαίνει γύρω του, δεν μπορεί να κινηθεί, να μιλήσει και να ανταποκριθεί. Παραπέμπει, δε, σε ψυχικές παθήσεις όπως αυξημένο στρες ή διπολική διαταραχή.
Παρά την ανωτέρω δυσάρεστη για την ελληνική κοινωνία, οικονομία και αγορά υπάρχουν αρκετοί οικονομολόγοι οι οποίοι, αναφέρονται στη βελτίωση της ελληνικής ανταγωνιστικότητας που παρουσιάσθηκε μετά την ένταξη μας στα Μνημόνια, η οποία όμως δεν έχει καμία απολύτως θετική επίπτωση στην ελληνική οικονομία καθώς βασίζεται κατεξοχήν στην μείωση του κόστους εργασίας και γενικότερα δαπανών και όχι στην αύξηση της παραγωγικότητας. Καλό είναι, λοιπόν, να καταλάβουμε άμεσα αυτό που αναφέρει ο Σκωτσέζος πολιτικός επιστήμονας, Mark Blyth, στο σύγγραμμα του «Λιτότητα – Η ιστορία μιας επικίνδυνης ιδέας», ότι «οποιαδήποτε προσπάθεια μεταρρύθμισης των αγορών εργασίας και προϊόντων εν μέσω μιας βαθιάς οικονομικής κρίσης είναι σαν να προσπαθεί κάποιος να επισκευάσει την ταράτσα του σπιτιού του όταν φλέγεται».