Του Δημήτρη Κατσαγάνη
Βραδυφλεγή "βόμβα" με ημερομηνία έκρηξης το αργότερο σε ενάμιση μήνα από σήμερα έχει βάλει η ίδια κυβέρνηση στο συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας.
Η "βόμβα" αυτή λέγεται "ασφαλιστικό χαράτσι επί του εισοδήματος των επαγγελματιών", το "φιτίλι" της θα ανάψει την 28η Φεβρουαρίου, ενώ η έκρηξή της αναμένεται το αργότερο έως τα τέλη Μαρτίου - αρχές Απριλίου.
Η 28η Φεβρουαρίου είναι η καταληκτική ημερομηνία καταβολής της πρώτης μηνιαίας δόσης του "χαρατσιού" με βάση το εισόδημα του 2015 και όλα δείχνουν πως τα έσοδα από αυτήν θα είναι πολύ κάτω από τον στόχο των 170 εκατ. ευρώ, προκαλώντας μια ανάλογη "τρύπα" στον προϋπολογισμό του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ).
Η "τρύπα" αυτή δεν αναμένεται να κλείσει ούτε τον Μάρτιο –στα τέλη του οποίου πρέπει να καταβληθεί η δεύτερη μηνιαία δόση των "χαρατσιών"–, απειλώντας να τιναχθεί στον "αέρα" ο προβλεπόμενος στόχος είσπραξης 2 δισ. ευρώ από τα "χαράτσια" φέτος.
Σε αυτή την περίπτωση, θα τεθεί επ' αμφιβόλω η κυβερνητική δέσμευση για την καταβολή 95.000 νέων συντάξεων μέχρι τον Οκτώβριο του 2017, αλλά ακόμα και η πληρωμή των ήδη καταβαλλομένων συντάξεων.
Και όλα αυτά, την ίδια στιγμή που εκκρεμεί η 2η αξιολόγηση του προγράμματος προσαρμογής και το ΔΝΤ έχει βάλει και πάλι στο στόχαστρό του τις σημερινές συντάξεις, ζητώντας την περικοπή των δαπανών για τις "υψηλές" συνταξιοδοτικές παροχές, με στόχο την εξοικονόμηση 1,8 δισ. ευρώ.
Προκειμένου να μην κινδυνέψει η καταβολή των σημερινών συντάξεων, στο υπ. Εργασίας ήδη εξετάζουν στα σοβαρά πλέον plan B, το οποίο προβλέπει, εκτός από την έκτακτη κρατική χρηματοδότηση για την καταβολή των συντάξεων του Μαρτίου-Απριλίου για τους συνταξιούχους του τέως ΟΑΕΕ και του τέως ΕΤΑΑ, την υποχρεωτική καταβολή της ελάχιστης μηνιαίας εισφοράς των 167 ευρώ/μήνα από όλους τους επαγγελματίες ανεξαρτήτως εισοδήματος.
Επιπλέον "τρύπα" έως 5%
Τα έκτακτα μέτρα τα οποία εξετάζει το υπ. Εργασίας πηγάζουν από το γεγονός πως ενδεχόμενη κατάρρευση των εσόδων από τα "χαράτσια" σε βάρος των επαγγελματιών θα δημιουργήσει επιπλέον "τρύπα" έως 5% στον ΕΦΚΑ.
Τα συνολικά έσοδα του ΕΦΚΑ από τον κρατικό Προϋπολογισμό και τις εισφορές αναμένεται να φτάσουν φέτος τα 38 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 2 δισ. ευρώ (ή 5% του συνόλου) προβλέπεται να προέρχονται από τα νέα "χαράτσια" στους επαγγελματίες. Κάθε απόκλιση από τον εισπρακτικό στόχο των "χαρατσιών" θα "χρεώνεται" στον ΕΦΚΑ κατά αντίστοιχο ποσό και θα πρέπει να καλυφθεί από άλλες πηγές.
Ο κίνδυνος δημιουργίας μιας "τρύπας" στον προϋπολογισμό του ΕΦΚΑ από τα ανείσπρακτα "χαράτσια" εμφανίζεται ενώ έχει ήδη προϋπολογιστεί έλλειμμα 2,5% (ή 1 δισ. ευρώ) στο νέο ασφαλιστικό υπερταμείο για φέτος.
Στην πραγματικότητα, όμως, το πραγματικό έλλειμμα του ΕΦΚΑ (χωρίς σε αυτό να έχει προβλεφθεί ενδεχόμενη κατάρρευση των εσόδων από τα "χαράτσια" των επαγγελματιών) είναι πολύ μεγαλύτερο, γιατί δεν έχουν συμπεριληφθεί τα 400 εκατ. ευρώ τα οποία θα αντληθούν από τον "κουμπαρά" του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ), αλλά και οι συνήθεις παρακρατήσεις των εισφορών για τον ΕΟΠΥΥ και τον ΟΑΕΔ - ΟΕΕ - ΟΕΚ για χάρη της ομαλής καταβολής των συντάξεων.
Κινδυνεύουν όλες οι συντάξεις
Έτσι, απειλείται η καταβολή των συντάξεων, των ήδη καταβαλλομένων, πολλώ δε μάλλον εκείνων που έχει δεσμευτεί η κυβέρνηση να εκκαθαρίσει.
Στον κρατικό Προϋπολογισμό του 2017 έχουν "εγγραφεί" κονδύλια 859 εκατ. ευρώ για την ικανοποίηση 95.000 εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης μέχρι τον Οκτώβριο.
Τα κονδύλια αυτά πρέπει να εξασφαλιστούν από τα ίδια τα τακτικά έσοδα του ΕΦΚΑ από εισφορές - κρατική επιχορήγηση, αλλά και την αξιοποίηση των αποθεματικών του. Αν δεν αρκέσουν αυτοί οι πόροι, αναμένεται να υπάρξει επιπλέον κρατική χρηματοδότηση. Συνεπώς, αν καταρρεύσουν τα τακτικά έσοδα του ΕΦΚΑ από τα έσοδα που αναμένονται από τα "χαράτσια", θα τεθεί σε κίνδυνο η εκκαθάριση των εκκρεμών αιτήσεων για τη λήψη κύριας σύνταξης.
Ωστόσο, ο κίνδυνος δεν αφορά μόνο τις εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης.
Κι αυτό, γιατί τα "χαράτσια" είχαν στόχο να αντιμετωπίσουν το διαχρονικό πρόβλημα της χαμηλής εισπραξιμότητας στον τέως ΟΑΕΕ και τέως ΕΤΑΑ (40%-50%).
Ανώτατοι κυβερνητικοί κύκλοι γνωρίζουν καλά πως μια αποτυχία των "χαρατσιών" να οδηγήσουν στην ανάκαμψη των εσόδων του ΕΦΚΑ από τις εισφορές των επαγγελματιών στο α' δίμηνο της εφαρμογής του θα αμφισβητήσει συνολικά τη "βιωσιμότητα" του ασφαλιστικού οικοδομήματος, που θεσπίστηκε με τον νόμο Κατρούγκαλου τον Μάιο του 2016 (παρά τις έντονες αντιδράσεις των κοινωνικών εταίρων στην Ελλάδα αλλά και των δανειστών), και, έτσι, τη δυνατότητα του ΕΦΚΑ να συνεχίσει να καταβάλλει τις συντάξεις στο σημερινό επίπεδό τους.
Έτσι, θα ενισχυθούν τα επιχειρήματα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που ζητά μεσοπρόθεσμες περικοπές στις "υψηλές" συντάξεις μετά τον επαναϋπολογισμό τους, παραδέχονται στελέχη του υπ. Εργασίας.
Ο δε επαναϋπολογισμός των συντάξεων με βάση τις διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου (με "οδηγό" τα νέα μειωμένα κατά 4,5% ποσοστά αναπλήρωσης και τις μέσες αποδοχές καθ’ όλη τη διάρκεια του ασφαλιστικού βίου των συνταξιούχων) θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2017.
Σενάρια για plan B για το "χαράτσι"
Το υπ. Εργασίας, προκειμένου να αποφύγει μια συνολική ανατροπή του νόμου Κατρούγκαλου υπό την πίεση των δανειστών, είναι πιθανόν να επιχειρήσει μια αναπροσαρμογή του τρόπου επιβολής των "χαρατσιών".
Ανώτερα υπηρεσιακά στελέχη έχουν ήδη προτείνει στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας την καθιέρωση ενός συστήματος τριών "κλάσεων".
Στην πρώτη εξ αυτών των κλάσεων θα υπάγονται όλοι οι επαγγελματίες υποχρεωτικά, καταβάλλοντας την ελάχιστη μηνιαία εισφορά 167 ευρώ (26,9% x 1/12 x 586 ευρώ).
Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" που κυκλοφορεί.