Σενάριο - εφιάλτης για το αφορολόγητο - Ποια επώδυνα μέτρα έρχονται

Αναδημοσίευση από: imerisia.gr

Της Μαρίας Βουργάνα

Τα κοινωνικά «ασφάλιστρα» που θα καλύψουν τις επιβαρύνσεις που θα δεχθούν από το 2019 οι φορολογούμενοι από τη δραστική περικοπή του αφορολόγητου ορίου και τη μείωση των συντάξεων «παζαρεύει» η κυβέρνηση με τους δανειστές, για να καταφέρει να περάσει το πακέτο των μέτρων ύψους 3,6 δισ. ευρώ από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ. 

Η κυβέρνηση θα υποχρεωθεί τώρα να ψηφίσει τα επώδυνα μέτρα που θα ενεργοποιηθούν από το 2019. Το πιθανότερο όμως είναι πως θα πρέπει να περιμένει ως το 2020, όταν θα επιβεβαιωθεί ότι οι στόχοι καλύφθηκαν, προκειμένου να εφαρμόσει τα αντισταθμιστικά μέτρα και αυτό υπό την προϋπόθεση ότι το πλεόνασμα θα είναι μεγαλύτερο του 3,5% του ΑΕΠ.

Αυτό που επιδιώκει η Αθήνα είναι από την εφαρμογή των μέτρων - αντίμετρων το δημοσιονομικό αποτέλεσμα που θα προκύψει να είναι ουδέτερο. Σύμφωνα με ευρωπαϊκές πηγές κάποια αντίμετρα θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε περίπτωση υπερπλεονάσματος, ενώ και το ΔΝΤ στην πρόσφατη έκθεσή του ανέφερε ότι είναι δυνατή η μείωση συντελεστών φόρου εισοδήματος και ΦΠΑ, αν μειωθεί το αφορολόγητο όριο. Βέβαια, για να υπερκαλυφθεί ο στόχος του πλεονάσματος θα πρέπει να συνεχιστεί η υπεραπόδοση των φορολογικών μέτρων και το ΑΕΠ να αυξηθεί με τους προβλεπόμενους υψηλούς ρυθμούς.

Μισθωτοί και συνταξιούχοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με μεγάλες φορολογικές επιβαρύνσεις που ξεκινούν από 22 ευρώ για τους έχοντες ετήσια εισοδήματα 6.000 ευρώ και φθάνει τα 602 ευρώ για όσους έχουν εισοδήματα 8.700 ευρώ και άνω

Τα επώδυνα μέτρα
Στο πακέτο των σκληρών μέτρων 3,6 δισ. ευρώ που συζητά η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα με τους θεσμούς περιλαμβάνει:

1 Μείωση αφορολόγητου ορίου. Δεδομένη είναι πλέον η δραστική μείωση της έκπτωσης φόρου των 1.900 ευρώ που οδηγεί σε έμμεσο αφορολόγητο όριο στα 8.636 ευρώ για τους μισθωτούς, συνταξιούχους και αγρότες χωρίς παιδιά. Το δημοσιονομικό όφελος που θα προκύψει από τη μείωση του αφορολογήτου ορίου θα καθορίσει το «κούρεμα» που θα γίνει τελικά σε αυτό. Τα σενάρια που βρίσκονται πάνω στο τραπέζι με τους δανειστές δίνουν και παίρνουν με την Αθήνα να επιδιώκει το «ψαλίδι» να είναι όσο το δυνατόν μικρότερο. Εάν το αφορολόγητο όριο από τα 8.636 ευρώ σήμερα προσγειωθεί στα επίπεδα των 5.900 ευρώ τότε το δημοσιονομικό όφελος θα ανέλθει στο 1% του ΑΕΠ ή 1,8 δισ. ευρώ ενώ αν περιοριστεί στα επίπεδα των 7.000 ευρώ, που επιδιώκει η ελληνική πλευρά, το όφελος θα είναι της τάξης του 1 δισ. ευρώ. Το όφελος αυτό προκύπτει με τη μείωση της έκπτωσης φόρου χωρίς να αλλάζουν τα φορολογικά κλιμάκια και οι φορολογικοί συντελεστές.

Η πρόταση του ΔΝΤ
Ωστόσο, το ΔΝΤ, στην έκθεση του, επικεντρώνεται στη μείωση του αφορολόγητου και σε αλλαγές στα φορολογικά κλιμάκια με στόχο τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης με έναν ουδέτερο τρόπο. Συγκεκριμένα υποστηρίζει ότι μια προσαρμογή του αφορολογήτου στα επίπεδα της Ευρωζώνης, θα δημιουργούσε τα περιθώρια για παράλληλη μείωση των συντελεστών φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων στα επίπεδα του 15%-20% (σήμερα οι συντελεστές κυμαίνονται από 22% έως και 45%). Βέβαια η μείωση αυτή ευνοεί κυρίως τους έχοντες υψηλά εισοδήματα.

Τα σενάρια
Στην περίπτωση που αποφασισθεί η μείωση του έμμεσου αφορολόγητου στα επίπεδα των 5.900 - 6.000 ευρώ τότε μισθωτοί και συνταξιούχοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με μεγάλες φορολογικές επιβαρύνσεις που ξεκινούν από 22 ευρώ για τους έχοντες ετήσια εισοδήματα 6.000 ευρώ και φθάνει τα 602 ευρώ για όσους έχουν εισοδήματα 8.700 ευρώ και άνω. Αυτό σημαίνει ότι εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενοι με πενιχρά εισοδήματα που μέχρι σήμερα ήταν αφορολόγητοι, θα κληθούν για πρώτη φορά να πληρώσουν φόρο.

Εάν το αφορολόγητο όριο μειωθεί στα επίπεδα των 7.000 ευρώ τότε οι επιβαρύνσεις που θα προκύψουν για τους μισθωτούς, συνταξιούχους και αγρότες θα είναι μικρότερες αλλά και πάλι όσοι έχουν πολύ χαμηλά εισοδήματα θα υποχρεωθούν να πληρώσουν φόρο. Σύμφωνα με το σενάριο αυτό, οι επιβαρύνσεις ξεκινούν από τα 22 ευρώ για τους έχοντες εισοδήματα 7.100 ευρώ, ανεβαίνουν στα 220 ευρώ για φορολογούμενος με ετήσιο εισόδημα 8.000 ευρώ και καταλήγουν στα 360 ευρώ για τους έχοντες εισοδήματα 8.700 ευρώ και άνω.

2 «Μαχαίρι» στις φοροαπαλλαγές. Εκτός από το αφορολόγητο όριο στο στόχαστρο βρίσκονται και οι υπόλοιπες φοροαπαλλαγές που έχουν απομείνει μετά τις απανωτές καταργήσεις. Υποψήφιες για κατάργηση ή περικοπή είναι οι ιατρικές δαπάνες, το επίδομα θέρμανσης, η παρακράτηση φόρου καθώς και οι εκπτώσεις που εφαρμόζονται στον ενιαίο φόρο ιδιοκτησίας ακινήτων (ΕΝΦΙΑ). Σε κάθε περίπτωση η κατάργηση ή ο περιορισμός των εκπτώσεων φόρου που ισχύουν σήμερα θα επιβαρύνει σημαντικά τους φορολογούμενους, κυρίως τα χαμηλά εισοδηματικά κλιμάκια και τους συνταξιούχους. Ειδικότερα στο κρεβάτι του Προκρούστη βρίσκονται:

• Ιατρικές Δαπάνες: Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών περίπου 1,9 εκατ. φορολογούμενοι κάνουν χρήση της ανωτέρω φοροαπαλλαγής με το κόστος για το ελληνικό δημόσιο να ανέρχεται στα 120,6 εκατ. ευρώ. Το κονδύλι εξετάζεται να ενταχθεί τμήμα της φοροαπαλλαγής στο νέο σύστημα ηλεκτρονικών συναλλαγών, αλλά από το 2018 που προωθείται.

• Επίδομα θέρμανσης. Το κονδύλι ήδη έχει περικοπεί από την περίοδο 2015-2016 κατά 50% και από την περίοδο 2018-2019 αναμένεται να περιορισθεί περαιτέρω. Σήμερα οι δικαιούχοι του επιδόματος λαμβάνουν συνολικά 105 εκατ. ευρώ.

• Παρακράτηση φόρου. Η μηνιαία παρακράτηση φόρου για τους μισθωτούς είναι μειωμένη κατά 1,5% επί τους αναλογούντος φόρου. Το ποσό αυτό αποδίδεται από τους υπόχρεους με την υποβολή της φορολογικής δήλωσης το επόμενο έτος όπου και γίνεται η εκκαθάριση των δηλώσεων. Από την κατάργηση της μειωμένης παρακράτησης για 2,9 εκατ. μισθωτούς το ελληνικό δημόσιο θα έχει όφελος ύψους 67,9 εκατ. ευρώ.

• Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων. Σήμερα παρέχεται υπό προϋποθέσεις (εισοδηματικά κριτήρια, επιφάνεια κατοικίας) έκπτωση 50% ή πλήρη απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ. Εξετάζεται οι προϋποθέσεις αυτές (εισοδηματικά κριτήρια, επιφάνεια, επιφάνεια ακινήτου) να περιορισθούν και να αφορούν λιγότερους φορολογούμενους. Οι απαλλαγές στον ΕΝΦΙΑ ανέρχονται στο ποσό των 107 εκατ. ευρώ.

3 Επιβολή φόρου πολυτελείας 10% στα δερμάτινα: Είναι μια πρόταση που έπεσε τις τελευταίες ημέρες στο τραπέζι των συζητήσεων και στο υπουργείο Οικονομικών έχουν αρχίσει να κάνουν τους υπολογισμούς. Ο φόρος πολυτελείας 10% που εξετάζει το οικονομικό επιτελείο θα αφορά όλα ανεξαιρέτως τα δερμάτινα είδη και τεχνουργήματα (παπούτσια, τσάντες, σακίδια, πορτοφόλια κ.ά.) και όχι σε περιορισμένα όπως ισχύει σήμερα (δέρματα που προέρχονται από άγρια ζώα, κροκόδειλους, ερπετά κ.ά.).

Τα αντίμετρα
Η κυβέρνηση θυσιάζοντας το αφορολόγητο όριο για να κλείσει η δεύτερη αξιολόγηση, ζητά να υπάρξουν αντίβαρα στο νέο βαρύ «λογαριασμό» μέτρων ώστε το δημοσιονομικό αποτέλεσμα που θα προκύψει να είναι ουδέτερο. Μεταξύ των αντισταθμιστικών μέτρων που διαπραγματεύεται ο Ευκλ. Τσακαλώτος με τους θεσμούς περιλαμβάνονται:

1 Μείωση του χαμηλού συντελεστή ΦΠΑ κατά μία μονάδα, από το 13% στο 12%. Το μέτρο θα οδηγήσει σε μειώσεις τιμών σε:

• βασικά είδη διατροφής, όπως τα νωπά κρέατα, τα ψάρια, το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα λαχανικά και τα βρώσιμα φρούτα, τα δημητριακά, τα άμυλα και τα προϊόντα αλευροποίιας, το ελαιόλαδο, τα παρασκευάσματα για τη διατροφή των παιδιών, το ψωμί, τα ζυμαρικά, τα φυσικά νερά,

• φαρμακευτικά προϊόντα,

• λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου και ύδρευσης,

• υπηρεσίες διαμονής σε ξενοδοχεία και τουριστικά καταλύματα

• όλα τα βασικά τρόφιμα ενώ ελάφρυνση θα υπάρξει και στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος και νερού όπως και στη διαμονή σε ξενοδοχεία.

2 Ελαφρύνσεις στον ΕΝΦΙΑ. Ο φόρος αυτός θεωρείται το πιο επιτυχημένο εισπρακτικά μέτρο καθώς αποδίδει στα δημόσια ταμεία έσοδα τουλάχιστον 2,65 δισ. ευρώ. Η μείωση του ΕΝΦΙΑ θα μπορούσε να περάσει μέσα από τον εξορθολογισμό του φόρου με την προσαρμογή των αντικειμενικών αξίων στις τιμές που επικρατούν στην αγορά και προσαρμογές στους συντελεστές υπολογισμού του φόρου προκειμένου τα φορολογικά βάρη να μεταφερθούν από τους μικρούς και μεσαίους ιδιοκτήτες ακινήτων στους μεγαλοιδιοκτήτες.

3 Μείωση συντελεστών στην κλίμακα για τα φυσικά πρόσωπα που σήμερα ξεκινούν από το 22% (για εισοδήματα έως 20.000 ευρώ) και φτάνουν στο 45% (για εισοδήματα πάνω από 40.000 ευρώ). Η πρόταση λειτουργεί αντισταθμιστικά με τη μείωση του αφορολόγητου στα επίπεδα των 5.900 - 7.000 ευρώ που ζητούν οι δανειστές ώστε να υπάρξει ελάφρυνση από τις επιβαρύνσεις που θα προκύψουν στα χαμηλά και τα μεσαία εισοδήματα.

4 Μείωση του συντελεστή φορολόγησης των κερδών των επιχειρήσεων που ανέρχεται σήμερα στο 29%. Το ΔΝΤ στην έκθεσή του εισηγείται τη μείωση του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων κατά έως και δέκα ποσοστιαίες μονάδες.