Προπτυχιακός φοιτητής ΔΠΘ
Ήταν βράδυ της 15ης Ιουλίου 2016 όταν και εκδηλώθηκε το αποτυχημένο πραξικόπημα της Τουρκίας κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες που -ευλόγως- δημιουργεί πολλά ερωτηματικά ως προς τον σκοπό του. Κι αυτό γιατί, από την επόμενη κιόλας μέρα του πραξικοπήματος, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ερντογάν και οι οπαδοί του δημιούργησαν καθεστώς ανομίας και αυταρχικότητας, τιμωρήθηκαν άγρια όλοι οι μετέχοντες πραξικοπηματίες, σε όλη την χώρα εξελίχθηκαν σκηνές βίας, οδομαχιών και βασανιστηρίων. Οι δολοφονίες παρουσιάστηκαν ως κάτι λογικό απέναντι στους "εχθρούς του Έθνους", ενώ ο χάρτης των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου του ΟΗΕ τσαλαπατήθηκε χωρίς κανένα όριο. Άρθρα του τουρκικού συντάγματος ανεστάλλησαν, 45.000 περίπου Τούρκοι πολίτες στερήθηκαν την ελευθερία τους και υπέστησαν διώξεις, ενώ ο Ερντογάν στο όνομα της δικής του "Δημοκρατίας" συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες για τον έλεγχο του κράτους. Βλέπουμε, λοιπόν, ένα κράτος που πόρρω απέχει από τις αρχές της ελευθερίας και της δημοκρατίας και που ακολούθως δεν σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές αρχές του Διεθνούς Δικαίου.
Όμως η Τουρκία δεν σταματάει εκεί τις "νομικές" της παραβάσεις. Επιμόνως επιχειρεί να εξάγει την εσωτερική της κρίση προς τα έξω (Συρία,Ιράκ) και ειδικότερα προς την Ελλάδα, απαιτώντας ελληνικά νησιά ( αμφισβητούν 16), παραβιάζοντας καθημερινώς τα χωρικά ύδατα και απειλώντας με ένα "θερμό επεισόδιο". Η συγκεκριμένη τακτική,όμως, δεν είναι καινούργια, αλλά πάγια και συνεχόμενη από την δεκαετία του '80 και έκτοτε με αποκορύφωμα την κρίση των Ιμίων το 1996. Οι γείτονες θρασύτατα και πρόδηλα, όχι μόνο περιφρονούν την εδαφική μας κυριαρχία αλλά ταυτόχρονα παραβιάζουν κατάφορα και δεν σέβονται το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο. Η Συνθήκη της Λωζάνης που υπογράφηκε το 1923, μετά την μικρασιατική καταστροφή, καθόρισε οριστικά τα σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και προέβλεψε την ανταλλαγή των πληθυσμών με αναλυτικά κριτήρια. Σε αυτή την διεθνή συνθήκη οι δύο συμβαλλόμενες χώρες δεσμεύτηκαν να τηρήσουν τα συμφωνηθέντα κατά την μείζονος σημασίας για το Διεθνές Δίκαιο αρχή "pacta sunt servanda" και με βάση την καλή πίστη που διέπει το ΔΔ. Αυτές οι δύο αρχές όμως μόνο μονομερώς εφαρμόσθηκαν και εφαρμόζονται καθώς η γειτονική χώρα ουδέποτε σεβάστηκε τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και μονίμως είχε εδαφικές βλέψεις προς δυσμάς. Ας δούμε όμως λίγο τι είναι το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο (ΔΔΔ) και τι επιτάσσει. Το ΔΔΔ, λοιπόν, είναι ένα πολύ δυναμικό κομμάτι του δικαίου, συνεχώς μεταβαλλόμενο και με μεγάλη σημασία για την παγκόσμια ειρήνη και ορίζεται κατά την κρατούσα θεωρία ως σύνολο κανόνων και αρχών που δεσμεύουν τα κράτη στις μεταξύ τους σχέσεις. Σκοπός του αποτελεί η διαφύλαξη της διεθνούς ειρήνης,ασφάλειας και δικαιοσύνης και βασικές πηγές του αποτελούν οι διεθνείς συνθήκες, το διεθνές εθιμικό δίκαιο που διαμορφώνεται από την συνεχή και ομοιόμορφη πρακτική των κρατών με πεποίθηση δικαίου(opinion juris) και οι γενικές αρχές του ΔΔ.
Η Ελλάδα στα άρθρα 2.2,27 και 28 του Συντάγματος αναγνωρίζει τους διεθνώς παραδεδεγμένους κανόνες και τις διεθνώς αναγνωρισμένες αρχές, όχι απλά ως προτάγματα ή κατώτερης τυπικής ισχύος νόμους αλλά αναγνωρίζει σε αυτούς ίση ισχύ και πολλές φορές ανωτέρα ισχύ κι από το ίδιο το Σύνταγμα της χώρας. Και έναντι των γειτόνων έχει τηρήσει εις το ακέραιο κάθε δέσμευση που έχει αναλάβει, προσπαθεί να τηρεί πάντοτε φιλική στάση εμπράκτως και αποδεικνύει συνεχώς πως πρωτίστως σέβεται τους κανόνες του ΔΔ. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει όμως για τη Τουρκία που καθημερινώς παραβιάζει και αμφισβητεί τα εθνικά κυριαρχικά μας δικαιώματα , τα οποία καλύπτονται από τη Συνθήκη της Λωζάνης και την Συνθήκη των Παρισίων του 1947 μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας για την παραχώρηση των Δωδεκανήσων ξανά στην Ελλάδα. Άρα, η κυριαρχία επί των νησιών του Αιγαίου και της αιγιαλίτιδας ζώνης που έχει οριστεί σύμφωνα με την Α.Ν. 230/1936 στα 6 ναυτικά μίλια επί θαλάσσης και 10 ναυτικά μίλια επί εναέριου χώρου, είναι αδιαμφισβήτητη και αδιατάραχτη. Η Ελλάδα επίσης με βάση το άρθρο 3 της Σύμβασης του Δικαίου της Θαλάσσης έχει το δικαίωμα να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη στα 12 ναυτικά μίλια. Και εδώ η Τουρκία έχει θέσει το περιβόητο casus beli, το οποίο όχι μόνο στερείται νομικής βάσεως αλλά συνιστά παραβίαση του άρθρου 2 παρ.4 του Χάρτη Η.Ε. ,που απαγορεύει την απειλή χρήσης βίας.
Και οι Τούρκοι, σαν πραγματικά να μην ξέρουν τι σημαίνουν κανόνες Διεθνούς δικαίου και ηθική, φτάσανε στο σημείο να κάνουν ακόμη και άσκηση με πραγματικά πυρά σε ελληνικά νησιά, που αν μη τι άλλο αυτό αποτελεί αιτία θερμότατου επεισοδίου. Και μέσα σε όλα αυτά τα γεγονότα παραλογισμού προστίθεται η άρνηση των γειτόνων για την κύρηξη υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ που κατά το άρθρο 121 και 56-57 Σύμβασης ΔΘ αντιστοίχως, ρητώς επιτρέπεται στην Ελλάδα,ως συμβαλλόμενο μέρος. Ψιλά,μάλλον, γράμματα για αυτούς που αγνοούν κανόνες της διεθνούς κοινωνίας. Βέβαια, η Τουρκία δικαιούται του δικαιώματος της αβλαβούς διέλευσης,της διέλευσης δηλαδή των πλοίων τους μέσα από τα χωρικά μας ύδατα υπό την προϋπόθεση ότι αυτή θα είναι συνεχής και ταχεία. Ωστόσο, τα τούρκικα πλοία όχι απλώς δεν κάνουν τάχιστη διέλευση αλλά κινούνται και εχθρικά, δίχως καμία προειδοποίηση. Όλες αυτές οι δράσεις εντάσσονται σαφώς στην προσπάθεια από πλευράς τους "γκριζαρίσματος" του Αιγαίου, παγίδα στην οποία η Ελλάδα δεν πέφτει κάνοντας συνέχεια αισθητή την αρνησή της και παίζοντας τον ρόλο του "επίμονου αντιρρησία" κατά την ορολογία του διεθνούς δικαίου, ώστε να μην δημιουργηθεί και αποκρυσταλλωθεί στο αιγαίο εθιμικό διεθνές δίκαιο, και ένα παράνομο status quo.
Πρέπει, επίσης, να επισημανθεί ότι η Τουρκία δεν έχει σεβαστεί ούτε την συμμαχία μας στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, ούτε και το ΝΑΤΟ έχει αντιδράσει καταλυτικά ώστε να δώσει ένα τέρμα σε όλο αυτό το θέατρο του παραλογισμού. Κι από την άλλη, έχουμε την προσπάθεια μέχρι πρότινως να ενταχθεί η Τουρκία στην ΕΕ. Αλήθεια, πώς θα γίνει αυτό όταν αγνοούν πλήρως τους διεθνούς κανόνες; Όταν στο εσωτερικό τους παραβιάζονται καθημερινά τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και επιτρέπονται βασανιστήρια; Όταν όλες οι εξουσίες πρόκειται να συγκεντρωθούν στο πρόσωπο του Ερντογάν με το επικείμενο δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του συντάγματος; Το άρθρο 49 της Συνθήκης της Λισσαβώνας ορίζει ρητά ότι: "κάθε ευρωπαϊκό κράτος, που σέβεται τις αξίες της Ένωσης, που αναφέρονται στο άρθρο 2( δηλαδή, τις αρχές του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας και δημοκρατίας,της ισότητας, του κράτους δικαίου και της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου),και δεσμεύεται να τις προάγει μπορεί να ζητήσει να γίνει μέλος της Ένωσης". Είναι προφανές ότι η Τουρκία σε καμία των περιπτώσεων δεν πληρεί αυτές τις προϋποθέσεις, εφόσον ούτε προάγει το ενωσιακό κεκτημένο αξιών, ούτε το τηρεί στο εσωτερικό του κράτους. Βλέπουμε δηλαδή μία γενικότερη απόσταση των Τούρκων από το διεθνές και το κοινοτικό δίκαιο. Έχουν,ωστόσο, την απαίτηση να παραδώδει η Ελλάδα τους 8 στρατιωτικούς που ζήτησαν άσυλο στη χώρα, το οποίο ορθώς η ελληνική δικαιοσύνη έδωσε στους 8 Τούρκους, καθώς δεν έκανε κάτι περισσότερο από το να εφαρμόσει το ενωσιακό κεκτημένο του ασύλου και να τους αναγνωρίσει το καθεστώς του πρόσφυγα,που όπως ορίζεται από τον ενωσιακό νομοθέτη:"κάθε υπήκοος τρίτης χώρας, ο οποίος βρίσκεται εκτός της χώρας καταγωγής του και αρνείται να επιστρέψει σε αυτήν επειδή φοβάται ότι θα υποστεί δίωξη λόγω της φυλής, της θρησκείας,της εθνικότητας, των πολιτικών του φρονημάτων ή λόγω του ότι ανήκει σε κάποια κοινωνική ομάδα, μπορεί να υποβάλλει αίτηση για καθεστώς πρόσφυγα." Άρα δεν τίθεται κανένα ζήτημα διατάραξης των καλών σχέσεων, ούτε χωρεί παρέμβαση στο έργο της ανεξάρτητης ελληνικής δικαιοσύνης.
Στην προσπάθεια αυτή του Ερντογάν να δημιουργήσει τετελεσμένα, η Ελληνική Πολιτεία προσπαθεί να απαντά διπλωματικά με διαβήματα και μέσα στα πλαίσια των διεθνών κανόνων και συνθηκών που έχει υπογράψει. Ο στρατός, ως ήρεμη δύναμη, είναι πάντοτε σε ετοιμότητα προσπαθώντας να κάνει το αυτονόητο, να προασπίσει τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Άλλωστε, διαθέτουμε και το νόμιμο και το ηθικό δικαίωμα καθότι ουδέποτε παραβιάσαμε την τουρκική κυριαρχία. Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να πρυτανεύσει επιτέλους η λογική και να τηρηθούν από όλους-επιτέλους!- οι διεθνείς κανόνες ως μόνος τρόπος διασφάλισης της ειρήνης. Το αν ο Ερντογάν τα δημιουργεί όλα αυτά για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης αυτό είναι άλλο θέμα, που προφανώς δε μπορεί να αναλυθεί σε ένα άρθρο. Εξάλλου, αυτή τη στιγμή έχει ανοίξει και μέτωπα στην ανατολή με τους κούρδους αντάρτες που διεκδικούν κράτος και αυτονομία, με το ISIS στη Συρία και με το Ιράκ στη Μοσούλη.
*(Για το άρθρο χρησιμοποιήθηκαν:
1) Κ. Αντωνόπουλος-Κ. Μαγκλιβέρας,Το Δίκαιο της Διεθνούς Κοινωνίας:α)Δίκαιο της θάλασσας- Παπασταυρίδης
β) Δίκαιο των Διεθνών Συνθηκών-Αρ. Κωνσταντινίδης
γ) Φύση και λειτουργία του Διεθνούς Δικαίου-Θ. Σκουτέρης
δ) Πηγές διεθνούς δικαίου- Κ. Σαλωνίδης
ε) Σχέσεις μεταξύ διεθνούς και εσωτερικού δικαίου-Ι.Κτιστάκης
2) Γ.-Ε.Φ Καλαβρός-Θ.Γ. Γεωργόπουλος, Το Δίκαιο της ΕυρωπαΪκής Ένωσης Ι & ΙΙ
3) Κώστας Γ. Μαυριάς, Συνταγματικό Δίκαιο 5η έκδοση
4) καθηγητής Ιωάννης Μάζης, συνέντευξη στο militaire.gr 28/12/2016
5) καθηγητής Κωνσταντίνος Φίλης, συνέντευξη Καθημερινή 20/02/2017
6) καθηγητής Άγγελος Συρίγος, συνέντευξη Radio 98.4 3/02/2017 )