Του ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ Πρέσβη ε.τ.
Ο 45ος Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υποσχέθηκε, προεκλογικά και μετεκλογικά, να ξανακάνει τις ΗΠΑ μεγάλες. Ακούγεται κάπως περίεργο, δεδομένου ότι κανείς δεν αμφισβητεί ότι η χώρα τους είναι ήδη και από ετών η μοναδική υπερδύναμη. Προφανώς, ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος υπονοεί ότι οι ΗΠΑ έχουν παύσει να είναι ισχυρές όπως πριν.
Και τούτο επειδή, με την παγκοσμιοποίηση που ακολούθησε την πτώση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού, επετράπη, με τις ευλογίες και των ΗΠΑ, να αναδυθούν και άλλες περιφερειακές ή παγκόσμιες δυνάμεις, όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Ιαπωνία, η Βραζιλία, η Ινδία, κ.ά., που συναγωνίζονται τις Ηνωμένες Πολιτείες τουλάχιστον στον οικονομικό - τεχνολογικό τομέα.
Ο κ. Τραμπ, παρά ταύτα, δεν έχει ακόμη καταστήσει σαφές με τι μέσα θα καταστήσει τις ΗΠΑ μεγάλες. Από δηλώσεις για αποφάσεις που προτίθεται να πάρει στο εγγύς μέλλον διαφαίνεται ότι το όπλο που προτίθεται να χρησιμοποιήσει είναι ο προστατευτισμός. Προφανώς, πιστεύοντας ότι τα οικονομικά μεγέθη των ανταγωνιστικών κρατών θα συρρικνωθούν, ενώ, αντίθετα, θα αυξηθούν για την πατρίδα του καπιταλισμού, τις ΗΠΑ. Έμπειροι περί τα οικονομικά αναλυτές διαβλέπουν, σε περίπτωση επιστροφής στον προστατευτισμό, μόνο διεθνή οικονομική αναστάτωση και όχι ενίσχυση των ΗΠΑ. Και τούτο επειδή η αλληλεξάρτηση των οικονομιών έχει καταστεί από δεκαετίες συστημική.
Ο κ. Τραμπ υπήρξε, αναμφίβολα, ένας επιτυχημένος μεγαλοεπιχειρηματίας. Δεν ισχύει όμως το ίδιο και σε ό,τι αφορά τα διεθνή θέματα. Κατά συνέπεια, οι ανησυχίες της διεθνούς κοινότητας για την εξωτερική πολιτική που θα ακολουθήσει δεν στερούνται βάσης. Εκείνο όμως που ιδιαίτερα ενδιαφέρει τη χώρα μας είναι οι προθέσεις της νέας διοίκησης των ΗΠΑ για την περιοχή μας και ειδικότερα της Ανατολικής Μεσογείου και πλέον συγκεκριμένα έναντι της Τουρκίας του Ερντογάν. Σε ό,τι αφορά τον βαλκανικό χώρο τα πράγματα είναι μάλλον προβλεπτά. Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων -συμπεριλαμβανομένης της Αλβανίας-, παρά το γεγονός ότι προσβλέπουν σε μελλοντική ένταξη στην ΕΕ, επηρεαζόμενες αποφασιστικά από το Βερολίνο, κατά βάση είναι φιλοαμερικανικές.
Τα incognita της εξωτερικής πολιτικής της νέας αμερικανικής διοίκησης αφορούν, κατά συνέπεια, περισσότερο τη στάση που θα τηρήσει ο κ. Τραμπ στο Συριακό και έναντι της Τουρκίας του Ερντογάν, η οποία τελευταίως προβληματίζει με τη συμπεριφορά της την Ευρώπη και όχι μόνο. Ο τούρκος Πρόεδρος, με φιλοδοξίες να καταστεί σύγχρονος Σουλτάνος, προσπάθησε να προσεγγίσει τον Πρόεδρο Τραμπ και τη νέα διοίκηση, αποφεύγοντας επιμελώς κάθε κριτική ακόμη και στην απόφαση του κ. Τραμπ να απαγορεύσει τη χορήγηση θεωρήσεων εισόδου στις ΗΠΑ σε υπηκόους έξι αφροασιατικών μουσουλμανικών χωρών.
Ο κ. Ερντογάν, προς χάριν, προφανώς, της αμερικανικής συνδρομής να αποτρέψει την παγίωση των κουρδικών αποκτημάτων και χώρων ελέγχου σε Βόρειο Ιράκ και ΝΔ Συρία, άφησε κατά μέρος τις κηδεμονικές τάσεις έναντι των ισλαμικών όμορων χωρών. Συγκεχυμένη όμως φαίνεται να είναι και η στάση της Ουάσινγκτον έναντι της Άγκυρας. Από δημοσιογραφικές και άλλες διπλωματικές πηγές μαθαίνουμε ότι αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν επισκεφθεί τελευταίως την Άγκυρα, χωρίς να έχει καταστεί γνωστό το επίπεδο και το περιεχόμενο των επαφών τους με την τουρκική πλευρά. Το γεγονός αυτό καθ’ εαυτό πιθανό να προκαλεί εύλογες ανησυχίες στην Αθήνα, που θα επιθυμούσε να υπήρχαν αντίστοιχες επαφές και με την ελληνική πλευρά.
Βέβαια, από διπλωματικές πηγές και αμερικανικά και άλλα διεθνή Μέσα Ενημέρωσης προκύπτει ότι η Ουάσινγκτον διεμήνυσε στην Άγκυρα, σε αυστηρό μάλιστα τόνο, να αποφύγει τις προκλήσεις έναντι της Ελλάδος στο Αιγαίο, χωρίς ωστόσο η συμπεριφορά της Τουρκίας να έχει αλλάξει. Πολύ πιθανό να μη σημειωθεί θεαματική μεταβολή της αμερικανικής πολιτικής έναντι της Τουρκίας. Η πάγια αντίληψη ότι η Τουρκία είναι αναγκαία για τη Δύση δεν φαίνεται να έχει μεταβληθεί. Ωστόσο και οι ανησυχίες για τις συμπεριφορές της Άγκυρας συνεχώς αυξάνονται… Σε πολλούς δεν αρέσει η ερμαφρόδιτη ιδεολογία της Τουρκίας και το παζάρεμα να επιδιώκει να αποσπάει από τη Δύση συνεχώς οφέλη και πλεονεκτήματα.
Το επικείμενο δημοψήφισμα τον επόμενο μήνα σε τι τελικά αποσκοπεί; Αν επικρατήσει η πρόταση για μετατροπή του πολιτεύματος σε Προεδρευόμενη Δημοκρατία δεν θα πρόκειται μόνο για ικανοποίηση προσωπικών φιλοδοξιών του κ. Ερντογάν. Μπορεί να οδηγήσει και σε ριζική αλλαγή της πολιτικοθρησκευτικής ταυτότητας του τουρκικού κράτους. Η Ελλάδα αισθάνεται να απειλείται καθημερινώς από την Τουρκία. Και οι απειλές μπορεί να καταστούν εντονότερες τους προσεχείς μήνες. Η Δύση οφείλει να επιδείξει τη δέουσα αλληλεγγύη προς την Ελλάδα, η οποία αποτελεί τον σταθερότερο πυλώνα και σημείο αναφοράς των δυτικών αξιών και της δημοκρατίας, που γεννήθηκαν σε αυτήν τη χώρα.
Πρωτίστως όμως οφείλουμε εμείς οι ίδιοι να επιδείξουμε τη δέουσα αποφασιστικότητα έναντι των τουρκικών προκλήσεων και αυτή να αναδειχθεί από όλο το φάσμα των πολιτικών δυνάμεων και σύσσωμο τον ελληνικό λαό. Αγγίζει το όριο του γελοίου η Άγκυρα να διεκδικεί την κυριαρχία επί βραχονησίδων στο Αιγαίο ή να αμφισβητεί το στάτους των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, που κατοικούνται από τους Έλληνες από χιλιάδες χρόνια και ανέδειξαν μοναδικούς πολιτισμούς για την ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία.