Διανέλος Γεωργούδης
Στο πλαίσιο προηγούμενης ανάρτησής μου με θέμα το πρόσφατο επικοινωνιακό ψέμα της κυβέρνησης Σύριζα/ΑνΕλ, δηλ. ότι τώρα ακόμα και οι Ευρωπαίοι κατάλαβαν το λάθος και απομακρύνονται από την πολιτική της λιτότητας, υποστήριξα ότι το πρώτο μνημόνιο “δεν προέβλεπε καμία αύξηση άμεσου φόρου όπως είναι ο της ακίνητης περιουσίας”. Ένας σχολιαστής μου άσκησε κριτική παραπέμποντας σε παράγραφο του πρώτου μνημονίου (κεφάλαιο ΙΙΙ Οικονομικές Πολιτικές, σημείο 12, στην σελίδα 68 του πρώτου μνημονίου εδώ http://bit.ly/mnimonio-1 Και εδώ η εν λόγω προηγούμενη ανάρτηση https://www.facebook.com/dg.voliotis/posts/997567490377376 )
Είναι πάντα χρήσιμο να μιλάμε συγκεκριμένα και εξετάζοντας πρωτότυπες πηγές. Πρώτα λοιπόν να παρατηρήσουμε ότι το πρώτο μνημόνιο μιλάει για μείωση των δαπανών κατά 7% και αύξηση των εσόδων κατά 4% του ΑΕΠ. Και αυτή η αύξηση των εσόδων να επιτευχθεί εν μέρει με μέτρα πάταξης της φοροδιαφυγής όπως είναι είναι τα κριτήρια διαβίωσης για τους ελεύθερους επαγγελματίες καθώς και με μεταρρυθμίσεις για την βελτίωση των φοροεισπρακτικών μηχανισμών. Βλέπουμε λοιπόν ότι δεν ισχύει αυτό που ισχυρίζονται μερικοί ότι το πρώτο μνημόνιο είχε κακό “μείγμα” πολιτικής διότι βασιζόταν κυρίως στην αύξηση της φορολογίας και όχι στην μείωση των δαπανών.
Τώρα επί του προκειμένου. Εγώ ισχυρίστηκα ότι το πρώτο μνημόνιο δεν ζητά αύξηση των άμεσων φόρων. Παρατηρείστε ότι όλα όσα αναφέρει αυτή η παράγραφος αφορούν ή την αύξηση έμμεσων φόρων ή την πάταξη της φοροδιαφυγής, με μόνη εξαίρεση την προσωρινή αύξηση των άμεσων φόρων στις “εξαιρετικά κερδοφόρες επιχειρήσεις και υψηλής αξίας ακίνητα”. Στην προηγούμενη ανάρτησή μου θέλησα να εκφράσω το γεγονός ότι διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις *δεν* εφήρμοσαν το μνημόνιο ούτε στο μέρος των δημοσιονομικών μέτρων (και φυσικά ούτε στο μέρος των δομικών μεταρρυθμίσεων), και σε ένα τέτοιο πλαίσιο υπάρχουν όρια στην λεπτομέρεια που μπορεί κανείς να αναφέρει. Αλλά ας δούμε την λεπτομέρεια τώρα.
Τώρα επί του προκειμένου. Εγώ ισχυρίστηκα ότι το πρώτο μνημόνιο δεν ζητά αύξηση των άμεσων φόρων. Παρατηρείστε ότι όλα όσα αναφέρει αυτή η παράγραφος αφορούν ή την αύξηση έμμεσων φόρων ή την πάταξη της φοροδιαφυγής, με μόνη εξαίρεση την προσωρινή αύξηση των άμεσων φόρων στις “εξαιρετικά κερδοφόρες επιχειρήσεις και υψηλής αξίας ακίνητα”. Στην προηγούμενη ανάρτησή μου θέλησα να εκφράσω το γεγονός ότι διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις *δεν* εφήρμοσαν το μνημόνιο ούτε στο μέρος των δημοσιονομικών μέτρων (και φυσικά ούτε στο μέρος των δομικών μεταρρυθμίσεων), και σε ένα τέτοιο πλαίσιο υπάρχουν όρια στην λεπτομέρεια που μπορεί κανείς να αναφέρει. Αλλά ας δούμε την λεπτομέρεια τώρα.
Το πρώτο μνημόνιο λοιπόν μέσα σε ένα σχετικά μικρό πακέτο αύξησης εσόδων και δίπλα σε ένα μικρότερο ακόμα πακέτο αύξησης έμμεσων φόρων, προβλέπει επίσης την προσωρινή αύξηση των άμεσων φόρων στις εξαιρετικά κερδοφόρες επιχειρήσεις και υψηλής αξίας ακίνητα. Να παρατηρήσουμε πρώτον ότι δεδομένης της κατάστασης αυτό ήταν ένα καλό μέτρο με το οποίο κανείς λογικός άνθρωπος θα διαφωνούσε. Όμως τι έκαναν διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις με αυτό το καλό μέτρο του πρώτου μνημονίου; Αύξησαν τους φόρους σε *όλες* τις κερδοφόρες επιχειρήσεις, και νομοθέτησαν μια τεράστια αύξηση των φόρων σε *όλα* τα ακίνητα και όχι προσωρινά αλλά *μόνιμα*. Για την ακρίβεια ο Βενιζέλος ως υπουργός οικονομικών εισηγήθηκε στο τέλος του 2011 τον πενταπλασιασμό της φορολογίας της ακίνητης περιουσίας για όλα τα ακίνητα, αλλά τουλάχιστον ως προσωρινό μέτρο. Το 2012 ο Σαμαράς μονιμοποίησε το τεράστια υπερφορολόγηση στα ακίνητα, και μιλάω για τον ΕΝΦΙΑ.
Ο ΕΝΦΙΑ των Βενιζέλο/Σαμαρά πρέπει να είναι μία από τις πιο επιβλαβείς πολιτικές που εφαρμόστηκαν εντός κρίσης: 1) Μείωσε κάθετα την αξία της ακίνητης περιουσίας των ιδιωτών αλλά και του δημοσίου, 2) αποτέλειωσε έναν από τους σημαντικούς κλάδους της οικονομίας που ήταν ο κατασκευαστικός, και μέσω των πρώτον δυο επιπτώσεων 3) μείωσε την φοροδοτική ικανότητα της οικονομίας και άρα και τα κρατικά έσοδα, και 4) έπληξε το τραπεζικό σύστημα όπου μεγάλο ποσοστό των δανείων είχε εξασφάλιση μέσω ακινήτων αυξάνοντας την ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης που χρηματοδοτήθηκε με δανεικά χρήματα (δηλ. αυξάνοντας το δημόσιο χρέος). Η υπεραύξηση του φόρου ακίνητης περιουσίας μπορεί να απέφερε επιπλέον κρατικά έσοδα 2 δις το χρόνο ή συνολικά 10 δις, όμως μόνο η μείωση της αξίας της δημόσιας ακίνητης περιουσίας μπορεί να είναι μεγαλύτερη. Η μείωση στα φορολογικά έσοδα λόγω της ζημιάς στην οικονομία που προκάλεσε ο ΕΝΦΙΑ είναι δύσκολο να υπολογιστεί αλλά είναι πιθανό να είναι της ίδιας τάξης μεγέθους. Όλες αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αν αντ' αυτού η κυβέρνηση είχε μειώσει κατά 25% τις χρυσές συντάξεις των 500.000 πρόωρων συνταξιούχων, οι περισσότεροι του δημοσίου τομέα. Αλλά Σαμαράς/Βενιζέλος υπολόγισαν μόνο το προσωπικό τους πολιτικό κόστος και καθόλου δεν τους ενόχλησε η ζημιά για την χώρα. Αυτά για να αντιληφθούμε πόσο ακριβά πλήρωσε ο ελληνικός λαός όταν οι κυβερνήσεις μας αντί να εφαρμόσουν το μνημόνιο εφάρμοζαν τις δικές τους ισοδύναμες πατέντες με γνώμονα το βραχυπρόθεσμο συμφέρον του πελατειακού κατεστημένου.
Νομίζω λοιπόν ότι στην ουσία τους ισχύουν και οι δυο ισχυρισμοί μου: Πρώτον ότι η τρόικα ποτέ δεν ζήτησε η δημοσιονομική προσαρμογή να γίνει κυρίως μέσω αύξησης φόρων (όπως συνεχώς ψεύδονται οι ελληνικές κυβερνήσεις και διαδίδει το δημοσιογραφικό σύστημα), και δεύτερον ότι το πρώτο μνημόνιο δεν ζητούσε την αύξηση των άμεσων φόρων.
Πάντως καλοδεχούμενη η κριτική. Επειδή μου αρέσει να ακριβολογώ από δω και πέρα και όταν ο χώρος το επιτρέπει θα λέω ότι το πρώτο μνημόνιο δεν προέβλεπε καμία αύξηση άμεσων φόρων, εκτός προσωρινά και μόνο στις εξαιρετικά κερδοφόρες επιχειρήσεις και υψηλής αξίας ακίνητα.
Παρεμπιπτόντως όποιος θέλει να διαβάσει το πρώτο μνημόνιο στο πρωτότυπο μπορεί να το κάνει εδώ http://bit.ly/mnimonio-1 – τα μέτρα του μνημονίου που είναι αυτό που ενδιαφέρει αρχίζουν στην σελίδα 64. Μπορεί επίσης να διαβάσει μια περίληψη εδώ http://bit.ly/mnimonio-perilipsi Αν το δημοσιογραφικό κατεστημένο τους μήνες μετά τον Μάιο του 2010 είχε αναλύσει και εξηγήσει το μνημόνιο στο ελληνικό κοινό τότε δεν θα είχε πάρει κεφάλι η αντιμνημονιακή κοροϊδία και θα είχαμε γλυτώσει την καταστροφή που ζούμε σήμερα.
*μέλος της Εθνικής Επιτροπής της Δημιουργία Ξανά