Γράφει ο Ceteris Paribus
Η είδηση ότι η ελληνική κυβέρνηση συζητεί για δάνειο πολλών δισ. δολαρίων από την Παγκόσμια Τράπεζα είναι από αυτές που σύμφωνα με το γνωστό σχήμα λόγου «έρχονται από το πουθενά», αλλά που στην πραγματικότητα αποκαλύπτουν αθέατες πλευρές της πραγματικότητας – αρκεί να «διαβαστούν» σωστά.
Η είδηση έχει πολλαπλώς επιβεβαιωθεί. Από την ελληνική κυβέρνηση και τις Βρυξέλλες, αλλά και από σχετική αρθρογραφία των διεθνών μίντια.
Σε τι όμως αποσκοπεί ένα τέτοιο δάνειο; Το ερώτημα γίνεται πιο εμφατικό αν πάρουμε υπόψη μας ότι το δάνειο αυτό θα είναι ακριβό, σίγουρα πολύ πιο ακριβό από τα δάνεια του μηχανισμού στήριξης. Η Παγκόσμια Τράπεζα δανείζει σε δολάρια και σε επιτόκια που βασίζονται στο επιτόκιο δανεισμού του αμερικανικού Δημοσίου. Σε αυτό προστίθεται ένα spread ανάλογα με το country risk της χώρας στην οποία κατευθύνεται το δάνειο. Το δεκαετές ομόλογο του αμερικανικού Δημοσίου έχει την περίοδο αυτή επιτόκιο περί το 2,5%. Άνθρωποι της αγοράς υποστηρίζουν ότι στην περίπτωση του ελληνικού δανείου το spread πάνω από το επιτόκιο δανεισμού του αμερικανικού Δημοσίου θα κυμανθεί περί το 3%. Καταλήγουμε λοιπόν σε επιτόκιο δανεισμού περί το 5,5%. Θα πρόκειται για πολύ ακριβό δάνειο, με επιτόκιο περίπου τριπλάσιο από το επιτόκιο δανεισμού από τον ESM! Επιπλέον, έχουμε ήδη μπει στην ανοδική φάση για τα επιτόκια του δολαρίου, με νέες αυξήσεις να επίκεινται, άρα με ανοιχτή την πιθανότητα το δάνειο να γίνει στην πορεία ακόμη ακριβότερο.
Για αναπτυξιακούς λόγους;
Υποτίθεται (στη συνέχεια του άρθρου θα θέσουμε σε επερώτηση αυτό τον ισχυρισμό) ότι το δάνειο θα συναφθεί για αναπτυξιακούς σκοπούς: για να χρηματοδοτηθεί ένα μεγάλο πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων που θα δημιουργήσει χιλιάδες θέσεις εργασίας – γίνεται λόγος για 100.000 νέες θέσεις εργασίας. Η ιδέα για την υλοποίηση ενός προγράμματος δημιουργίας εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας με δημόσιο χρήμα υπήρχε ήδη στο «πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης» με σημαία το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015. Την ιδέα είχε επεξεργαστεί το Ινστιτούτο Λέβι (Levy Institute), του οποίου επικεφαλής ήταν τότε ο νυν υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης κ. Δημήτρης Παπαδημητρίου. Στο «βιογραφικό» του κ. Δημητρίου, που διηύθυνε το Levy Institute από τη Νέα Υόρκη όπου και η έδρα του, οι καλές σχέσεις με στελέχη του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας είναι ένα «δυνατό» σημείο…
Το σχέδιο εκείνο ματαιώθηκε ήδη από τον πρώτο μήνα της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ: με τη συμφωνίας της 20ής Φεβρουαρίου 2015, η κυβέρνηση αποδέχθηκε να περάσουν υπό τον έλεγχο των δανειστών τα 11,4 δις. ευρώ αχρησιμοποίητων αποθεματικών του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), οπότε το σχέδιο χρηματοδότησης ενός τέτοιου φιλόδοξου προγράμματος ναυάγησε.
Τώρα όμως επανέρχεται. Και μάλιστα όχι απλώς με τη συναίνεση των Βρυξελλών, αλλά με τη μεσολάβησή τους!
«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βρίσκεται σε επαφή με την Παγκόσμια Τράπεζα προκειμένου να εξεταστεί η πιθανότητα ενός δανείου προς την Ελλάδα», δήλωσε στις 3 Απριλίου η Ανίκα Μπράιτχαρτ, εκπρόσωπος Τύπου του επιτρόπου Οικονομικών, Πιερ Μοσκοβισί…
Η Ανίκα Μπράιτχαρτ επιβεβαίωσε επίσης το σκοπό του δανείου: «Συνεχίζουμε να είμαστε έτοιμοι να στηρίξουμε την Ελλάδα στις προσπάθειές της να αντιμετωπίσει τον κοινωνικό αποκλεισμό και να μειώσει τη νεανική και μακροχρόνια ανεργία, αλλά και να παράσχουμε τα απαραίτητα για την υποστήριξη της οικονομικής ανάκαμψης». Προσθέτοντας ότι «είναι ακόμα πολύ νωρίς για περισσότερες λεπτομέρειες».
Το πρότζεκτ είναι λοιπόν σε εξέλιξη, υπό τις ευλογίες και με τη μεσολάβηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής!
Ερωτήματα της «μιζέριας»…
Εγείρεται όμως ένα ερώτημα: με την ανεργία στην Ελλάδα να βρίσκεται ήδη από το 2013 σε τρομακτικά επίπεδα, γιατί δεν υπήρξε πρόβλεψη ώστε μικρό τμήμα του πακτωλού των δανείων προς την Ελλάδα να αξιοποιηθεί για το σκοπό που υποτίθεται ότι θα ληφθεί τώρα το δάνειο από την Παγκόσμια Τράπεζα; Γιατί δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα ούτε κατά την τωρινή διαπραγμάτευση, που κατά τα άλλα διυλίζει τον κώνωπα γύρω από εντελώς αβέβαιες προβλέψεις για τα πρωτογενή πλεονάσματα μέχρι και σε 10 χρόνια από τώρα; Δεν είναι αυτό η πλέον «τρανταχτή» απόδειξη ότι το ελληνικό πρόγραμμα έχει αποκλειστικό στόχο τη σιδηρά υποταγή της Ελλάδας στο διεθνή οικονομικό έλεγχο, ώστε να αποπληρώνει τα δάνειά της, έστω και αν περιπίπτει σε μακροχρόνια οικονομική μιζέρια; Παρεμπιπτόντως, σχεδόν ταυτόχρονα με την είδηση περί δανείου από την Παγκόσμια Τράπεζα, το Bloomberg ανακήρυξε την Ελλάδα 4η στην παγκόσμια λίστα των πιο «μίζερων» χωρών, δηλαδή των χωρών με τους πιο υψηλούς δείκτες κοινωνικής «μιζέριας» (πίσω από τη Βενεζουέλα, τη Νότια Αφρική και την Αργεντινή), ενώ την ίδια μέρα η Wall Street Journal διατύπωνε την εκτίμηση ότι είναι ασυνήθιστο για αναπτυγμένη χώρα το αίτημα για δάνειο από την Παγκόσμια Τράπεζα – και μάλιστα για χώρα της Ευρωζώνης, δηλαδή της πρώτης ταχύτητας της Ε.Ε., προσθέτουμε εμείς…
Η Ευρωζώνη δεν φαίνεται να προβληματίζεται γι’ αυτά – το πολύ πολύ να θεσπίσει και μια δεύτερη «ταχύτητα» για τις «μίζερες» χώρες…
Εντάξει με το δάνειο, αλλά με τη διαπραγμάτευση καλά;..
Ωστόσο, το ζήτημα με το δάνειο από την Παγκόσμια Τράπεζα είναι αδύνατον να μη συσχετιστεί με την πορεία της διαπραγμάτευσης για το ελληνικό πρόγραμμα! Η σχέση του με αυτό είναι προφανής, και το ερώτημα είναι ποια είναι αυτή η σχέση; Εδώ, μπορούν να γίνουν δύο συν μία υποθέσεις, που μάλιστα σχετίζονται απόλυτα μεταξύ τους.
1. Ότι πρόκειται απλώς για τη συνδρομή κάποιων «καλών ψυχών» της Κομισιόν ώστε να υπάρξει -μέσα από την «παρακαμπτήριο» του δανείου από την Παγκόσμια Τράπεζα- ο αναπτυξιακός πυλώνας που δεν προέβλεψε κανένα από τα τρία ελληνικά προγράμματα μέχρι σήμερα.
Τίθεται όμως πάραυτα ένα ερώτημα: πώς η Παγκόσμια Τράπεζα θα δανείσει μερικά δισ. δολάρια, αν δεν έχει μια εγγύηση ότι το ελληνικό πρόγραμμα δεν θα καταρρεύσει; Είτε λοιπόν κάποιοι το έχουν πάρει απόφαση ότι το ελληνικό πρόγραμμα θα καταρρεύσει, άρα οι δείκτες κοινωνικής «μιζέριας» θα εκτοξευτούν και άρα η Ελλάδα θα γίνει χώρα… αρμοδιότητας της Παγκόσμιας Τράπεζας είτε μπορούν να κομίσουν ισχυρές διαβεβαιώσεις προς την Παγκόσμια Τράπεζα ότι το ελληνικό πρόγραμμα θα συνεχιστεί απρόσκοπτα.
2. Αυτό το δεύτερο ενδεχόμενο μας πάει στη δεύτερη υπόθεση: η διαπραγμάτευση αργεί, και τα δύο μέρη (ελληνική κυβέρνηση και δανειστές) προσανατολίζονται σε χρόνο συμφωνίας για τα μεγάλα πρότζεκτ (χρέος κ.λπ.) μετά τις γερμανικές εκλογές, οπότε προκύπτουν προφανείς ανάγκες.
Η πρώτη προφανής ανάγκη είναι να στηριχτεί η ελληνική οικονομία από ένα πισωγύρισμα που θα ανέτρεπε όλους τους σχεδιασμούς και τις συζητήσεις για τα πρωτογενή πλεονάσματα (αφού αυτά συνδέονται με τους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ). Ήδη, η ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ για ύφεση της ελληνικής οικονομίας 1,4% το τέταρτο τρίμηνο του 2016 (οι «μάγειροι» του δανείου από την Παγκόσμια Τράπεζα θα πρέπει να γνώριζαν γι’ αυτό πολύ νωρίτερα…) δημιουργεί τον κίνδυνο για νέα αρνητική δυναμική που θα ανατρέψει το στόχο για ανάπτυξη 2,7% το 2017.
Η δεύτερη προφανής ανάγκη είναι να υπάρξει ρευστότητα για το «ο μη γένοιτο»… Ο αντίλογος ότι το δάνειο θα είναι για αναπτυξιακά προγράμματα δεν ευσταθεί: η διαχείριση του δανείου από την Παγκόσμια Τράπεζα δεν υπόκειται στις απαγορεύσεις των δανειστών…
Εκλογές ή θωράκιση για το χειρότερο;
Η τρίτη υπόθεση αφορά τους σχεδιασμούς αποκλειστικά της ελληνικής κυβέρνησης. Αν μεν η χρονική διολίσθηση της διαπραγμάτευσης είναι περίπου προσυμφωνημένη γιατί βολεύει και τα δύο μέρη (επειδή μεγάλες αποφάσεις, θετικές και για την Ελλάδα όπως για ελάφρυνση χρέους, μπορούν να ληφθούν μόνο μετά τον ευρωπαϊκό εκλογικό κύκλο, δηλαδή από Οκτώβριο), τότε η κυβέρνηση μπορεί το φθινόπωρο να ελπίζει σε πολιτική ανάκαμψη με διπλή νίκη: αφενός ελάφρυνση του χρέους και αφετέρου αναπτυξιακό δάνειο. Αν όμως τα πράγματα περιπλακούν και οδηγηθούν σε αδιέξοδο (εξαιτίας και «ατυχών» εκλογικών αποτελεσμάτων σε Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία), τότε το δάνειο θα είναι πολλαπλώς χρήσιμο: είτε σαν μαξιλαράκι ρευστότητας είτε σαν προεκλογικό μπόνους με τη μορφή μαζικού προγράμματος ενίσχυσης των ανέργων και άλλων ευπαθών κοινωνικών ομάδων…
Σε κάθε περίπτωση, όπως και σε όλα τα άξια λόγου ζητήματα, έτσι και στην περίπτωση του δανείου από την Παγκόσμια Τράπεζα, «δεν είναι αυτό που φαίνεται»!