Το γεγονός ότι η οικονομική κρίση όχι μόνο δεν ξεπερνιέται, αλλά μεταλλάσσεται σε κάτι άλλο, οφείλεται σε μία παράμετρο που αναδείχθηκε στο Φόρουμ των Δελφών. Κάποιες ενοχλητικές επισημάνσεις
Αγγελος Κωβαίος
Στον όγδοο χρόνο της κρίσης και με το εγγενές οικονομικό πρόβλημα της χώρας να παραμένει στην ουσία άθικτο, μία άλλη αναζήτηση είναι φανερό ότι επιχειρείται – τουλάχιστον από κάποιους.
Είτε μιλούν για την εθνική μας υπνοβασία, είτε αναρωτιούνται γιατί δεν αντιδρούν οι Ελληνες σε όλα όσα τους συμβαίνουν, όσοι αγωνιούν φαίνεται πως καταλήγουν κάπου: τα ζητήματα δεν είναι μόνο οικονομικά. Δεν λύνονται μόνο πολιτικά. Ούτε ξεπερνιούνται με συνθήματα και πολιτικές αερολογίες.
Υπό την έννοια αυτή, το τετραήμερο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών που ολοκληρώθηκε την Κυριακή 5 Μαρτίου, έδωσε ευκαιρία σε όσους ήθελαν και μπορούσαν, να δουν μία άλλη διάσταση της κρίσης.
Παράλληλα με την αγωνία (τετριμμένη πλέον…) για το αν θα κλείσει η αξιολόγηση και ποιες ντρίμπλες θα επιχειρήσουν ο Τσακαλώτος και η Αχτσιόγλου, κάποιες στιγμές στο Φόρουμ έπεσε φως στην βαθύτερη αιτία της κρίσης. Που στην περίπτωση της Ελλάδας είναι μάλλον πολιτιστική. Ενδεχομένως δε να είναι κατά βάση τέτοια.
Το ανέδειξε η κυρία Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ, το πρώτο βράδυ των συζητήσεων. «Η σημερινή παγκοσμιοποίηση δημιουργεί ένα αίσθημα ανασφάλειας, το απέραντο κάνει τον άνθρωπο να πέφτει στην αβεβαιότητα και να αναζητά ως λύση την συνωμοσιολογία. Επιτρέπει να καταλάβει αυτό που θέλει να καταλάβει και όχι αυτό που είναι η αλήθεια», είπε.
Το λέμε σήμερα post-truth politics.
Θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί;
Ισως, αν εγκαίρως είχαν αντιληφθεί εκείνοι που πρέπει, ότι η συζήτηση περί Παιδείας και Εκπαίδευσης είναι σημαντικότερη από το πόσο θα περικοπούν οι συντάξεις. «Σκοπός είναι τα παιδιά να μάθουν να μαθαίνουν», είπε με μία φράση η κυρία Αρβελέρ. Και είναι γνωστό ότι τα απλά είναι δύσκολα. Ανάμεσα σε αυτά, η κριτική σκέψη.
Μία συμπληρωματική προσέγγιση στο πρόβλημα επιχείρησε με ενοχλητική για κάποιους ευστοχία, ο καθηγητής Γιώργος Δερτιλής.
Σε μία διάλεξη με θέμα «Η τυραννία της αμάθειας», περιέγραψε πώς η διάβρωση του εκπαιδευτικού συστήματος σε όλα τα πεδία και σε όλες τις βαθμίδες, εν τέλει επιδρά αποσυνθετικά στην ίδια την δημοκρατία. Και το πικρό συμπέρασμα ίσως να είναι ότι με τις σημερινές συνθήκες, σωτηρία δεν υπάρχει…
Ο κ. Δερτιλής αναφέρθηκε διεξοδικά στην σταδιακή και μεθοδευμένη υποβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος κατά την 30ετία που ξεκίνησε το 1980. Ηδη από τότε οι αλλαγές στα σχολεία και τα πανεπιστήμια είχαν προκαλέσει την ανησυχία του, την οποία είχε καταγράψει σε ένα κείμενο με τίτλο «Δωρεάν Πτυχίο».
Εκεί ανέφερε ότι εφόσον σχεδόν όλοι όσοι εισάγονται στο ελληνικό πανεπιστήμιο και «έχουν το προνόμιο να εξετάζονται επ’ άπειρον», θα πάρουν πτυχίο αργά ή γρήγορα και αφού δεν υποχρεούνται να παρακολουθούν μαθήματα, προτιμότερο θα ήταν να το πάρουν προκαταβολικώς μόλις εισαχθούν και εν συνεχεία, όποιος θέλει, με το πτυχίο στην τσέπη, να παρακολουθεί μαθήματα, «με στόχο βέβαια να μάθει γράμματα».
Ηταν μία πρόταση που είχε υποβληθεί και στους αρμοδίους, με προφανή διάθεση επισήμανσης του προβλήματος, όμως απορρίφθηκε από το «Υπουργείο Απαιδευσίας», όπως είπε ο καθηγητής Δερτιλής.
«Η κατάσταση σήμερα είναι απλώς χειρότερη, αποφοιτούν ημιμαθείς σε ποσοστό περίπου 50%-75%», ανέφερε στην ίδια διάλεξη ο καθηγητής. Και προσέθεσε ότι με δεδομένο το διάστημα της υποβάθμισης «μπορεί να φανταστεί κανείς πόσες γενιές θα χρειαστούν για την αποκατάσταση της ζημιάς».
Πώς συνδέονται όλα αυτά με την κρίση;
«Αυτό το πλήθος είναι η μεγαλύτερη δεξαμενή εκλογέων. Αν προσθέσουμε τους αναπόφευκτους βλάκες, αυτό είναι το εκλογικό σώμα που επιβραβεύει τους δημαγωγούς», σημείωσε ο κ. Δερτιλής.
Και η ουσία ποια είναι;
Ότι «δίχως κριτική σκέψη ελάχιστα μπορεί να συνεισφέρει κάποιος στην δίκαιη και εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας και της Δημοκρατίας». Προφανώς επειδή μόνο με αυτήν «διακρίνουμε το σημαντικό από το ασήμαντο, το ωραίο από το άσχημο, το καλό από το κακό, το δίκαιο από το άδικο».
Το επόμενο στάδιο μοιάζει νομοτελειακό: «Ο αμαθής βλαξ είναι κοινός και γνώριμος τύπος ανθρώπου. Εύκολα θα δεχθεί να υπηρετήσει έναν δημαγωγό και θα υποδουλωθεί σε έναν ακόμη πιο μεγάλο δημαγωγό», ανέφερε ο κ. Δερτιλής.
Και προειδοποίησε: «Η δικτατορία των αμαθών πλησιάζει».
Μήπως όμως είναι ήδη εδώ; Αλλωστε, εδώ και δύο χρόνια υπάρχει καταγεγραμμένη μία κοινωνική μάζα (62% των πολιτών), που ψήφισε κάποτε «Όχι» σε ένα δημοψήφισμα, επειδή έτσι της υπαγορεύθηκε, χόρεψε τσάμικα στο Σύνταγμα, μετά επιβράβευσε εκλογικά το «Ναι» και σήμερα αναζητεί ακόμη πολιτικά άλλοθι για την δήθεν αριστεροσύνη της…