Πριν από 99 χρόνια, το Φεβρουάριο του 1918, τόλμησε για πρώτη φορά μία κυβέρνηση να διαγράψει μονομερώς όλα της τα χρέη απέναντι στο εξωτερικό – γεγονός που σημαίνει ότι, μπορεί να χαρακτηρισθεί ως η μεγαλύτερη κρατική χρεοκοπία στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Πρόκειται για τη ρωσική χρεοκοπία που συνόδευσε την ανάληψη της εξουσίας εκ μέρους των μπολσεβίκων – η οποία δεν ήταν μόνο η μεγαλύτερη αλλά, επίσης, η μακροβιότερη, αφού ολοκληρώθηκε τυπικά το 1987, με την πληρωμή ενός συμβολικού ποσού, για την επισφράγιση της παλαιάς πτώχευσης.
Το συγκεκριμένο έτος η Σοβιετική Ένωση δανείσθηκε για πρώτη φορά χρήματα από τις διεθνείς αγορές – σημειώνοντας πως ο δανεισμός αυτού του είδους είναι απαραίτητος για τη διεξαγωγή επενδύσεων που αποδίδουν μακροπρόθεσμα, χωρίς τις οποίες καμία χώρα δεν μπορεί να αναπτύξει τη βιομηχανία της.
Άλλωστε ο μακροπρόθεσμος
δανεισμός αποτελεί το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του καπιταλισμού, ενώ ήταν
ταυτόχρονα το σημαντικότερο μειονέκτημα του κομμουνισμού – αυτό που εμπόδιζε την ανάπτυξη, οπότε την καλυτέρευση του βιοτικού επιπέδου των Πολιτών του.
Σε κάθε περίπτωση, η ρωσική
επανάσταση δεν θεωρείται μόνο από την πλευρά της πολιτικής ένα
κοσμοϊστορικό γεγονός αλλά, επίσης, από αυτήν της οικονομίας – αφού οι μπολσεβίκοι εφάρμοσαν σταδιακά ένα καινούργιο μοντέλο.
Ξεκινώντας με το πενταετές πρόγραμμα του 1928, πραγματοποίησαν
την ολοκληρωτική εθνικοποίηση, καθώς επίσης την κολεκτιβοποίηση της
οικονομίας, έναντι ενός υπέρογκου τιμήματος. Μόνο στην Ουκρανία
πείνασαν εκατομμύρια μικροί γεωργοί, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες υπέκυψαν
στο κύμα των εκκαθαρίσεων που δρομολόγησε το κομμουνιστικό καθεστώς – με
αποτέλεσμα μόνο ο Μάο να είναι αυτός που σκότωσε τους περισσότερους
ανθρώπους στην παγκόσμια ιστορία, εκτός από το Στάλιν.
Περαιτέρω, το κράτος που υπέστη τις μεγαλύτερες ζημίες από την τότε ρωσική χρεοκοπία ήταν η Γαλλία – η οποία, για γεωπολιτικούς λόγους, είχε στηρίξει με σημαντικά ποσά την τσαρική αυτοκρατορία.
Ειδικότερα, το 1914 περίπου το 80% των ρωσικών χρεών ήταν σε γαλλικά
χέρια – οπότε μπορεί να καταλάβει κανείς το μέγεθος των ζημιών, με τις
οποίες επιβαρύνθηκε η χώρα.
Ενδιαφέρον εν προκειμένω είναι το γεγονός πως οι
διεθνείς πιστωτές δεν πίστευαν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ότι, το
νέο καθεστώς της Ρωσίας εννοούσε σοβαρά πως δεν θα πλήρωνε τα χρέη της
χώρας – γεγονός που φαίνεται από το γράφημα που ακολουθεί, το
οποίο περιγράφει την πορεία των τιμών των ρωσικών ομολόγων από το 1906,
τα οποία διαπραγματεύονταν στο Παρίσι (πηγή).
Επεξήγηση γραφήματος: Εξέλιξη των τιμών των ρωσικών ομολόγων (1906, έκδοση 5%).
.
Όπως διαπιστώνεται από το γράφημα, όταν
το 1918 η Ρωσία ανακοίνωσε επίσημα τη στάση πληρωμών, τη χρεοκοπία της
δηλαδή, οι τιμές των ομολόγων της παραδόξως αυξήθηκαν εν πρώτοις – ενώ μόλις το 1920 οι πιστωτές της συνειδητοποίησαν πως θα μπορούσαν να χάσουν τα χρήματα τους για πάντα.
Ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι πως μόλις στα τέλη της δεκαετίας του 1920 η
απογοήτευση τους αποτυπώθηκε πλήρως στις τιμές των ομολόγων – ουσιαστικά
όταν ξεκίνησε το κραχ του 1929 και η Μεγάλη Ύφεση.
Η αιτία είναι προφανώς το ότι, η ελπίδα
πεθαίνει πάντοτε τελευταία – αφού οι πιστωτές έλπιζαν πως (α) είτε οι
μπολσεβίκοι θα άλλαζαν γνώμη, (β) είτε πως ο ρωσικός εμφύλιος πόλεμος
(1918-1922), στον οποίο συμμετείχαν επίσης δυτικές δυνάμεις, θα οδηγούσε
στην εξουσία μία άλλη κυβέρνηση, (γ) είτε πως θα κατέρρεε η Ρωσία, οπότε τα νέα κράτη που θα δημιουργούνταν θα πλήρωναν ένα μέρος των οφειλών, είτε (δ) πως η γαλλική κυβέρνηση, ενδεχομένως μαζί με τις τράπεζες, θα τους αποζημίωνε σε κάποιο βαθμό.
Η πορεία των τιμών των ομολόγων περιγράφει έμμεσα τις ελπίδες των πιστωτών της Ρωσίας, καθώς επίσης το χρονικό διάστημα που χρειάστηκαν για να καταλάβουν πως έχασαν για πάντα τα χρήματα τους
– κάτι που συνέβη ουσιαστικά το 1933, όταν οι Η.Π.Α. αναγνώρισαν τη
Σοβιετική Ένωση, εγκαινιάζοντας τις διπλωματικές σχέσεις μαζί της.