Φινλανδία, το τελευταίο θύμα της Ευρωζώνης

Αναδημοσίευση από: analyst.gr

ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΙΛΙΑΡΔΟΣ 

O μοναδικός τρόπος για να απορροφήσει μία χώρα ένα ασύμμετρο σοκ στην οικονομία της, εάν ανήκει σε μία νομισματική ζώνη που δεν έχει κανέναν απολύτως μηχανισμό αντιμετώπισης κρίσεων, δεν είναι άλλος από την επιστροφή στο εθνικό της νόμισμα – ο εφιάλτης των αξιολογήσεων. 

 .

Ανάλυση

Μερικά χρόνια πριν, το 2011, η Φινλανδία, ως ένας από τους πολλούς πιστωτές της Ελλάδας, απαίτησε να της δοθεί ως εγγύηση, για τα δάνεια που της παρείχε, ο Παρθενώνας – προφανώς μεταφορικά, αφού δεν ήταν δυνατόν να συμβεί κάτι τέτοιο με ένα από τα σημαντικότερα εθνικά σύμβολα της χώρας. Εν τούτοις, επρόκειτο για μία μεγάλη προσβολή, την οποία δεν πρόκειται να ξεχάσει ποτέ κανένας Έλληνας – όπως άλλωστε δεν θα ξεχάσει κανείς τις συνεχείς εξευτελιστικές δηλώσεις του κ. Σόιμπλε, όσα χρόνια και αν περάσουν.

Λίγα έτη αργότερα τώρα, το 2015, ενώ η γερμανική πλέον Ευρώπη συνέχισε να ταπεινώνει την Ελλάδα, επιβάλλοντας της πολύ σκληρότερα μέτρα λιτότητας με το τρίτο μνημόνιο, πιθανότατα εκδικούμενη την απόρριψη τους από την πλειοψηφία των Ελλήνων με το δημοψήφισμα και παρά το ότι το ΔΝΤ παραδέχθηκε τα τεράστια λάθη του, η Φινλανδία έπαψε πια να είναι μέλος των «ενάρετων» χωρών της κεντρικής Ευρώπης – αυτών δηλαδή που η οικονομία τους είναι υγιής και αναπτύσσεται θετικά.

Η πρώτη αιτία ήταν το ότι το δικό της εθνικό σύμβολο, η ΝΟΚΙΑ, βυθίστηκε στην κρίση, αδυνατώντας να συμβαδίσει με την καινοτομία των βασικών ανταγωνιστών της στην κινητή τηλεφωνία: με την Apple και με τη Samsung δηλαδή. Η εταιρεία λοιπόν που κάποτε αντιπροσώπευε το 20% των συνολικών εξαγωγών της Φινλανδίας, καθώς επίσης σχεδόν το 10% του ΑΕΠ της, δεν μπόρεσε να ανταπεξέλθει με τις απαιτήσεις της εποχής – καταλήγοντας τελικά να εξαγοραστεί από τη Microsoft, η οποία ζημιώθηκε πάνω από 8 δις $ με το αποτυχημένο πείραμα της (πηγή).

Η δεύτερη αιτία ήταν η επιβολή κυρώσεων εκ μέρους της Δύσης στη Ρωσία, σε έναν από τους σημαντικότερους εξαγωγικούς πελάτες της Φινλανδίας – η οποία διαθέτει πλέον μόνο έναν κλάδο ισχυρό σε παγκόσμιο επίπεδο, για να στηρίξει την οικονομία της: τη βιομηχανία ξυλείας και χάρτου. Όμως, όπως έχουμε ήδη αναφέρει (πηγή), δεν χρειάζεται να διαθέτει κανείς μεγάλη φαντασία για να διαπιστώσει ότι, στην ψηφιακή εποχή που βιώνουμε, ο κλάδος αυτός θα αντιμετωπίσει μεγάλα προβλήματα.

Ακριβώς για το λόγο αυτό, στο πρόσφατο παρελθόν έκλεισαν αρκετές τέτοιες βιομηχανίες – γεγονός που προβληματίζει τη Φιλανδία από πολλές πλευρές, επειδή αυτές οι εγκαταστάσεις ευρίσκονταν σε περιοχές κατά μήκος των συνόρων της Ρωσίας, οι οποίες δεν έχουν άλλου είδους αναπτυξιακές δυνατότητες.

Βέβαια ορισμένοι μεγάλοι όμιλοι της χώρας, ελπίζουν πως θα καταφέρουν να παράγουν νέα προϊόντα στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενεργείας, καθώς επίσης ανταλλακτικά για τη βιομηχανία των αυτοκινήτων – κάτι που μέλει να αποδειχθεί, αφού αποτελεί πλέον γεγονός το ότι, τα πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της αποτελούν παρελθόν (γράφημα), ενώ της Ελλάδας έχουν πια ισοσκελισθεί.

Επεξήγηση γραφήματος: Εξέλιξη του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Φινλανδίας ως προς το ΑΕΠ της (μπλε στήλες, αριστερή κάθετος), σε σύγκριση με την Ελλάδα (διακεκομμένη γραμμή, δεξιά κάθετος).

 .

Περαιτέρω το ΑΕΠ της Φινλανδίας μειώνεται, έχοντας βυθιστεί στα 231,95 δις $ το 2015 από 283,74 δις $ το 2008, το δημόσιο χρέος της έχει διπλασιαστεί, ο προϋπολογισμός της είναι σταθερά ελλειμματικός, ενώ το ιδιωτικό της χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ της αυξάνεται συνεχώς – ξανά σε αντίθεση με την Ελλάδα που, παρά τα προβλήματα της, το ιδιωτικό χρέος περιορίζεται σταθερά (γράφημα). Περιορίζεται βέβαια επειδή δεν λαμβάνονται νέα δάνεια, είτε επειδή οι Έλληνες δεν θέλουν, είτε επειδή οι τράπεζες δεν μπορούν – οπότε εξοφλούνται σιγά σιγά τα υφιστάμενα, μεταξύ άλλων μέσω των κατασχέσεων και των πλειστηριασμών.  Φυσικά οι περισσότεροι δεν το αντιλαμβάνονται, επειδή τα μη εξυπηρετούμενα παλαιά χρέη συνεχίζουν να αυξάνονται, χωρίς όμως να αποτελούν νέο δανεισμό.

Επεξήγηση γραφήματος: Εξέλιξη του ιδιωτικού χρέους της Φινλανδίας ως προς το ΑΕΠ της (μπλε στήλες, αριστερή κάθετος), σε σύγκριση με την Ελλάδα (διακεκομμένη γραμμή, δεξιά κάθετος).

 .

Συνεχίζοντας, ο στόχος μας δεν είναι η χαιρέκακη, εκδικητική στάση απέναντι στη Φινλανδία, ούτε να της ευχηθούμε προσβλητικά «καλό κουράγιο» – όπως ο Φιλανδός επίτροπος οικονομικών υποθέσεων στην Ευρώπη κ. O. Rehn στο παρελθόν, σε σχέση με την πατρίδα μας.

Ο σκοπός μας είναι να τεκμηριώσουμε πως οποιαδήποτε χώρα της Ευρωζώνης βυθιστεί σε κρίση, ισχυρή ή αδύναμη, δεν έχει καμία δυνατότητα να την αντιμετωπίσει αποτελεσματικά – επειδή η νομισματική ζώνη δεν διαθέτει κανέναν απολύτως μηχανισμό επίλυσης κρίσεων, ενώ οι επί μέρους χώρες της έχουν απολέσει τα εθνικά τους όπλα, όπως είναι η νομισματική, καθώς επίσης η δημοσιονομική πολιτική, χωρίς να τα αντικαταστήσουν με άλλα (πολιτική ένωση).

Στα πλαίσια αυτά, η Φινλανδία είναι ουσιαστικά το επόμενο θύμα της Ευρωζώνης – πολύ πιθανόν το τελευταίο, με την έννοια πως καμία άλλη χώρα στο μέλλον δεν θα θελήσει να συμμετέχει στο κοινό νόμισμα.

Όσον αφορά το ίδιο το ευρώ, έχουμε τεκμηριώσει πως ακόμη και αν ένα κράτος δεν το έχει υιοθετήσει ως νόμισμα του, έχοντας απλά συνδέσει το δικό του με το ευρώ, αντιμετωπίζει τα ίδια άλυτα προβλήματα – χρησιμοποιώντας το παράδειγμα της Δανίας, στην οποία ισχύουν τα παραπάνω (ανάλυση).

Η εσωτερική υποτίμηση και η λιτότητα

Περαιτέρω, η εσωτερική υποτίμηση δεν είναι λύση για ένα κράτος μέλος, αφού ναι μεν μειώνονται οι μισθοί, αλλά δεν ακολουθεί την ίδια πορεία το κόστος διαβίωσης, όπως τα ενοίκια, το ηλεκτρικό ρεύμα, το νερό, τα τρόφιμα κοκ. – πολύ περισσότερο όταν αυξάνονται οι φόροι, οι οποίοι μεταφέρονται σε όλα τα υπόλοιπα κόστη, με αποτέλεσμα να παγιδεύεται μία χώρα είτε σε έναν στασιμοπληθωρισμό (ανάλυση), είτε σε μία καταστροφική «πληθωριστική ύφεση».

Παράλληλα, οι μειώσεις των μισθών των εργαζομένων δεν αυξάνουν ανάλογα την ανταγωνιστικότητα της, αφού δεν διενεργούνται επενδύσεις – χωρίς τις οποίες η ανταγωνιστικότητα παραμένει «ελλειμματική». Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται από το γράφημα που ακολουθεί, όπου φαίνεται η κατακόρυφη μείωση των μέσων μισθών στην Ελλάδα, η οποία δεν έχει προσφέρει απολύτως τίποτα – αντίθετα, οδηγεί την οικονομία σε μία ανισορροπία που είναι αδύνατον ποτέ να καταπολεμηθεί, χωρίς τη βοήθεια νομισματικών και δημοσιονομικών μέτρων.

Επεξήγηση γραφήματος: Εξέλιξη των μέσων μισθών στην Ελλάδα, σε σύγκριση με την Πορτογαλία, την Ιρλανδία και την Ισπανία.

 .

Συνεχίζοντας, η Ευρωζώνη δεν είναι ένας άριστος νομισματικός χώρος, όπως έχουμε τονίσει πολλές φορές (κινητικότητα εργαζομένων και κεφαλαίου, δημοσιονομικές μεταβιβάσεις από τις πλεονασματικές στις ελλειμματικές χώρες κοκ.), ενώ δεν πρόκειται να γίνει ποτέ, εάν δεν ενωθεί τραπεζικά, δημοσιονομικά και πολιτικά – οπότε είναι καταδικασμένη να διαλυθεί (ανάλυση), το αργότερο όταν οι μεγαλύτερες οικονομίες της ακολουθήσουν την τραγική πορεία των χωρών του νότου και της Φινλανδίας.

Όσον αφορά την πολιτική της λιτότητας, είναι ασφαλώς θανατηφόρα όταν μία χώρα αντιμετωπίζει ασύμμετρα σοκ – όπως η Φινλανδία με τη ΝΟΚΙΑ, η Ελλάδα με το έλλειμμα του 2009 (όσο και αν ήταν στην πραγματικότητα), η Κύπρος με τις τράπεζες, η Ισπανία με την χρηματοπιστωτική και κατασκευαστική κρίση, η Ιρλανδία με τη φούσκα ακινήτων κοκ.

Μπορεί δε να φαίνεται εξωτερικά πως η Ιρλανδία τα κατάφερε, επειδή είχε τη στήριξη των αμερικανικών πολυεθνικών και της ΕΚΤ, ενώ διαπραγματεύθηκε σωστά διατηρώντας το χαμηλό φορολογικό συντελεστή της, αλλά τόσο η εξέλιξη του δημοσίου χρέους της (τετραπλασιασμός), όσο και του ιδιωτικού της (από το 250% στο 420%, έναντι 215% της Φινλανδίας και 140% της Ελλάδας), αποδεικνύουν πως θα βυθιστεί ξανά στο χάος, όταν ακολουθήσει η επόμενη κρίση – ενώ θα βρίσκεται δυστυχώς σε πολύ χειρότερη κατάσταση, από ότι το 2010.

Επεξήγηση γραφήματος: Εξέλιξη του ιδιωτικού χρέους της Ιρλανδίας ως προς το ΑΕΠ της (μπλε στήλες, αριστερή κάθετος), καθώς επίσης του δημοσίου (διακεκομμένη γραμμή, δεξιά κάθετος).

 .

Εάν στο παραπάνω γράφημα ληφθεί υπ’ όψιν το γεγονός ότι, το ΑΕΠ της Ιρλανδίας αυξήθηκε τεχνητά, αφού είναι προφανώς αδύνατον να αναπτύχθηκε με ρυθμό 26,3% το 2015 με βάση τις στατιστικές της (πηγή), όταν η Κίνα δεν υπερβαίνει το 7%, θα κατανοήσει κανείς πως το πραγματικό ύψος των δημοσίων και ιδιωτικών χρεών της ως προς το ΑΕΠ είναι πολύ μεγαλύτερο.

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, ο μοναδικός τρόπος για να απορροφήσει μία χώρα ένα ασύμμετρο σοκ στην οικονομία της, εάν ανήκει σε μία νομισματική ζώνη που δεν έχει κανέναν απολύτως μηχανισμό αντιμετώπισης κρίσεων, δεν είναι άλλος από την επιστροφή στο εθνικό της νόμισμα – μία δυνατότητα που έχει δυστυχώς απολέσει η Ελλάδα μετά την υπογραφή του PSI, αφού έκτοτε δεν μπορεί να μετατρέψει τα χρέη της σε δραχμές.

Ακριβώς για το λόγο αυτό θεωρούμε πως επρόκειτο για το μεγαλύτερο «λάθος» όλων των κυβερνήσεων που είχε ποτέ η χώρα – με την έννοια πως είναι πια «δεμένη χειροπόδαρα» από τους δανειστές της, στους οποίους έχει υποχρεωθεί σταδιακά να υποθηκεύσει τα πάντα, έχοντας μετατραπεί σε ένα πειραματόζωο και βιώνοντας μία τραγωδία μοναδική στην ιστορία.

Φυσικά κάποια στιγμή θα τα καταφέρει να ξεφύγει από την παγίδα, αρκεί κάποια κυβέρνηση της να βρει επιτέλους το θάρρος να αντισταθεί – παύοντας να υπογράφει «αξιολογήσεις» που δεν είναι δυνατόν να τηρηθούν, χωρίς να καταστραφεί εντελώς η χώρα. Εν προκειμένω οφείλουμε να αναφέρουμε πως στην ουσία δεν πρόκειται για αξιολογήσεις, αλλά για νέες διαπραγματεύσεις με ακόμη πιο οδυνηρούς όρους – δηλαδή για συνεχή μνημόνια, τα οποία φυσικά δεν οδηγούν πουθενά.

Υστερόγραφο: Αυτό που συμβαίνει με τις «αξιολογήσεις» είναι ουσιαστικά το εξής. Σε κάθε μία που κλείνει τοποθετούνται στόχοι, μετά από διαπραγματεύσεις – άρα νέα μνημόνια. Όταν οι στόχοι αυτοί δεν επιτυγχάνονται, κάτι που συμβαίνει πάντοτε επειδή αυτά που απαιτούνται προκαλούν νομοτελειακά ύφεση, οπότε μειώνονται τα έσοδα του δημοσίου κοκ., τότε η επόμενη δεν κλείνει – έως ότου συμφωνηθούν νέοι στόχοι, για να καλυφθούν τα χρηματοδοτικά κενά από τη μη επίτευξη των προηγουμένων.

Επειδή τώρα οι καινούργιοι στόχοι είναι επίσης αδύνατον να επιτευχθούν, όπως το πλεόνασμα 3,5% σε μία οικονομία που διαρκώς συρρικνώνεται, η επόμενη αξιολόγηση καθυστερεί, μέχρι να συμφωνηθούν οι επόμενοι στόχοι. Στο διάστημα αυτό όμως οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων της χώρας και των Πολιτών της μειώνονται ακόμη περισσότερο – οπότε η εξαγορά/κατάσχεση τους από τις επιχειρήσεις των δανειστών κοστίζει πολύ λιγότερο.

Παράλληλα, οι εγχώριες επιχειρήσεις χρεοκοπούν και τα μερίδια αγοράς τους καλύπτονται από τις ξένες, εάν δεν εξαγοραστούν – όπως της Μαρινόπουλος από τη LIDL. Εάν λοιπόν μία κυβέρνηση δεν αντισταθεί, αρνούμενη να συμφωνήσει ανέφικτους στόχους και αναλαμβάνοντας τις όποιες συνέπειες, η διαδικασία αυτή θα συνεχίζεται, έως ότου δεν θα έχει μείνει πια τίποτα στη χώρα, ούτε καν οι κάτοικοι της – οπότε η οικονομική κατοχή της θα είναι πλέον ολοκληρωτική και μη ανατρέψιμη.